Mapa interaktywna przedstawia Europę po kongresie wiedeńskim. Na mapie oznaczone są państwa. Wyróżnione zostały granice Związku Niemieckiego, który obejmuje tereny Królestwa Pruskiego, Królestwo Bawarii, Królestwo Saksonii, południową część Królestwa Danii oraz zachodnią część Cesarstwa Austriackiego. Wyróżnione zostały granice Królestwa Belgii (od 1831 roku wyodrębnione z południowej części Królestwa Niderlandów) oraz Królestwa Grecji (od 1832 roku wyodrębnione z południowej części Imperium Osmańskiego). Na mapie zaznaczono wystąpienia rewolucyjne w następujących latach i miejscach: 1815–1829 w Hiszpanii i Włoszech, 1830–1846 we Francji, Włoszech, Królestwie Pruskim, Królestwie Polskim, 1848–1849 (Wiosna Ludów) we Włoszech, Niemczech, Królestwie Danii, Królestwie Polskim, Cesarstwie Austriackim. Na mapie zaznaczono sześć bitew. Opisane elementy mapy interaktywnej. 1815-1829. Okres, który nastąpił w Europie bezpośrednio po kongresie wiedeńskim, znamionuje przede wszystkim walka dwóch przeciwstawnych koncepcji politycznych: konserwatyzmu i liberalizmu.

Zwolennicy pierwszej z nich, nazywani też zwolennikami „starego porządku”, odwoływali się do tradycji i popierali restaurację dawnych monarchii, która nastąpiła wraz z upadkiem Napoleona. Z kolei liberałowie wskazywali na coraz popularniejsze na świecie idee demokratyczne oraz prawo narodów do niepodległości jako nadrzędne cele swojej polityki, a do odbudowy ancien régime’u podchodzili bardzo niechętnie.
Panującą wówczas atmosferę konfliktu ideologicznego dobrze oddaje fragment listu jednego z twórców ładu wiedeńskiego Klemensa von Metternicha z połowy lat 20. XIX w.:

Najważniejszym celem wysiłków naszego rządu oraz wszystkich innych rządów sprzymierzonych z nami od chwili przywrócenia niepodległej Europy [tj. po obaleniu Napoleona] jest utrzymanie porządku prawnego, który jest owocem owego wskrzeszenia niepodległości. Naszym celem jest zachowanie takiego stanu, który oznacza dla wszystkich gwarancję zawartego nie bez trudu pokoju. Od kilku lat z satysfakcją obserwujemy, jak wiele rządów […] doszło w końcu do przekonania, że pierwszym i nieodzownym warunkiem do utrzymania tego stanu jest stłumienie wciąż istniejącego zła. […] Owo zło to rewolucyjny duch, zrodzony z niezgodnego z prawem chaosu, który burzliwie odcisnął swe piętno na współczesnym pokoleniu, a jest podsycany przez chciwość i głęboką demoralizację […]. Przywódcy tej bezbożnej sekty konsekwentnie realizują swe plany, dążąc do zniszczenia ołtarzy i tronów w każdym zakątku Europy.
_{Cytat za: Europa. Nasza historia. Klasa 7, cz. 1: Od kongresu wiedeńskiego do I wojny światowej, Warszawa 2019, s. 13.}

Opisywane przez Metternicha „zło” i „rewolucyjny duch” były w istocie ogólnoeuropejskimi ruchami dążącymi do demokratyzacji istniejących już krajów oraz powołania do życia nowych państw, takich jak np. Włochy czy Grecja. Do najpoważniejszych wystąpień przeciw „staremu porządkowi” w tym okresie doszło na terenie Hiszpanii, we Włoszech, w Niemczech, a także w Rosji. Nigdzie jednak nie udało się opozycji obalić panującego ładu. Porażki ponosili zarówno rosyjscy dekabryści, jak i włoscy karbonariusze, a także niemieccy burszowie. Przyczyną tych klęsk była przede wszystkim konsekwentna współpraca między kręgami rządzącymi w całej Europie. W celu lepszej koordynacji działań antyrewolucyjnych z inicjatywy cara Aleksandra I utworzono nawet specjalną organizację, Święte Przymierze, która stać miała na czele ustalonego w Wiedniu porządku międzynarodowego.

Ilustracja przedstawia mężczyznę w średnim wieku przedstawionego z lewego półprofilu. Mężczyzna ma wysokie zakola na czole i przerzedzone kręcone, ciemne włosy. Ubrany jest jasne spodnie do kolan, białe męskie pończochy, marynarkę z bogato zdobionymi krawędziami i mankietami. Marynarka ma wysoki kołnierz typu stójka, pod szyją fular. Przez ramie przepasany jest szarfą. Mężczyzna siedzi na fotelu, w lewym ręku trzyma kartki. _{Klemens von Metternich (1773–1859) – austriacki arystokrata, minister spraw zagranicznych oraz kanclerz Austrii.
Thomas Lawrence, Wikimedia Commons, domena publiczna} 1830-1846. Austriacki kanclerz i minister spraw zagranicznych Klemens von Metternich miał powiedzieć kiedyś, że kiedy Paryż kichnie, Europa dostaje kataru. Miał niewątpliwie sporo racji.

W lipcu 1830 r. obalono we Francji Karola X, a na jego miejsce powołano Ludwika Filipa I i narzucono nową konstytucję. Ta umiarkowana rewolucja stanowiła źródło wielkiej inspiracji dla wszystkich europejskich liberałów. Jeszcze w tym samym roku wybuchły powstania narodowe w Belgii (październik) oraz w Polsce (listopad).

Równolegle do zrywów narodowych w całej Europie ponownie uaktywniły się różnego rodzaju organizacje spiskowe. Ich działalność była najbardziej odczuwalna na terenie Niemiec i Włoch. Władze państw i wolnych miast niemieckich, takich jak np. Brunszwik, Hesja czy Saksonia, zostały nawet zmuszone do wprowadzenia konstytucji. W 1833 r. demokraci polscy, niemieccy, francuscy, włoscy i szwajcarscy planowali obalenie dotychczasowych rządów monarchicznych w całej Europie i utworzenie czegoś na kształt współczesnej Unii Europejskiej. Po odkryciu tych zamierzeń przez władze spiskowcy zostali zmuszeni do przeniesienia się do Szwajcarii, w której założyli w 1834 r. organizację o nazwie Młoda Europa.

Ostatecznie burzliwe lata 1830–1834 przyniosły więcej zmian niż okres poprzedni. Na mapie Europy pojawiły się nowe kraje, a rządy kilku państw – w tym Francji, Szwajcarii i niektórych krajów niemieckich – stały się bardziej demokratyczne. Kolejna dekada przyniosła pewne uspokojenie, któremu kres położył dopiero kryzys z końca lat 40. XIX w. Wielkimi krokami nadciągała Wiosna Ludów.

Obraz przedstawia wydarzenia rewolucji lipcowej wymierzonej przeciwko panowaniu króla Francji, Karola X. Nad całością kompozycji dominuje alegoryczna figura Wolności. Jest ona ukazana jako młoda kobieta, w czerwonej czapce frygijskiej. Kobieta idzie przez pole walki ze strzelbą w lewej ręce i trójkolorowym sztandarem w prawej ręce. Za kobietą podążają rewolucjoniści. Po jej prawej stronie podąża przedstawiciel klasy średniej - mężczyzna w cylindrze. Po lewej młody chłopiec trzymający w obu rękach pistolety, reprezentujący klasę robotniczą. Rewolucjoniści idą do przodu po leżących na ziemi ciałach ludzi poległych w walce o wolność. _{Wolność wiodąca lud na barykady, ikoniczny obraz Eugène’a Delacroix z 1830 r.}
1848-1849 (Wiosna Ludów). Spadek zbiorów w Europie w latach 1845-1847 wywołał w wielu krajach głód. Kryzys gospodarczy i bezrobocie rozlały się na cały kontynent. Nastroje były coraz gorsze. Coraz więcej grup społecznych domagało się zmian, nie tylko dotyczących kwestii ekonomicznych, ale żadne z europejskich mocarstw nie miało zamiaru dobrowolnie ustępować. Bunt wybuchł 22 lutego w 1848 r. we Francji. Zaczął się od rewolucji lutowej, która obaliła monarchię i wprowadziła ustrój republikański. Wkrótce śladem ludności Paryża poszły inne narody – Polacy, Niemcy, Austriacy, Włosi i Węgrzy. Niektóre wystąpienia miały podłoże ekonomiczne, inne polityczne (żądano reform ustrojowych), kolejne zaś narodowe – Niemcy i Włosi domagali się zjednoczenia, a Polacy i Węgrzy wyzwolenia.

Wspomnienia Juliusza Falkowskiego
(…) zawiała od zachodu owa burza, która wywróciła tron Ludwika Filipa i zwichrzyła całe Niemcy. Na początku marca rozruchy w Kolonii, Monachium, Hamburgu zwiastowały, że gorączka rewolucyjna przekroczyła Ren. 13 marca wybuchła ona w Wiedniu. Dobrotliwy cesarz Ferdynand poświęcił Metternicha – podporę absolutyzmu austriackiego i poczynił wszystkie ustępstwa, jakich od niego żądano z jednej i z drugiej strony Litawy. W moc rozporządzeń jego w ciągu trzech dni, 14, 15 i 16 marca, ludy Przedlitawii otrzymały wolność druku (cenzura została zniesiona), instytucję gwardii narodowej i pierwsze podstawy rządu konstytucyjnego, a dla dopełnienia dzieła, dekret cesarski zwołał zgromadzenie narodowe, oparte na wyborach we wszystkich prowincjach tej części monarchii. Jednocześnie Węgrzy, którzy już wszystkie te swobody i te instytucje posiadali, uzyskali ministerstwo odpowiedzialne z hr. Bathyanim na czele i tym sposobem dualizm – cel dążeń patriotów węgierskich – był osiągniętym, ale wtenczas na chwilę tylko. O Polakach najpóźniej rząd austriacki pomyślał. Dopiero 20 marca ogłoszona została amnestia dla skompromitowanych w dawniejszych ruchach obywateli Galicji i Krakowa. Już w tej chwili całe Niemcy były wzburzone. 16 marca lud drezdeński wywalczył sobie wolność druku i konstytucję, 18 marca zaś stoczyła się na ulicach Berlina krwawa walka między ludem i wojskiem, a lubo lud został odparty, król Fryderyk Wilhelm uląkł się ogólnego prądu niemieckiego i wydał odezwę do „swoich ukochanych berlińczyków” w wyrazach bardzo pojednawczych, zmienił ministerium, zniósł cenzurę, zwołał zgromadzenie narodowe konstytucyjne na 2 kwietnia, a 21 marca wystąpił solennie jako obrońca idei zjednoczenia Niemiec na podstawach konstytucyjnych, pod berłem niemieckiego cesarza, którym oczywiście sam być pragnął. Tegoż samego dnia ogłosił amnestię dla wszystkich politycznych więźniów, którą lud berliński zrozumiał jako hasło do podniesienia polskiej sprawy.
_{Źródło: J. Falkowski, Wspomnienia z roku 1848 i 1849, Poznań 1879, s. 2 – 3; cyt za: G. Chomicki, L. Śliwa, Wiek XIX. Teksty źródłowe. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 2001, s. 65 – 66.} Królestwo Belgii od 1831 r. W latach 1815–1829 tereny Belgii znajdowały się pod panowaniem holenderskim. Sytuacja ta była dla katolickich Belgów tym bardziej uciążliwa, że rządzący nimi Holendrzy byli w zdecydowanej większości protestantami.

Bodźców niezbędnych do chwycenia za oręż dostarczyła Belgom rewolucja lipcowa w Paryżu, a także wystawienie w Brukseli opery Niema z Portici, w której mieszkańcy Neapolu rozpoczynają walkę z hiszpańską dominacją w tym mieście. W jednym z fragmentów tego dzieła dwaj bohaterowie śpiewają następującą pieśń:

Lepiej jest umrzeć, niż żyć w nieszczęściu!
Czyż istnieje niebezpieczeństwo dla niewolnika?
Niech upadnie jarzmo, które nas krępuje,
A pod naszymi ciałami niech zginą obcy.
Święta miłość do ojczyzny
Daje nam odwagę i dumę;
Mojemu krajowi winien jestem życie
A kraj mnie zawdzięcza wolność.
_{Cytat za: Andrzej Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2012, s. 304–305.}

Zainspirowani tymi wydarzeniami Belgowie powołali 4 października 1830 r. własny rząd i rozpoczęli walkę z – jak go postrzegali – holenderskim okupantem. Król Niderlandów Wilhelm I odwołał się wtedy do opinii międzynarodowej przekonany o solidarności wynikającej z postanowień Świętego Przymierza. Pomylił się jednak. Brytyjczycy, a szczególnie Francuzi patrzyli na walczących o niezależność Belgów raczej przychylnym okiem. Austria i Prusy zajęły wobec tego postawę wyczekującą. Decydujące okazało się stanowisko Rosji, co do której spodziewano się, że jako inicjatorka Świętego Przymierza będzie naciskać na stłumienie buntu. Wśród Polaków powszechne jest i było przekonanie, że to wybuch powstania listopadowego zapobiegł potencjalnie katastrofalnej dla Belgów interwencji cara Mikołaja na zachodzie. W rzeczywistości jednak nie ma dowodów na to, by miał on taki zamiar.

Ostatecznie obradująca w styczniu 1831 r. w Londynie konferencja mocarstw europejskich ogłosiła niepodległość państwa belgijskiego pod warunkiem zachowania przez niego całkowitej neutralności.

Ilustracja przedstawia pałacowy dziedziniec, po którym maszeruje pochód ludzi w muszkietami z bagnetami nasadzonymi na lufy na sztorc. Muszkiety trzymane są w pionie na ramionach, co sprawia wrażenie lasu ostrych sztyletów nad głowami. Pochodowi przyglądają się gapie. _{Marsz 250 belgijskich rewolucjonistów z Liège do Brukseli, obraz Charles’a Soubre’a z 1878 r.}
Królestwo Grecji od 1832 r. Można powiedzieć, że Grecja była dla Rosji tym, czym Belgia dla Francji. Dla elit z Petersburga znajdujący się pod tureckim panowaniem Grecy stanowili naród kulturowo i religijnie blisko związany z rosyjską tradycją, co do którego żywiono dużą dozę sympatii. Z tej przyczyny Rosjanie dyskretnie i po cichu wspierali dążenia Greków do wybicia się na niepodległość.

Gdy w 1821 r. wybuchło powstanie narodowe, Grecy nie uzyskali jednak oficjalnego poparcia Rosji, obawiającej się naruszenia ładu powiedeńskiego. Z powodu braku odpowiedniego wsparcia z zewnątrz zryw niepodległościowy nie powiódł się i w 1827 r. Turcy zajęli Ateny. Nie był to jednak koniec tematu greckiej niepodległości.

W tym samym czasie w całej Europie zaczęła się moda na wszystko, co greckie. Na nowo odkrywano dokonania antycznych Hellenów, zachwycano się ich literaturą i sztuką, podziwiano osiągnięcia naukowe. Wszystko to działało na korzyść walczących Greków. Europejczycy organizowali zbiórki pieniędzy, które wysyłano następnie do powstańców, naciskali też na rządzących w sprawie interwencji i poparcia idei greckiej niepodległości. W samych walkach uczestniczyło nawet wielu ochotników z całego kontynentu. Najsłynniejszym z nich był wybitny angielski poeta lord Byron, który swój udział w walce o cudzą sprawę przypłacił życiem.

Wreszcie w 1827 r., kiedy wydawało się, że Turcy opanowali sytuację na Bałkanach, Rosja, Francja i Wielka Brytania zainterweniowały, pobiły wojska osmańskie na morzu i lądzie i w 1830 r. ogłosiły niepodległość państwa greckiego. Dwa lata później Grecja stała się, ku rozczarowaniu wielu liberałów, monarchią rządzoną przez niemiecką dynastię Wittelsbachów rodem z Bawarii.

Dla wielu Greków warunki uzyskania przez ich kraj niepodległości stanowiły duże rozczarowanie. Po pierwsze, nikt nie konsultował z nimi monarchicznego ustroju ich państwa. Po drugie, jego terytorium było bardzo okrojone w stosunku do greckich ambicji, odwołujących się do tradycji greckiej kolonizacji Morza Egejskiego oraz Cesarstwa Bizantyńskiego. Po trzecie, niepodległe państwo było biedne. W latach 30. XIX w. stolica Grecji, Ateny, miała ok. 5 tys. mieszkańców i nie mogła konkurować z zachodnimi metropoliami.

Ilustracja przedstawia spotkanie na nadbrzeżu. Młody europejski panicz wchodzi na ląd w otoczeniu żołnierzy w szerokich koszulach, przepasanych materiałem w pasie, na głowach mają czapki z frędzlami. Przybyłych witają żołnierze i ludność cywilna, na której czele stoi dostojnik prawosławny. Ksiądz ma długą brodę, ornaty zdobione, na głowie zamknięta koronę, mitrę. Z tyłu za nim powiewają proporce, sztandary i widać krzyże prawosławne. _{Powitanie lorda Byrona w Missolungi, obraz Theodorosa Vryzakisa z 1861 r.}
Bitwy: 18-19 marca 1848 Berlin

30 kwietnia 1848 Miłosław

12-17 czerwca 1848 Praga

23-25 sierpnia 1848 Custoza

3 października 1848 Budapeszt

23 marca 1849 Novara.