Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się z mapami interaktywnymi, a następnie wykonaj polecenia.

R14ZW2qyfNsf51
Mapa przedstawia Państwo Zakonu Krzyżackiego i pierwszy etap wojny trzynastoletniej. Miasta i zamki zajęte przez Związek Pruski w 1454 roku to Lębork, Bytów, Człuchów, Tuchola, Świecie, Toruń, Golub, Brodnica, Grudziądz, Nowe, Gniew, Tczew, Gdańsk, Elbląg, Frombork, Iława, Działdowo, Olsztyn, Reszel, Królewiec, Lidzbark Warmiński, Ełk, Ragneta. Miasta i zamki utrzymane przez Krzyżowców w 1454 roku to Malbork, Sztum i Chojnice. Miasta i zamki odzyskane w 1456 roku to Lębork, Bytów, Człuchów, Tuchola, Świecie, Golub, Brodnica, Grudziądz, Nowe, Gniew, Tczew, Frombork, Iława, Działdowo, Olsztyn, Reszel, Królewiec, Lidzbark Warmiński, Ełk, Ragneta. Miejsca koncentracji wojsk polskich znajdowały się w Opokach o Cerkwicy. Mowa Jana Bażyńskiego
(…) I pobłogosławiła Opatrzność naszym przedsięwzięciom. W ciągu dni dwudziestu orężem naszym przeszło dwadzieścia zdobyliśmy zamków, jako to: Toruń Stary i Nowy, Gdańsk, Elbląg, Grudziądz, Lidzbark, Golub, Kowalewo, Gniew, Świecie, Papowo, Tucholę, Fasłęk, Królewiec, Radzyń, Pokarmin, Nibork (Nidzice), Przesmark, Morąg, Brodnicę, Chełmno, Działdowo, Bagnetę, Ostródę, Bratian, które naszej uległy władzy. Gdy więc twoja Królewska Miłość, jak wszystkim wiadomo, i co sam mistrz i Zakon jawnymi wyznali pismy, jesteś Zakonu tego nadawcą, uposażycielem i dobroczyńcą, ziemie zaś pomorska, chełmińska i michałowska gwałtem, przemocą zostały Królestwu Polskiemu wydarte, przeto udajemy się do Majestatu twego z prośbą, abyś nas raczył przyjąć za twoich i królestwa twego wieczystych poddanych i hołdowników, i wcielił do Królestwa Polskiego, od którego jesteśmy oderwani. Poddajemy się dobrowolnie i z posłuszeństwem pod twoją zwierzchność i rządy, panicza jąć ci siebie, żony, dzieci i rodziny nasze, oraz wszystkie miasta, wsie, zamki i miasteczka, bądź zdobyte przez nas, bądź zdobyć się kiedyś mające. Nie odrzucaj zatem próśb naszych, a przyjmij je razem od tych, których poselstwo sprawujemy
Indeks dolny Za: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 12: Śląsk, Ziemia Lubuska, Pomorze Zachodnie, Pomorze Gdańskie oraz stosunki polsko-krzyżackie do schyłku XV w., opracował B. Turoń, Warszawa 1959, Jan Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego Księga 10, przekład K. Ożóg, Warszawa 2004, str. 33
  • miasta i zamki utrzymane przez Krzyżaków w 1454 r.: Wrogowie, którzy kilka dni zatrzymali się pod Chojnicami, pomaszerowali w kierunku Tczewa i oblegli Tczew, który dobrowolnie się poddał. A za jego przykładem poszło miasto Gniew. Tymczasem mistrz, znalazłszy dogodną porę, listownie i przez posłów namawia biskupów, szlachtę i miasta, by zmieniwszy plan i zostawiwszy króla polskiego, wrócili pod jego władzę, obiecując im, że zapomni na wieki wszystkie ich minione winy. Ale gdy wszyscy: biskupi, szlachta i miasta, dotrzymali bardzo mocno i solidnie wierności posłuszeństwa i obiecanej niezmienności, znalazł się tylko jeden biskup sambijski, inaczej z Kwidzyna, Mikołaj, który złamawszy przysięgę opuścił ze swymi zamkami i miastami króla Kazimierza i przybył do mistrz, do Malborka. (…).
  • Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
    R3mY0rpCHIqWJ1
    Mapa przedstawia Państwo Zakonu Krzyżackiego i drugi etap wojny trzynastoletniej. Miasta i zamki w rękach polaków na początku 1462 roku to Gdańsk, Tczew, Malbork, Sztum, Frombork, Lidzbark Mazowiecki, Świecie, Grudziądz, Brodnica, Golub i Toruń. Miasta i zamki w rękach krzyżaków na początku 1462 roku to Tuchola, Olsztyn, Królewiec i Ełk. Miasta i zamki zdobyte przez Polaków od 1462 do 1466 roku to Chojnice, Gniew, Nowe i Działdowo. W 1466 roku w Toruniu zawarto drugi pokój toruński, na jego mocy zachodnie ziemie Państwa Zakonu Krzyżackiego oraz Warmia zostały włączone do Polski w postaci Prus Książęcych. Mapa interaktywna: Wojna trzynastoletnia - etap II. Lista elementów:
    • tło
    • napisy
    • miasta i zamki w rękach Polaków na początku 1462 r.
    • miasta i zamki w rękach Krzyżaków na początku 1462 r.
    • miasta i zamki zdobyte przez Polaków w latach 1462-1466 r.: Item [następnie] przyciągnęli gdańszczanie w piątek 21 marca 1460 r. pod miasto Malbork, rozłożyli się pod nim i okopali, przy czym wystawili przed nim wiele baszt, wykopawszy trzy rowy, które umocnili szańcami i płotem. (…) Przeto w mieście Malborku zapanował wielki strach o życie, a biedacy musieli mleć i wypiekać ostatki zboża. (…)
      W końcu Gdańszczanie przystąpili do robienia podkopów i wykopali podkop z zamku do kościoła w mieście, a kiedy oblężeni zostali o tym powiadomieni przez jednego z naszych, który uciekł do miasta, i przekonali się, że nie będą się mogli ustrzec podkopu pod ziemią, skąd mieli przyjść nasi (ponieważ podkop był prowadzony bardzo głęboko pod ziemią), postanowili przystąpić do rokowań z gubernatorem, dowódcą zamku oraz rajcami z Elbląga i Gdańska. W ten sposób, gdy już nasi i elblążanie przez prawie 21 tygodni z wielkimi kosztami i ubytkiem pieniędzy miasto oblegali, poddali się oni z powrotem królowi polskiemu w dniu 5 sierpnia 1460 r. (…)

      Indeks dolny Za: Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej, zeszyt czarty: Polska sztuka wojenna w latach 1454-1466, oprac. Z. Spieralski, Warszawa 1958, str. 42-43
    • ziemie krzyżaków przyznane Polsce na mocy II pokoju toruńskiego w 1466 r.: Drugi traktat toruński (fragmenty)
      ziemia chełmińska ze swymi grodami, miastami i miasteczkami oraz twierdzami, (…)
      również cała ziemia pomorska w starożytnych swych granicach i ze wszystkimi grodami, miastami, miasteczkami, twierdzami w niej leżącymi, (…)
      zamek i miasto Malbork z obiema Żuławami, mianowicie Wielką i drugą Małą, (…)
      również miasto Elbląg, zarówno Stary jak i Nowy (…)
      Również miasteczko i okręg Dzierzgoń (…)
      Zgodziliśmy się również, że kościół warmiński i jego biskup każdorazowy ze swą czcigodną kapitułą warmińską odtąd i nadal pozostawać będą pod władzą, w poddaństwie i pod protekcją wspomnianego pana Kazimierza króla i następców jego, królów, i Królestwa Polskiego ze wszystkimi swymi grodami, miastami, miasteczkami i twierdzami (…)

      Indeks dolny Za: Wybór źródeł do historii Polski średniowiecznej (do połowy XV wieku), tom III: Rozkwit społeczeństwa stanowego i powstanie państwa polsko-litewskiego (1386-1466), opracowali Gerard Labuda i Benon Miśkiewicz, Poznań 1970, str. 156--164
    • porozumienie pokojowe: Jan Długosz o wojnie trzynastoletniej
      I ja piszący te kroniki czuję nie małą pociechę z ukończenia wojny pruskiej, odzyskania krajów z dawna od królestwa polskiego odpadłych i przyłączenia Prus do Polski. Bolało mnie to bowiem, że królestwo polskie szarpane było dotąd i rozrywane od rozmaitych ludów i narodów. Teraz szczęśliwym mienię i siebie i swoich współczesnych, że oczy nasze oglądają połączenie się krajów ojczystych w jedną całość; a szczęśliwszym byłbym jeszcze, gdybym doczekał odzyskania za łaską bożą i zjednoczenia z Polską Śląska, Ziemi Lubuskiej i Słupskiej [to jest Pomorza Zachodniego], w których są trzy biskupstwa, od Bolesława wielkiego króla polskiego i ojca jego Mieczysława założone, to jest. wrocławskie, lubuskie i kamieńskie. Z radością zstępowałbym do grobu i słodszy miałbym w nim odpoczynek.
      Indeks dolny Za: Wybór źródeł do historii Polski średniowiecznej (do połowy XV wieku), tom III: Rozkwit społeczeństwa stanowego i powstanie państwa polsko-litewskiego (1386-1466), opracowali Gerard Labuda i Benon Miśkiewicz, Poznań 1970, str. 160
    Źródło: Contentplus.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.
    Polecenie 2

    Wyjaśnij, w jakich okolicznościach doszło do utraty miast i zamków przez zakon krzyżacki w 1453 roku.

    R1Nq6IpDDpSaz
    (Uzupełnij).
    Polecenie 3

    Wymień najważniejsze twierdze krzyżackie, które znalazły się w granicach Prus Królewskich.

    RWrrRZuH6yDaq
    Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
    Polecenie 4

    Wskaż, które ziemie przyłączone do Polski na mocy drugiego pokoju toruńskiego należały wcześniej do Polski, a które wcześniej do niej nie należały.

    RTMKXKmYp4yaw
    (Uzupełnij).