Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się z mapą, a następnie wykonaj polecenia.

R4c47sHjWQaVb1
Mapa przedstawia Rzeczpospolitą i Saksonię (w unii personalnej) oraz jej lenna do 1763 roku. Teren obejmował znaczą część Polski, Litwy, Łotwy, Białorusi, Ukrainy oraz Saksonię czyli niewielki teren przylegający do granicy Niemiec z Polską. Szwecja i jej ziemie przed wybuchem wojny północnej Estonia, Szwecja, część Finlandii. Rosja oraz ziemie do niej przyłączone po wojnie północnej to wschodnia część Ukrainy. Państwa Habsburgów austriackich Czechy, Austria, północno- zachodnia Polska. Prusy oraz ziemie do nich przyłączone po wojnie północnej zachodnio- pomorskie, część Niemiec na granicy z Polską zwane Elektoratem Brandenburgii oraz Królestwo Pruskie czyli północno-wschodnia Polska. Imperium Osmańskie o lenna tureckie to teren Rumuni, Węgier. Granice Rzeszy Niemieckiej przebiegały przez teren Polski: Pomorze, Wielkopolskę, Śląsk, dalej przez Czechy i Węgry. Bitwa pod Połtawą 1709 rok, Bitwa pod Kliszowem 1702 rok, Bitwa pod Poznaniem 1706, Bitwa pod Kaliszem 1706 rok. Miało miejsce również Konfederacja Warszawska, Konfederacja Sandomierska, Konfederacja Tarnogrodzka. Mapie oznaczono działania wojsk szwedzkich, które przebiegały w kierunku Parnawy, Narwy, Dorpat, Rygi, dalej na Kowno, Grodno, warszawę, Pińsk, Łuck, Lublin, Kalisz, Wschowę, Lipsk, Drezno, Oszmianę, Mińsk, Mohylew, Leśna, Baturyn, Połtawę. Na mapie oznaczono działania wojsk rosyjskich, które przebiegały w kierunku spod Smoleńska, na Połtawę, na Leśną, Kijów, Ostróg, Bracław, Lublin, Warszawę, Toruń, Elbląg. Z Połocka na Grodno, Brześć Litewski, Łuck. Na mapie oznaczono działania wojsk Augusta II Wettina w kierunku sto Krakowa na dzików, na Kalisz, na Drezno.
Bitwa pod Kliszowem. Starcie pod Kliszowem między armią szwedzką Karola XII a wojskami saskimi Augusta II, wspieranymi przez polskie chorągwie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Hieronima Augusta Lubomirskiego, miało miejsce 19 lipca 1702 r. Po kilku godzinach walk Szwedzi mogli ogłosić zwycięstwo nad mającym przewagę liczebną wrogiem. Do klęski armii polsko-saskiej przyczynił się hetman Lubomirski, przeciwnik Augusta II, ponieważ skierował do boju tylko część swoich oddziałów. Przyjmuje się, że pod Kliszowem po raz ostatni polska husaria uczestniczyła w działaniach wojennych.
Konfederacja warszawska. Szlachta z pomocą wojsk szwedzkich 16 lutego 1704 r. zawiązała konfederację generalną, zdetronizowała Augusta II i wybrała na nowego władcę wojewodę poznańskiego Stanisława Leszczyńskiego.
Konfederacja sandomierska. Nicolas de Largillière, August II mógł liczyć na poparcie dużej części szlachty, która 22 sierpnia 1704 r. zawiązała własną konfederację przeciwko obecności wojsk szwedzkich w kraju i elekcji Stanisława Leszczyńskiego.
Pokój w Altranstädt. Zawiązanie konfederacji sandomierskiej oznaczało początek wojny domowej w Rzeczypospolitej. Chociaż sandomierzanie zyskali znacznie szersze poparcie wśród ogółu szlachty, wojska sasko-polskie nie zdołały powstrzymać konfederatów warszawskich wspieranych przez armię szwedzką. Karol XII ruszył na Saksonię i 24 września 1706 r. na zamku w Altranstädt, w pobliżu Lipska, przymusił Augusta II do podpisania traktatu pokojowego, na mocy którego Wettin zrzekł się korony polskiej i zobowiązał do zerwania sojuszu z Rosją.
Bitwa pod Połtawą Louis Caravaque. Podporządkowawszy sobie Augusta II, Karol XII ruszył w kierunku Ukrainy, aby wspólnie ze zbuntowanymi przeciwko carowi Piotrowi I Kozakami zaatakować Rosję. Tymczasem większość Kozaków wybrała lojalność wobec Piotra I i 8 lipca 1709 r. mająca znaczną przewagę liczebną oraz dobrze wyszkolona i uzbrojona armia rosyjska pokonała wojska szwedzkie pod Połtawą. Szwedzi zostali rozbici, a ranny Karol XII schronił się w Turcji. August II ogłosił, że abdykował z nakazu Szweda, pod przymusem, i przy poparciu Rosji wrócił na tron. W Rzeczypospolitej zwolennicy Stanisława Leszczyńskiego całkowicie stracili na znaczeniu, co zakończyło wojnę domową. W 1710 r. Walna Rada Warszawska zdecydowała o objęciu konfederatów warszawskich amnestią.
Konfederacja tarnogrodzka. 26 listopada 1715 r. szlachta zawiązała w Tarnogrodzie (ówcześnie w województwie ruskim, współcześnie w województwie lubelskim) konfederację przeciwko królowi Augustowi II i obecności wojsk saskich w Rzeczypospolitej. Doszło do kolejnej wojny domowej, która zakończyła się mediacją rosyjską w czasie Sejmu Niemego w 1717 r.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Wypisz informacje dotyczące życia codziennego polskiej i litewskiej szlachty w czasie wielkiej wojny północnej, które można ustalić na podstawie powyższej mapy.

RF2FuocM0C09b
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 3

Wytłumacz w jaki sposób wyniki bitew pod Narwą (1700) i Połtawą (1709) wpłynęły na rozwój wydarzeń w Rzeczypospolitej.

RslAZqB23ReYC
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).