Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Polecenie 1

Zapoznaj się z mapą interaktywną. Opisz, w jaki sposób na zmiany gospodarcze reagowali mieszkańcy Polski w latach 90. XX wieku. Jakie były przyczyny poszczególnych zjawisk?

R1Xfs0uR3qDN8
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
R3UxjCa11HDW91
Mapa przedstawia Polskę na początku procesu transformacji w latach dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku. Okrągły Stół i będące jego wynikiem wybory czerwcowe zainicjowały w Polsce przemiany ustrojowe. Od północy kraj ma dostęp do morza. Od wschodu graniczy ze Związkiem Socjalistycznych Republik Sowieckich. Od południa z Czechosłowacją. Sytuacja taka ma miejsce do końca tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego drugiego roku. Od zachodu nasz kraj graniczy z Niemcami. Polska została na mapie zaznaczona kolorem różowym. Niemcy zielonym, a Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich kolorem zielonym o silniejszym nasyceniu.Na mapie dość wyraźnie zaznaczono linię Curzona. Na rzecz Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich Polska utraciła dość znaczne tereny na wschód od tej linii. U dołu mapy zaznaczono niebieskim kolorem fragment Austrii, kolorem czerwonym fragment Węgier, a brązowym Rumunii. Wśród ważnych miast Czechosłowacji zaznaczono: Koszyce, Brno i Pragę. W Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich Czerniowce, Stanisławów, Tarnopol, Lwów, Łuck, Kowel, Brześć, Pińsk, Baranowicze, Grodno, Mińsk, Wilno, Kowno, Kaliningrad, Kłajpedę, Dyneburg, Połock. Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich uległ samorozpadowi w grudniu tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego pierwszego roku. W Polsce na mapie, wśród ważniejszych miast, wymieniono: Przemyśl, Kraków, Tychy, Tarnów, Katowice, Mielec, Opole, Wrocław, Lubin, Kalisz, Łódź, Częstochowę, Kielce, Radom, Lublin, Siedlce, Warszawę, Płock, Ostrołękę, Mławę, Toruń, Białystok, Grudziądz, Olsztyn, Suwałki, Elbląg, Gdańsk, Koszalin, Bydgoszcz, Szczecin, Gorzów Wielkopolski i Poznań. W niektórych z polskich miast miały miejsce wydarzenia o charakterze społecznym i gospodarczym, które przeszły do historii. W Radomiu Zakłady Łucznik produkowały maszyny do szycia i pisania oraz broń. Bieda, spadające zamówienia ze strony polskiego wojska oraz utrata tradycyjnych rynków zbytu na wschodzie zmusiły zarząd do redukcji zatrudnienia. W obronie miejsc pracy w latach tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt siedem do dwa tysiące pracownicy Łucznika zorganizowali kilkanaście manifestacji zarówno w samym Radomiu, jak i w Warszawie. Podczas protestów w stolicy nieśli karabiny z dykty lub maczety, co miało symbolizować marny stan uzbrojenia polskiej armii w czasie, gdy kraj wstępował do Paktu Północnoatlantyckiego. W grudniu tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego ósmego roku zdesperowani pracownicy Łucznika rozpoczęli strajk okupacyjny połączony z głodówką. Władze nie pozostały obojętne na los zdesperowanych radomian: zakłady otrzymały pokaźne zlecenie na przezbrojenie policji. Przedsiębiorstwo przetrwało i utrzymało swój prestiż. Osobliwym symbolem epoki przemian gospodarczych w Polsce po tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym roku stało się ogromne targowisko na Stadionie Dziesięciolecia, szumnie zwane Jarmarkiem Europy. Bazar miał opinię miejsca, w którym można było nabyć lub załatwić niemal wszystko. Chcesz kupić broń, łącznie z izraelskimi uzi, niemieckimi MP-5, amerykańskimi Federal Parker czy rosyjskimi granatnikami przeciwpancernymi, zlecić zabójstwo, zorganizować przerzut nielegalnych imigrantów na Zachód albo napad na tira, załatwić hurtową dostawę narkotyków, a wreszcie kupić piracką płytę z muzyką lub oprogramowaniem komputerowym czy podrabianą odzież? Wybierz się na warszawski Stadion Dziesięciolecia. To największy przestępczy holding w Europie. Legalna ekspozytura polskiego i międzynarodowego podziemia. Tak pisali, w dwa tysiące pierwszym roku, dziennikarze tygodnika Wprost. Tłumy klientów przemieszczały się wśród setek zardzewiałych i pogiętych bud. Targowisko dawało zatrudnienie półmilionowej rzeszy ludzi, zarówno Polaków, jak i przybyszów z krajów dawnego Związku Sowieckiego, a nawet odległego Wietnamu. Targowisko istniało do dwa tysiące siódmego roku. Obecnie na miejscu Stadionu Dziesięciolecia stoi nowoczesny Stadion Narodowy. Transformacja nie oszczędziła matecznika i symbolu Solidarności, to znaczy Stoczni Gdańskiej. Po rozpadzie Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich i bloku komunistycznego zakłady utraciły tradycyjne rynki zbytu. Stocznia pogrążała się w długach. W podobnej sytuacji znalazły się potężne zakłady stoczniowe w Gdyni oraz Szczecinie. W tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym roku Stocznia Gdańska została przekształcona w spółkę akcyjną. Była to Stocznia Gdańska Spółka Akcyjna z dużym udziałem akcji Skarbu Państwa wynoszącym około sześćdziesięciu procent oraz załogi. Około czterdziestu procent. Restrukturyzacja nie uchroniła jednak zakładów przed upadłością w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym szóstym roku. Liczni stoczniowcy ze sporym doświadczeniem i stażem, stracili pracę. Mimo wszystko Stocznia Gdańska przetrwała kryzysowy okres i nie przerwała produkcji. W dwa tysiące dwudziestym pierwszym roku Stocznia zatrudniała tysiąc osób. Niespokojne czasy transformacji ustrojowej sprzyjały rozwojowi przestępczości zorganizowanej w Lublinie. W latach dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku lokalne mafie stały się prawdziwą plagą oraz realnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa Polaków. Największe i najsłynniejsze zorganizowane grupy przestępcze działały w podwarszawskich miejscowościach: Wołominie i Pruszkowie. Silna mafia działała prężnie także w Lublinie. Rywalizujące ze sobą gangi ze Starego Miasta oraz Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej zajmowały się ściąganiem haraczy, wymuszeniami, handlem narkotykami, sutenerstwem oraz kradzieżą samochodów. Mieszkańcy Lublina byli świadkami strzelanin i wybuchów samochodów pułapek. Czołowe lubelskie gangi chętnie korzystały z usług przybyszów z terenów dawnego Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich. Przez pewien czas, na przełomie wieków, na terenie miasta działała nawet mafia czeczeńska. Wielkie Zakłady Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego Mielec w okresie Polski Ludowej produkowały samoloty wojskowe. Pod koniec lat osiemdziesiątych w mieście mieszkało sześćdziesiąt tysięcy osób, aż dwadzieścia tysięcy z nich pracowało dla Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego. Kryzys gospodarczy w Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich, a następnie upadek komunistycznego imperium sprawiły, że zakłady utraciły dotychczasowe rynki zbytu, do których wcześniej trafiała niemal cała powojenna produkcja. W kryzysowej sytuacji na początku lat dziewięćdziesiątych zarząd zdecydował się na zwolnienia pracowników. Zagrożeni bezrobociem, pozbawieni perspektywy na znalezienie nowego zatrudnienia robotnicy zastrajkowali. Latem tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego drugiego roku., w okresie największego nasilenia protestów, brało w nich udział kilka tysięcy osób. Ostatecznie władze przystały na propozycję związków zawodowych, aby utworzyć w Mielcu Specjalną Strefę Ekonomiczną, w której inwestorzy mogliby liczyć na ulgi podatkowe. Mieszkańcy wsi boleśnie odczuli skutki wolnorynkowych reform. Tak jak w Mławie. Na obszarach wiejskich panowało olbrzymie, sięgające trzydziestu procent bezrobocie. Upadały państwowe gospodarstwa rolne, a indywidualnym gospodarzom brakowało środków na inwestycje. Już w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym roku przez Polskę przetoczyła się fala gwałtownych protestów rolniczych. Tylko w lipcu tego roku chłopscy aktywiści zorganizowali prawie tysiąc blokad dróg na terenie całego kraju. Władze uznawały taką formę protestu za rażące naruszenie prawa. Najsłynniejszą z blokad zorganizował w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym roku w Mławie Andrzej Lepper, który wkrótce zasłynął jako przywódca chłopskiej Samoobrony. Blokadę krajowej siódemki w Mławie rozbiły oddziały policji wysłane przez solidarnościowy rząd Tadeusza Mazowieckiego. W tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym pierwszym roku rząd podjął decyzję o prywatyzacji potężnego Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi z siedzibą w Lubinie. Tym planom zdecydowanie sprzeciwili się górnicy, którzy w lipcu tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego drugiego roku rozpoczęli pierwszy legalny strajk w dziejach Trzeciej Rzeczypospolitej. Uczestniczyło w nim blisko czterdzieści tysięcy osób, akcja strajkowa trwała miesiąc. Robotnicy uzyskali wsparcie licznych związków zawodowych, które zagroziły rządowi ogólnopolskim strajkiem generalnym. W geście solidarności rolnicy z Samoobrony dostarczali strajkującym żywność, natomiast górnicy ze Śląska środki finansowe. W poczuciu odpowiedzialności za swoje miejsca pracy robotnicy dbali o bezpieczeństwo w kopalniach oraz dostarczali rudy do pieców, aby te nie wygasły. Pod wpływem protestu władze odstąpiły od planów prywatyzacji spółki. Podczas strajku w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym pierwszym roku górnicy na ścianach kopalni Rudna powiesili kukły ministrów, których oskarżali o aroganckie zachowanie podczas pertraktacji z załogą. Między innymi Jacka Kuronia, ówczesnego ministra pracy i polityki socjalnej, który zasłynął rozdawaniem na ulicach Warszawy darmowych posiłków potocznie nazywanych kuroniówką. W późniejszym okresie Polacy kuroniówką nazywali zasiłek dla bezrobotnych. Najdłuższy i największy strajk w dziejach powojennej Polski prowadzili pracownicy Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Tychach. Protest trwał od dwudziestego drugiego lipca do szesnastego września tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego drugiego roku. W tym czasie kilka tysięcy pracowników okupowało zakład. Strajkujący nie godzili się na przekazanie za stosunkowo niewielką kwotę fabryki włoskiemu Fiatowi. Ponieważ lato tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego drugiego roku było bardzo ciepłe, pracownicy opuszczali na noc duszne budynki administracyjne i spędzali noce na zewnątrz. Spali w prowizorycznych namiotach skonstruowanych z folii pochodzących z opakowań, w których docierały do fabryki z Włoch części do fiatów cinquecento, oraz prętów zbrojeniowych. Mimo ogromnej determinacji pracowników nie udało im się zapobiec masowym zwolnieniom.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie Stentor, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Zastanów się, czy znasz przykłady innych protestów lub wystąpień w twojej miejscowości albo okolicy, które związane były z przekształceniami gospodarczymi wynikającymi z transformacji ustrojowej i gospodarczej lat 90. XX wieku. Opisz je krótko.

RbaVpLJXJqqjR
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).