Polecenie 1

Zapoznaj się z mapą interaktywną, a następnie na jej podstawie wykonaj kolejne polecenia.

RK4pxqLRapgg71
Mapa świata obrazuje cywilizacje starożytne od trzeciego do drugiego tysiąclecia przed naszą erą. Kultura preinkaska występowała na rolniczych terenach zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej. Olmekowie mieli swoje siedziby na terenie współczesnego Meksyku. Zamieszkujący tereny rolnicze Egipcjanie zajmowali północną część Afryki wzdłuż górnego biegu Nilu. Tereny rolnicze obejmowały również całe północne wybrzeże Afryki. Na południowym krańcu Europy, to jest na Półwyspie Apenińskim i na Półwyspie Iberyjskim znajdowały się także tereny rolnicze. Cywilizacja mezopotamska występowała wzdłuż biegu Eufratu na północy Półwyspu Arabskiego, Sumerowie mieli swoje siedziby w pobliżu miasta Ur. Cywilizacja Indusu znajdowała się na północy półwyspu Indyjskiego w pobliżu miast Mohendżo Daro i Harappa, natomiast cywilizacja chińska znajdowała się na wschodnim wybrzeżu Azji. Tereny rolnicze występowały również w całej Azji południowej oraz na wschodnim wybrzeżu Azji i wyspach Japonii. Na mapie znajdują się cyfry z opisem: 1. Kultura preinkaska rozwinęła się na terytorium współczesnego Peru w I tys. p.n.e. Plemiona preinkaskie pozostawiły po sobie rozległe nekropolie ukryte w podziemnych grotach. Znaleziska z cmentarzysk świadczą o stosunkowo wysokich umiejętnościach artystycznych tej kultury – starożytni Peruwiańczycy potrafili wytwarzać ceramikę, tkaniny bawełniane oraz bogato zdobione tkaniny wykonane z wełny alpak, których hodowlą zajmowali się mieszkańcy obszarów górskich. W dolinach rolnicy uprawiali kukurydzę, fasolę, ziemniaki i paprykę. 2. Olmekowie: Kultura Olmeków rozwinęła się w II tys. p.n.e. głównie na terenach współczesnego Meksyku. Olmekowie zasiedlali doliny rzek oraz nabrzeża jezior. Z czasem zaczęli tworzyć państwa zarządzane przez królów. Olmekowie prowadzili handel, wyrabiali delikatną ceramikę, posługiwali się pismem, znali podstawy matematyki oraz stworzyli własny kalendarz. Ponadto wznosili imponujących rozmiarów piramidy budowane z ziemi, a następnie okładane kamiennymi płytami. Olmekowie zajmowali się głównie rolnictwem. Uprawiali kukurydzę, fasolę i dynię, tytoń i kakao. Istotną rolę w ich życiu odgrywało także rybołówstwo, myślistwo, zbieractwo oraz handel kauczukiem. Kultura Olmeków stała się podstawą do rozwoju późniejszych cywilizacji Mezoameryki, m.in. kultury Majów. 3. Egipt: Obszar, na którym w III tys. p.n.e. ukształtowała się cywilizacja Egiptu, obejmował ujście Nilu do Morza Śródziemnego (nazywane deltą) oraz wąski pas ciągnący się wzdłuż brzegów rzeki. Geograficznie i historycznie Egipt dzielił się na Egipt Dolny obejmujący deltę Nilu oraz część południową, czyli Egipt Górny. Stosunkowo gęsto zamieszkane obszary delty i doliny Nilu otoczone były przez rozległe, niemal bezludne - poza nielicznymi oazami - pustynie. Starożytny grecki podróżnik i historyk Herodot zauważył, że Egipt jest darem Nilu, gdyż bez rzeki i jej wylewów Egipcjanie nie byliby w stanie stworzyć wysoko rozwiniętej i zamożnej cywilizacji. Regularne wylewy Nilu regularnie nanosiły na tereny uprawne żyzny muł. Egipcjanie za pomocą gęstej sieci kanałów irygacyjnych transportowali wodę nawet na pola oddalone o dziesiątki kilometrów od życiodajnej rzeki, uzyskując obfite plony. Uprawiali głównie jęczmień, pszenicę, proso, orkisz, oliwki i figi. Ponadto trudnili się rybołówstwem oraz hodowali bydło. Egipcjanom brakowało z kolei surowców naturalnych, które pozyskiwali poprzez handel oraz wyprawy wojenne. 4. Mezopotamia: Określenie Mezopotamia pochodzi z języka greckiego i oznacza „kraj między rzekami”: Eufratem i Tygrysem. Początki rolnictwa oraz hodowli na obszarze Mezopotamii sięgają już ok. 10 tys. lat p.n.e. Szczególnie dogodne dla uprawy roli tereny znajdowały się na południu, przy ujściu Eufratu i Tygrysu do Zatoki Perskiej. Wylewy obu tych rzek zapewniały dostateczną dla rozwoju rolnictwa ilość wody oraz użyźniały glebę. Rzeki dostarczały także ryb oraz trzciny wykorzystywanej jako materiał budowlany. Mieszkańcy Mezopotamii znaleźli szerokie zastosowanie dla rzecznej gliny, z której tworzyli cegły, naczynia i inne przedmioty codziennego użytku, w tym nawet tabliczki do pisania. Na terytorium Asyrii, czyli północnej części Mezopotamii, panował chłodniejszy klimat niż na południu. Pomimo tego oraz niesprzyjających rolnictwu wyżynnych terenów Asyryjczycy rozwinęli umiejętność uprawy roli. Było to możliwe dzięki obfitym deszczom oraz rozbudowie sieci irygacyjnej. Rolnicy w całej Mezopotamii uprawiali jęczmień, pszenicę, proso, daktyle i oliwki. 5. Sumerowie: Sumerowie w IV tys. p.n.e. stworzyli na terenie Mezopotamii najstarszą cywilizację w dziejach świata. Jednakże uczeni jak dotąd nie zdołali ustalić, skąd dokładnie oni pochodzili i jakim językiem się posługiwali. Wiadomo jedynie, że nad Eufrat i Tygrys przybyli ze wschodu i początkowo prowadzili koczowniczy tryb życia. Dopiero w Mezopotamii stworzyli rozbudowane systemy irygacyjne, dzięki którym nawadniali swoje pola, zapobiegali powodziom, osuszali bagna i powiększali obszary uprawne. Tutaj też przeszli do osiadłego trybu życia i wznieśli wielkie miasta, takie jak Ur, Uruk czy Lagasz. Pomimo wspólnoty kulturalnej Sumerowie nie stworzyli jednolitego państwa, a jedynie szereg niezależnych od siebie miast-państw. Centra sumeryjskich miast zajmowały monumentalne świątynie zwane zigguratami. Sumerowie do ich budowy wykorzystywali gliniane cegły, które suszyli na słońcu lub wypalali. Przy zigguratach znajdowały się także spichlerze na zboże i inne produkty rolne. 6. Cywilizacja Indusu: najstarsza cywilizacja Indii powstała w dolinie rzeki Indus w poł. III tysiąclecia. Już w odległej starożytności funkcjonowały tutaj wielkie, blisko 40-tysięczne ośrodki miejskie takie jak Harappa i Mohendżo Daro. W krajobrazie tych metropolii dominowały potężne cytadele wznoszone z wypalanej cegły. Cytadele służyły jako siedziby władców oraz miejsca kultu. Płaskie dachy domów mieszkalnych miały prawdopodobnie zabezpieczać mieszkańców przed powodziami. Jak na czasy odległej starożytności indyjskie miasta dysponowały znakomitą infrastrukturą, a ludność miast mogła korzystać nawet z sieci wodno-kanalizacyjnej. Komunikacja między poszczególnymi ośrodkami miejskimi odbywała się drogą wodną, z wykorzystaniem wód Indusu. Dzięki rozwiniętej sieci irygacyjnej przedstawiciele cywilizacji doliny Indusu na szeroką skalę uprawiali pszenicę, owies, jęczmień, ryż, bawełnę, daktyle, melony, sezam oraz rośliny strączkowe. Ponadto rozwinęli rzemiosło: produkowali ceramikę, wyrabiali tkaniny i przedmioty z kości słoniowej. 7. Chiny: Początki cywilizacji chińskiej sięgają III tys. p.n.e. Cywilizacja Chin kształtowała się w dolinach dwóch wielkich rzek - Huang He (Żółtej Rzeki) oraz Jangcy (Niebieskiej Rzeki). Wylewy obu tych rzek nanosiły na pola żyzny muł, co sprzyjało rozwojowi rolnictwa. Chińczycy stworzyli rozbudowaną sieć irygacyjną. W pobliżu rzek i kanałów powstały pierwsze miasta, a w górnym biegu Huang He z czasem wykształciły się zalążki państwa. Chińczycy uzyskiwali obfite plony, chociaż uprawom ciągłe zagrażały potężne wylewy. Skutki podtopień jedynie w nieznacznym stopniu ograniczały liczne kanały. Starożytni Chińczycy uprawiali przede wszystkim ryż, zaś spośród innych roślin również pszenicę i jęczmień. Ponadto hodowali zwierzęta: owce, kozy, bydło, trzodę oraz drób. Ważną rolę w gospodarce i kulturze Chin odgrywała uprawa bawełny oraz hodowla jedwabników.
Źródło: Contentplus.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Wskaż wspólne cechy obszarów, na których powstały starożytne cywilizacje.

R1OWIv6r473JV
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 3

Wyjaśnij, jaki wpływ miało położenie oraz warunki geograficzne na charakter powstałych na nich cywilizacji.

R1OWIv6r473JV
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).