Mapa przedstawia państwa Półwyspu Iberyjskiego w XII-XV wieku. Dzieliły się one na: królestwo Portugalii, królestwo Kastylii, królestwo Aragonii, Emirat Grenady, królestwo Nawarry. ziemie arabskie w połowie XII w. Ilustracja przedstawia wnętrze meczetu. Widoczne są wysokie kolumny podtrzymujące strop. Są one szaro-czarne, na suficie namalowane są żółto-pomarańczowe paski. _{Las kolumn w meczecie w Kordobie.
Wikimedia Commons, Fabio Alessandro Locati, CC BY-SA 3.0.}

Państwo istniejące na terenie hiszpańskiej Andaluzji w latach 929–1031 i rządzone przez arabską dynastię Umajjadów. Ród ten władał światem islamu do 750 r., ale w wyniku wewnętrznych rozgrywek został odsunięty od władzy, a jego przedstawiciele znaleźli schronienie w Hiszpanii. Jednym z najwybitniejszych władców był panujący w X w. Abd ar-Rahman III, który poszerzył znacznie terytorium swojego państwa, przekształcając emirat w kalifat. Okresu największej świetności państwo doświadczyło w czasach panowania kolejnego kalifa Al-Hakama. Jego śmierć zapoczątkowała natomiast okres niepokojów wewnętrznych, które doprowadziły do obalenia Umajjadów i przejęcia władzy przez lokalną arystokrację oraz podziału Andaluzji na szereg drobnych państewek. W XII w. panowanie nad większością z nich przejęła marokańska dynastia Almorawidów. Do końca XIII w. ziemie dawnego kalifatu znalazły się pod panowaniem chrześcijan. Królestwa chrześcijańskie. Królestwo KastyliiIlustracja przedstawia mężczyznę, króla siedzącego na tronie. Ma on koronę oraz berło. Odziany w bogate, kolorowe szaty. W ręku trzyma zwój papirusu z pewnym tekstem._{Ferdynand I Wielki, pierwszy król Kastylii i Leónu, XI w.
Wikimedia Commons, domena publiczna.}

Kastylia wyodrębniła się w IX w. z Królestwa Leónu i początkowo funkcjonowała w postaci hrabstwa, później jako Królestwo Kastylii. W I poł. XI w., w czasach panowania Ferdynanda I Wielkiego, Kastylia zaczęła zyskiwać przewagę nad Leónem i na pewien czas połączono oba państwa unią. Kolejna unia z 1230 r. okazała się trwała i odtąd mówimy o Królestwie Kastylii i Leónu. W tym okresie królestwo rozszerzało z powodzeniem ekspansję na tereny południowe Półwyspu Iberyjskiego, powiększając swoje terytoria kosztem państw muzułmańskich. Dzięki małżeństwu zawartemu w 1469 r. między następczynią tronu kastylijskiego Izabelą a księciem Aragonii Ferdynandem doszło kilka lat później do połączenia obu części i powstania zjednoczonej Hiszpanii (1479 r.).

Królestwo AragoniiIlustracja przedstawia dwoje ludzi spoglądających w swoją stronę. Ubrani są one w starodawne szaty, kobieta ma halkę na głowie, duży naszyjnik oraz suknię, mężczyzna - w ozdobną szatę ozdobioną łańcuchem. _{Portret ślubny Ferdynanda i Izabeli.
Wikimedia Commons, domena publiczna}

Królestwo Aragonii istniało na Półwyspie Iberyjskim od roku 1035. Dwa lata później zostało połączone unią personalną z hrabstwem Barcelony i od tego czasu rozpoczął się powolny awans Aragonii do rangi państwa o wybitnej pozycji na arenie międzynarodowej. Początkowo państwo to zainteresowane było rozwijaniem ekspansji na północ od Pirenejów, ale po niepowodzeniach, które spotkały władców aragońskich, ponownie skupili się oni na rekonkwiście. W XIII w., po opanowaniu Balearów i Sycylii, a stulecie później Sardynii i potem także Neapolu, Aragonia stała się śródziemnomorskim mocarstwem. Dużą rolę w państwie odgrywała reprezentacja stanowa. Formalnie Aragonia przestała istnieć wraz z zawarciem małżeństwa między władcą tego kraju Ferdynandem a królową Kastylii Izabelą i powstaniem w efekcie zjednoczonej Hiszpanii.

Królestwo PortugaliiIlustracja przedstawia mężczyznę, króla siedzącego na tronie. Ma on koronę oraz berło. Odziany w bogate, czerwono-niebieskie szaty. W ręku trzyma złoty róg. _{Król Dionizy I, król Portugalii od 1279 r.
Wikimedia Commons, domena publiczna}

Początkowo Portugalia wchodziła w skład Królestwa Leónu, od którego odłączyła się, zdobywając niezależność, w pierwszej połowie XII w. W 1140 r. ówczesny władca koronował się na króla i od tego czasu Portugalia miała status królestwa. Portugalia brała czynny udział w rekonkwiście przyczyniając się do osłabienia państw muzułmańskich na Półwyspie Iberyjskim. W 1247 r. opanowano Lizbonę i od tego czasu stanowi ona stolicę państwa. W połowie XIII w. Portugalia objęła obszar porównywalny ze współczesnym. W późnym średniowieczu weszła na drogę ekspansji zewnętrznej, opanowała m.in. Ceutę oraz wybrzeża Afryki.

Królestwo NawarryIlustracja przedstawia pieczęć w kształcie orła z opuszczonymi skrzydłami. _{Pieczęć króla Nawarry, Sancho VII Mocnego.
Wikimedia Commons, domena publiczna}

Królestwo Nawarry znajdowało się w północnej części Półwyspu Iberyjskiego, na terytorium zamieszkanym przez plemiona baskijskie. Formalnie istniało od roku 824 do 1620, kiedy Nawarra została włączona do Francji. W XII w. państwo to znalazło się w kryzysie, pozwalając się zdystansować swoim potężnym sąsiadom: Kastylii i Aragonii. Przestało też odgrywać ważną rolę w rekonkwiście. W rezultacie Nawarra była państwem słabym, a w późnym średniowieczu nawet przedmiotem rywalizacji między Francją, Aragonią i Kastylią, które starały się ją od siebie uzależnić. zasięg zdobyczy chrześcijan do połowy XIII w. Bitwa pod Las Navas de TolosaObraz przedstawia widok wojny, starcia na polu bitwy. Widać walczących ze sobą ludzi w górskim krajobrazie. Niektórzy są konno, inni walczą mieczem. Na ziemi gdzieniegdzie leżą zwłoki zabitych._{Rycerstwo chrześcijańskie pod Las Navas de Tolosa, obraz Francisca de Pauli Van Halena z XIX w.
Wikimedia Commons, Francisco de Paula Van Halen, domena publiczna}

Bitwa rozegrana w 1212 r. między armią państw chrześcijańskich (Portugalii, Aragonii i Nawarry) a muzułmanami, zakończona klęską tych drugich. Starcie to stanowi punkt zwrotny w dziejach rekonkwisty na Półwyspie Iberyjskim. Od tego czasu zaczął się proces powolnego wypierania muzułmanów z Hiszpanii. północna granica kalifatu kordobańskiego w pierwszej połowie XI w. granica emiratu Grenady w XIII-XV w. Ilustracja przedstawia pałac w Grenadzie. Mury wykonane są z beżowego kamienia, dach pokryty brązową dachówką. Na dziedzińcu znajduje się ozdobna fontanna, widać spacerujących ludzi._{Zespół pałacowy w Grenadzie, zwany Alhambra, Dziedziniec Lwów.
Wikimedia Commons, comakut, CC BY-SA 2.0}

Emirat Grenady był ostatnim muzułmańskim państwem istniejącym na Półwyspie Iberyjskim. Powstał w 1237 r. po zajęciu Grenady przez Muhammada ibn Nasira, założyciela ostatniej wielkiej dynastii arabskiej w Hiszpanii – Nasrydów.
Symbolem początkowej świetności nowego państwa był zespół pałacowy w Grenadzie o nazwie Alhambra. W 1246 r. emirat stał się lennem Kastylii, popadł tym samym w długoletnie uzależnienie od chrześcijańskiego sąsiada. Pod koniec XIV w. w królestwie rozpoczął się okres zmierzchu, naznaczony wojnami domowymi i utratą kolejnych posiadłości (m.in. Gibraltaru na rzecz Aragończyków). Ostatecznie w 1492 r. Grenada upadła, a wraz z tym zakończył się okres muzułmańskiej obecności w Hiszpanii.