Przeczytaj
Chrześcijańskie państwa Półwyspu Iberyjskiego
Proces rekonkwistyrekonkwisty, czyli odzyskiwania Hiszpanii z rąk muzułmańskich przez chrześcijan, trwał od VIII w. w sumie do XV stulecia. Oprócz Asturii‑Leónu jej kolejnym ośrodkiem stało się pirenejskie Królestwo Nawarry. Dzięki zwycięstwom chrześcijan z Asturii‑Leónu powstała Kastylia, a z podziału Królestwa Nawarry wyłoniła się Aragonia, które zaczęły odgrywać rolę dwóch głównych państw iberyjskich. Później na zachodzie półwyspu wykształciło się jeszcze jedno silne państwo chrześcijańskie – Portugalia. Podziały wśród muzułmanów ułatwiały chrześcijanom osiąganie postępów na drodze rekonkwisty.
Od XI w. Stolica Apostolska objęła rekonkwistę swoją protekcjąprotekcją, traktując ją jak świętą wojnę. Do Hiszpanii napływało rycerstwo francuskie i normańskie. W ciągu całego XII w. walki z MauramiMaurami, jak nazywano muzułmanów w Hiszpanii, toczono ze zmiennym szczęściem. Członkowie radykalnych odłamów islamu, Almorawidzi i Almohadzi, którzy przybyli z północnej Afryki z pomocą współwyznawcom tylko na pewien czas zatrzymali postęp rekonkwisty. W 1212 r. papież Innocenty III zorganizował wielką wyprawę krzyżową i 16 lipca tego roku krzyżowcy, dowodzeni przez króla Kastylii Alfonsa VIII, rozgromili muzułmanów w bitwie pod Las Navas de Tolosa, co przesądziło o sukcesie rekonkwisty. Odtąd muzułmanie iberyjscy nie byli już w stanie na większą skalę atakować chrześcijan i ograniczali się do obrony.
Wskaż elementy potwierdzające, że ta wyprawa była częścią krucjaty przeciwko muzułmanom.
W ciągu XIII i XIV w. posiadłości muzułmańskie w Hiszpanii skurczyły się do rozmiarów Emiratu Grenady. Kastylia pozostała wówczas jedynym królestwem hiszpańskim graniczącym z Maurami, a jej władcy uczynili emirówemirów Grenady swoimi wasalamiwasalami. Pozostałe monarchie iberyjskie, przyzwyczajone do podbojów w czasach rekonkwisty, musiały szukać sobie nowych obszarów ekspansji. Aragonia była zainteresowana powiększaniem swoich posiadłości w basenie Morza Śródziemnego. W 1282 r., po antyfrancuskim buncie, który otrzymał nazwę nieszporów sycylijskichnieszporów sycylijskich, dynastia aragońska uzyskała władzę na tej wyspie. Z kolei Portugalczycy zaczęli budować flotę i podjęli trud wypraw oceanicznych. Promotorem takiego kierunku ekspansji był w pierwszej połowie XV w. książę Henryk Żeglarz. W efekcie na zachodnim wybrzeżu Afryki zaczęły wyrastać portugalskie faktoriefaktorie handlowe.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D19fK7Ckd
Film nawiązujący do treści materiału - rekonkwista na Półwyspie Iberyjskim.
W 1469 r. królowa kastylijska Izabela I poślubiła Ferdynanda II, króla aragońskiego. Królewski mariażmariaż doprowadził do połączenia obu najpotężniejszych na półwyspie królestw z zachowaniem odrębności lokalnych – przede wszystkim osobnych kortezówkortezów, czyli przedstawicielstw stanowych. Poza zjednoczoną monarchią hiszpańską pozostały Nawarra i Portugalia.
Słownik
(z łac. factoria od factor – sprawca, facere – czynić) zakładana w krajach kolonialnych placówka handlowa, punkt spotkań kupców z Europy z lokalną ludnością i miejsce gromadzenia towarów kolonialnych, wysyłanych następnie do Europy
(z łac. protectio – osłona, obrona) poparcie, pomoc, ochrona udzielana przez wpływowe osoby
(z hiszp., port. reconquista – ponowne zdobycie) proces odzyskiwania ziem na Półwyspie Iberyjskim z rąk muzułmanów, trwający od VIII do XV w.
w średniowiecznej Europie tym określeniem nazywano muzułmańskich mieszkańców Półwyspu Iberyjskiego
(z arab. amir – dowódca) w państwach muzułmańskich (w okresie ich powstawania) tytuł wojskowego dowódcy, a jednocześnie zarządcy podbitej prowincji, podlegającego kalifowi
(z łac. vassallus od vassus – sługa) w ustroju feudalnym osoba wolna – dostojnik świecki, duchowny lub rycerz – oddająca się pod opiekę seniorowi i otrzymująca od niego w zamian za służbę i wierność ziemię lub inne dobra
powstanie na Sycylii przeciwko władzy Francuzów i Karola I Andegaweńskiego, do którego doszło w 1282 r.; zakończyło się wyparciem Francuzów z wyspy i przejęciem władzy przez Piotra III Aragońskiego, który wylądował na Sycylii
(z franc. mariage) inaczej małżeństwo
(z hiszp. Cortes, katal. Corts, l.mn. od corte – dwór, z łac. cohors – pole ogrodzone, część obozu wojskowego, kohorta) zgromadzenie stanowe istniejące w okresie średniowiecza w państwach na terenie Półwyspu Iberyjskiego
(z łac. cruciatus – znaczony krzyżem, crux – krzyż) w XI–XII w. wyprawa wojenna przeciwko poganom lub przeciwnikom Kościoła; także: wyprawy krzyżowe podejmowane w celu odzyskania Ziemi Świętej i Grobu Chrystusa w Jerozolimie z rąk muzułmanów, organizowane z rozkazu papieża
(z arab. chilafa) termin używany na określenie ustroju politycznego w świecie islamu, gdzie głową państwa jest kalif z ogromną władzą; odpowiednik europejskiego cesarstwa
Słowa kluczowe
Półwysep Iberyjski, Hiszpania w średniowieczu, podboje Arabów, Maurowie, Portugalia w średniowieczu, rekonkwista, Europa w okresie krucjat, Europa późnego średniowiecza
Bibliografia
P. Machcewicz, T. Miłkowski, Historia Hiszpanii, Wrocław 1999.
J. Hauziński, Kraje i kultury śródziemnomorskie, Poznań 1990.
Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.
Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.