1
Polecenie 1

Zapoznaj się z mapą interaktywną, a następnie wykonaj kolejne polecenia.

RGP2fJWvjLHVw1
Mapa interaktywna: Narodowości w Austro-Węgrzech w 1911 r. Linią przerywaną podzielono imperium na Przedlitawię i Zalitawię. W granicach Przedlitawii są: Tyrol, Austria, Słowenia, Czechy, Morawy, Śląsk, Galicja, Bukowina, Dalmatia. W granicach Zalitawii są: Węgry, Transylwania, Banat, Chorwacja-Slawonia. Podział narodowości: Mapa: Narodowości w Austro-Węgrzech w 1911 r. Linią przerywaną podzielono imperium na Przedlitawię i Zalitawię. W granicach Przedlitawii są: Tyrol, Austria, Słowenia, Czechy, Morawy, Śląsk, Galicja, Bukowina, Dalmatia. W granicach Zalitawii są: Węgry, Transylwania, Banat, Chorwacja-Slawonia. Podział narodowości: Niemcy: w większości Austria, Tyrol, Śląsk, częściowo Czechy, w kilku punktach na Węgrzech oraz w Transylwanii. Węgrzy: w większości Węgry oraz wschodnia część Transylwanii. Czesi: w większości Czechy. Słowacy: północna część Węgier. Polacy: zachodnia część Galicji. Ukraińcy: wschodnia część Galicji oraz północno-wschodnia część Węgier, część Bukowiny. Słoweńcy: w większości Słowenia. Chorwaci, Serbowie: w większości Chorwacja-Slawonia, Bośnia, Hercegowina i Dalmatia. Rumuni: część Banatu i Bukowiny oraz większość Transylwanii. Włosi: południowa część Tyrolu. Lista elementów:
  • Niemcy: Niemcy, stanowiący niespełna 1/4 ludności monarchii, zamieszkiwali głównie Austrię, ale także w znacznej liczbie Czechy, gdzie zdobyli bezwzględną dominację po klęsce ostatniego powstania czeskiego w czasie wojny trzydziestoletniej (XVII w.). Sporo kolonistów niemieckich było także na Węgrzech, choć w rozproszeniu. Izolowaną społeczność niemiecką na wschodzie cesarstwa stanowili Sasi siedmiogrodzcy, którzy przybyli tam już w XIII w. Niemcy od samego początku stanowili elitę państwa Habsburgów: dominowali w nim zarówno politycznie, jak i ekonomicznie. Przekształcenie monarchii austriackiej w dualistyczną austro-węgierską osłabiło ich pozycję.
  • Węgrzy: Węgrzy byli drugim pod względem liczebności narodem monarchii i główną grupą etniczną Królestwa Węgier, gdzie stanowili około połowę ludności. Granice tego królestwa, ukształtowane jeszcze w średniowieczu, obejmowały jednak sporo ziem zamieszkanych przez inne narodowości. Po odzyskaniu władzy w ramach swojej części państwa Węgrzy przystąpili do bezwzględnej madziaryzacji zwłaszcza Słowaków, których uważali za zeslawinizowanych pobratymców, a ich kraj nazywali „Górnymi Węgrami”. W Siedmiogrodzie Węgrzy, zwani Szeklerami, stanowili mniejszość, która jednak była podporą cesarstwa, ponieważ ludność rumuńska dążyła ku powstałej właśnie niepodległej Rumunii.
  • Czesi: Czesi, trzeci co do wielkości naród monarchii, nie mieli udziału w rządach. Po wiekach germanizacji i przymusowej rekatolicyzacji zaczęli stawiać coraz większy opór władzy w Wiedniu. W XIX w. język i kultura czeska zaczęły się odradzać, a wśród Czechów popularne były idee panslawizmu. Czesi szukali politycznego sojusznika przede wszystkim w słowiańskiej Rosji. Czechy, choć pozbawione wpływów politycznych, były – obok Austrii – najbardziej uprzemysłowionym i najbogatszym krajem imperium.
  • Słowacy: Zamieszkujący północną część Królestwa Węgier naród nie miał tradycji odrębnego państwa ani wykształconych elit. Dopiero w XIX w. zaczęły pojawiać się wśród Słowaków idee własnej tożsamości narodowej. Słowacy zarówno ekonomicznie, jak i politycznie byli zdominowani przez silniejszych Węgrów, a Słowacja pozostawała zacofanym gospodarczo krajem.
  • Polacy: Zamieszkujący Galicję Polacy byli czwartym co do liczebności narodem monarchii, cieszącym się w swej prowincji szeroką autonomią. Darzyli Franciszka Józefa sympatią i liczyli na powstanie monarchii trialistycznej, gdzie obok Niemców i Węgrów Polacy stanowiliby trzeci filar, do którego z czasem przyłączyliby ziemie zaboru rosyjskiego. W samej Galicji, gdzie sprawowali rządy, zwalczali rodzącą się tożsamość narodową Ukraińców.
  • Ukraińcy: Niewiele mniej liczni od Polaków mieszkańcy wschodniej Galicji, Bukowiny i Zakarpacia (gdzie nazywali się Rusinami). W ramach monarchii austro-węgierskiej zachowali wyznanie greckokatolickie (w odróżnieniu od Ukraińców w Rosji, którzy wyznawali prawosławie). Walczyli o uznanie języka ukraińskiego i udział w rządach w Galicji, gdzie byli zwalczani przez Polaków.
  • Słoweńcy: Niewielki naród słowiański zamieszkujący głównie Karyntię, która od wieków była w rękach niemieckich Habsburgów. Podobnie jak Słowacy nie mieli tradycji własnej państwowości i wykształconych elit, ciągle też próbowano ich germanizować. W XIX w. zaczęła się kształtować narodowa świadomość Słoweńców, która stawiała ich w opozycji do polityki Wiednia.
  • Serbowie, Chorwaci i Bośniacy: Mówiąca językiem serbsko-chorwackim ludność zachodnich Bałkanów: Chorwacji, Dalmacji, Slawonii, Bośni i Hercegowiny. Chorwaci używają do zapisu alfabetu łacińskiego i są w większości katolikami, Serbowie używają cyrylicy i wyznają prawosławie, Bośniakami określa się natomiast muzułmańską ludność mówiącą po serbsko-chorwacku. Chorwaci formalnie od wieków posiadali własne Królestwo, które jednak przez większość swego istnienia podlegało Królestwu Węgier, a później władzy Habsburgów. Chorwaci od 1868 r. posiadali szeroką autonomię, choć nie we wszystkich sprawach władze węgierskie respektowały ich niezależność. Wśród narodów południowosłowiańskich żywa na przełomie XIX i XX w. była idea zjednoczenia we wspólnym państwie, do której realizacji dążyło sąsiadujące z Austro-Węgrami Królestwo Serbii. Doprowadziło to do silnych napięć w regionie, zwłaszcza po formalnej aneksji Bośni i Hercegowiny w 1908 r. Było to przyczyną zamachu w Sarajewie na następcę cesarskiego tronu Franciszka Ferdynanda i w konsekwencji wywołało I wojnę światową, po której idea zjednoczonego państwa została zrealizowana.
  • Rumuni: Ludność romańska zamieszkująca wschodnią część państwa, głównie Siedmiogród, Bukowinę i Banat. Tereny te były jednymi z biedniejszych w monarchii, ale ludność rumuńska miała poparcie powstałej w 1878 r. Rumunii i dążyła do połączenia się z pobratymcami zza Karpat.
  • Włosi, Ladynowie i Friulowie: Ludność romańska zamieszkująca pograniczne tereny z Królestwem Włoch, do którego chciała się przyłączyć.
  • Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
    1
    Polecenie 2

    Na mapie podpisano państwa i narody składowe imperium, a linią przerywaną oznaczono granice między Przedlitawią a Zalitawią. Ustal, czy podział imperium odpowiadał w przybliżeniu podziałowi narodowościowemu. Uzasadnij odpowiedź.

    RJcM55Y0u7Mno
    (Uzupełnij).
    1
    Polecenie 3

    Podziel główne narody imperium na te, które prawie w całości zamieszkiwały tylko Austro‑Węgry, oraz na te, których znaczna (lub wręcz przeważająca) część mieszkała poza granicami cesarstwa.

    R6b2vT37ts0Ez
    (Uzupełnij).