Mapa interaktywna
Polecenie 1
Zapoznaj się z mapą, a następnie wykonaj polecenia.
- woda
- tło
- ZSRS
- PRL: 27 stycznia 1989 - w trakcie prowadzonych w Magdalence rozmów między przedstawicielami komunistycznych władz a NSZZ „Solidarność” zdecydowano o zorganizowaniu oficjalnych negocjacji między obiema stronami - czyli obrad Okrągłego Stołu.
6 lutego 1989 - rozpoczęto obrady Okrągłego Stołu w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie. Zakończyły się 5 kwietnia.
7 kwietnia 1989 - sejm PRL uchwalił poprawki do konstytucji: powołano drugą izbę parlamentu (Senat), ustanowiony został urząd Prezydenta PRL; uchwalono także nową ordynację wyborczą.
17 kwietnia 1989 - zalegalizowano NSZZ „Solidarność”.
4 czerwca 1989 - częściowo wolne wybory do parlamentu (pierwsza tura), zakończone zwycięstwem „Solidarności”.
19 lipca 1989 - Zgromadzenie Narodowe wybrało Wojciecha Jaruzelskiego na urząd Prezydenta PRL.
24 sierpnia 1989 - premierem nowego rządu został Tadeusz Mazowiecki.
17 grudnia 1989 roku - ogłoszono tzw. plan Balcerowicza - reform gospodarczych wprowadzających gospodarkę rynkową.
29 grudnia 1989 - sejm przyjął poprawkę do konstytucji, zmieniającą nazwę państwa z PRL na Rzeczypospolitą Polską, a także usuwającą zapisy o sojuszu z ZSRS i przewodniej roli PZPR.
29 stycznia 1990 - XI zjazd PZPR zakończył się samorozwiązaniem partii. - NRD: 7 maja 1989 - niemieccy opozycjoniści obserwowali wybory komunalne, wykryli zorganizowane przez władze fałszerstwa. Milicja zatrzymała w Lipsku blisko sto osób protestujących przeciw nieuczciwym wyborom. Stało się to sygnałem do organizowania przez niemieckich opozycjonistów comiesięcznych demonstracji.
Październik 1989 - w Lipsku odbywały się kolejne, coraz liczniejsze manifestacje; uczestniczyło w nich nawet ponad 100 tys. osób. Pod koniec października fala demonstracji rozlała się na inne miasta NRD.
18 października 1989 - Erich Honecker zrezygnował (jak oficjalnie podano „z przyczyn zdrowotnych”) z władzy i zajmowanego stanowiska w partii; sekretarzem generalnym Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności został Egon Krenz.
27 października 1989 - pojawiła się sugestia zorganizowania wschodnioniemieckiego Okrągłego Stołu; jednocześnie władze ogłasiły amnestię dla ludzi, którzy próbowali nielegalnie przekroczyć granicę NRD z RFN.
4 listopada 1989 - ogromna manifestacja w Berlinie Wschodnim, w której wzięło udział prawie milion osób; demonstranci domagali się demokratyzacji NRD oraz wolności prasy i zrzeszania się.
7 listopada 1989 - dymisja rządu NRD.
9 listopada 1989 - Günter Schabowski, rzecznik Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności, podczas konferencji prasowej ogłosił, że wchodzi w życie (według jego słów - natychmiast) rozporządzenie o swobodzie podróżowania obywateli NRD za granicę. Doszło do pierwszych aktów niszczenia muru berlińskiego oraz prób przechodzenia Niemców z Berlina Wschodniego do Berlina Zachodniego.
3 grudnia 1989 - dymisja członków Biura Politycznego KC Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności.
7 grudnia 1989 - początek obrad niemieckiego Okrągłego Stołu; jego uczestnicy dyskutowali m.in. o przeprowadzeniu wolnych wyborów na wiosnę 1990 r. oraz uchwaleniu nowej konstytucji.
19 grudnia 1989 - kanclerz RFN Helmut Kohl uczestniczył w wiecu w Dreźnie, czyli we (wciąż istniejącej) NRD; podczas spotkania z premierem NRD Hansem Modrowem obaj politycy zapowiedzieli działania na rzecz zjednoczenia obu niemieckich państw.
31 grudnia 1989 - wyjątkowy sylwester pod Bramą Brandenburską, zorganizowany pod hasłem zjednoczenia Niemiec. - Czechosłowacja: 16 stycznia 1989 - milicja rozpędziła manifestację na placu Wacława w Pradze, zorganizowaną w 20 rocznicę protestu Jana Palacha przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego i jego samospalenia. Wśród aresztowanych osób byli m.in. Václav Havel i przedstawiciele Karty 77.
17 listopada 1989 - w Pradze odbyła się legalna manifestacja środowisk akademickich w rocznicę pogrzebu Jana Opletala (studenta zamordowanego w czasie II wojny św. przez Niemców podczas antyhitlerowskiej demonstracji). Milicja zablokowała przemarsz, a następnie brutalnie rozpędziła uczestników manifestacji, używając pałek i gazów łzawiących.
18 listopada 1989 - studenci w Pradze zapowiedzieli strajk okupacyjny, dołączyli do nich aktorzy teatrów praskich.
21 listopada 1989 - wielka manifestacja w Pradze - do 200 tys. uczestników zgromadzonych na placu Wacława przemawiał Václav Havel, manifestanci wspólnie odśpiewali czeski hymn.
22 listopada 1989 - ogólnokrajowy strajk wyższych uczelni oraz części szkół średnich; wielotysięczna manifestacja w Bratysławie, podczas której uczestnicy domagali się demokratycznych przemian.
24 listopada 1989 - podczas obrad Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji ponad połowa członków Prezydium oraz Sekretariatu podała się do dymisji. W Pradze trwały manifestacje.
27 listopada 1989 - ogłoszono strajk generalny w Czechosłowacji, w kolejnych miastach pojawiły się tłumy demonstrantów. Powstałe kilka dni wcześniej Forum Obywatelskie – ruch polityczny dążący do demokratyzacji kraju, którego nieformalnym przywódcą był Václav Havel - ogłosiło swoje postulaty.
4 grudnia 1989 - Forum Obywatelskie wezwało obywateli Czechosłowacji do udziału w demonstracji na placu Wacława.
8 grudnia 1989 - na czele nowego rządu, do którego weszło kilkunastu przedstawicieli opozycji, stanął Marián Čalfa, przedstawiciel komunistów, który przystąpił do stowarzyszenia Społeczeństwo Przeciwko Przemocy.
10 grudnia 1989 - prezydent Gustáv Husák po zaprzysiężeniu nowego rządu złożył dymisję.
28 grudnia 1989 - rezolucja KPCz, w której komunistyczne władze przeprasiły obywateli m.in. za ograniczanie wolności słowa, represje oraz skutki interwencji wojsk Układu Warszawskiego. Alexander Dubček został przewodniczącym Zgromadzenia Federalnego Czechosłowacji.
29 grudnia 1989 - Václav Havel został prezydentem Czechosłowacji. - Węgry: 11 stycznia 1989 - Zgromadzenie Narodowe uchwaliło ustawy o swobodzie demonstrowania poglądów i zrzeszania się.
Pod koniec stycznia komunistyczny rząd uznał, że w roku 1956 doszło do powstania narodowego, a nie kontrrewolucji; podjęto kroki do rehabilitacji Imre Nagy’ego, przywódcy powstania zamordowanego przez komunistów, oraz jego towarzyszy.
11 lutego 1989 - węgierscy komuniści zrobili krok w stronę zmiany systemu – została uchwalona ustawa o powrocie do systemu wielopartyjnego. Działalność wznowiło prawie pół setki ugrupowań politycznych.
15 marca 1989 - wielotysięczna manifestacja w Budapeszcie w rocznicę Wiosny Ludów. Aktor Györgi Cserhalmi odczytał postulaty spisane przez węgierską opozycję.
kwiecień 1989 - przedstawiciele niezależnych partii i organizacji politycznych uczestniczący w Okrągłym Stole Opozycji ustalili wspólne stanowisko przed planowanymi rozmowami z partią komunistyczną. Kluczowym punktem miało być ustalenie terminu wolnych wyborów do węgierskiego parlamentu.
13 czerwca 1989 - początek obrad Trójkątnego Stołu, nazwanego tak, ponieważ oprócz przedstawicieli rządzącej partii oraz opozycji uczestniczyły w nich także osoby reprezentujące prokomunistyczne organizacje społeczne.
16 czerwca 1989 - symboliczny pogrzeb Imre Nagy’ego, w którym w Budapeszcie wzięło udział 300 tys. osób, stał się wielką manifestacją na rzecz demokratycznych przemian.
18 września 1989 - zakończono główne obrady Trójkątnego Stołu; w dokumencie końcowym uzgodniono przeprowadzenie demokratycznych wyborów do parlamentu (opozycja nie zgodziła się na sejm kontraktowy) oraz zmiany w konstytucji Węgier.
23 października 1989 - proklamowano Republikę Węgierską (zmiana nazwy z Węgierskiej Republiki Ludowej).
Grudzień 1989 - początek negocjacji z władzami ZSRS na temat wycofania z Węgier wojsk sowieckich.
25 marca 1990 - pierwsze (od 1945 r.) całkowicie wolne wybory parlamentarne. - Rumunia: 24 listopada 1989 - Nicolae Ceauşescu został ponownie wybrany na I sekretarza Rumuńskiej Partii Komunistycznej.
15 i 16 grudnia 1989 - początek zamieszek w Timisoarze; władze rumuńskie, próbując odwrócić uwagę od złej sytuacji państwa, nakazały karnie przenieść pochodzącego z mniejszości węgierskiej ewangelickiego pastora ks. László Tőkésa (który protestował przeciwko prześladowaniom tej mniejszości); broniący go wierni nie chcieli dopuścić do przenosin, wyrażając jednocześnie niezadowolenie z rządów Ceauşescu.
17 grudnia 1989 - wojsko otworzyło ogień do demonstrujących w Timisoarze, zginęło ponad 60 osób. Walki trwały przez kolejne dni.
19 grudnia 1989 - fabryki w Timisoarze ogłosiły strajk. Podczas nieobecności dyktatora w kraju (wyjechał do Iranu) rządy próbowała przejąć frakcja niepopierająca Ceauşescu.
20 grudnia 1989 - Ceauşescu wrócił do kraju, w przemówieniu telewizyjnym nazwał protestujących „wrogami rewolucji socjalistycznej”. W Timisoarze powstał Rumuński Front Demokratyczny.
22 grudnia 1989 - nowy minister obrony Victor Stănculescu odwołał wojsko do koszar; nieświadomy tego rumuński dyktator zdecydował się przemówić z balkonu do 100-tysięcznego tłumu w Bukareszcie, ale gdy tłum coraz mocniej wyrażał swoje niezadowolenie, uciekł śmigłowcem z budynku Komitetu Centralnego. W Bukareszcie wybuchło powstanie, krwawo pacyfikowane przez wojsko i obrońców reżimu. Władzę przejął Front Ocalenia Narodowego, w skład którego wchodzili byli działacze partyjni oraz wojskowi. Małżeństwo Ceauşescu zostało pojmane wieczorem, a tymczasowym prezydentem został komunista Ion Iliescu.
25 grudnia 1989 - wykonano wyrok śmierci na Elenie i Nicolae Ceauşescu wydany przez naprędce zwołany trybunał wojskowy. - Jugosławia
- Bułgaria: maj 1989 - liczne masowe demonstracje ludności pochodzenia tureckiego sprzeciwiającej się prowadzonej przez pierwszego sekretarza Bułgarskiej Partii Komunistycznej Teodora Żiwkowa polityce antytureckiej; demonstranci domagali się poszanowania praw mniejszości oraz uwolnienia działaczy. Władze wysłały siły bezpieczeństwa do spacyfikowania wystąpień, nakazały także obywatelom bułgarskim pochodzenia tureckiego opuszczenie kraju.
21 października 1989 - w Sofii odbyła się międzynarodowa konferencja Forum Ekologiczne; bułgarscy ekologowie z organizacji Ekogłasnost oraz przedstawiciele opozycji wykorzystali sytuację do zorganizowania pierwszej jawnej manifestacji antykomunistycznej; milicja bułgarska nie interweniowała.
10 listopada 1989 - Teodor Żiwkow został zmuszony do dymisji; wśród członków Biura Politycznego zaczęły się pojawiać głosy o konieczności wprowadzenia gospodarki rynkowej oraz zmian politycznych w kierunku większego pluralizmu.
18 listopada 1989 - wielki wiec zorganizowany przez opozycję w Sofii; jej uczestnicy żądali wolnych wyborów, wolności słowa i wypuszczenia więźniów politycznych.
26 grudnia 1989 - związkowcy z Niezależnego Związku Zawodowego „Podkrepa” zorganizowali całodobową demonstrację w Sofii pod hasłem wolnych wyborów i demokratyzacji Bułgarii.
27 grudnia 1989 - oficjalna zapowiedź zorganizowania obrad bułgarskiego Okrągłego Stołu z udziałem komunistów oraz przedstawicieli opozycji.
16 stycznia 1990 - początek obrad Okrągłego Stołu; zakończyły się w maju. - Albania
- siatka
- napisy
- skala
Źródło: Contentplus.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2
Opisz, w których krajach:
- doszło do protestów społecznych;
- upadek komunizmu miał pokojowy przebieg,;
- władze użyły sił do tłumienia protestów i gdzie miały one najkrwawszy przebieg.
Polecenie 3
Opisz, które państwa w wyniku Jesieni Ludów się połączyły, a które się rozpadły, a na ich miejscu powstały nowe kraje.