1
Polecenie 1

Zapoznaj się z mapą interaktywną i wykonaj kolejne polecenia.

R3fuosfFwk5Z81
Ilustracja przedstawia mapę interaktywną z zaznaczonymi krajami: Ameryką Północną z miastami Denver, Chicago, Waszyngton, Nowy Jork, Memphis, Atlanta, Dallas, Houston, Nowy Orlean oraz Miami z amerykańską bazą wojskową. Na mapie widnieje także państwo Meksyk z miastami Monterrey, Guadalajara i Meksyk oraz państwa Ameryki Środkowej: Gwatemala, Honduras Brytyjski, Honduras, Salwador, Nikaragua, Kostaryka, Panama. Zaznaczono także trzy państwa w północnej części Ameryki Południowej: Kolumbię, Wenezuelę ze stolicą w Caracas i Brazylię. Na Morzu Karaibskim zaznaczono trzy duże wyspy: Dominikanę, dzielącą obszar wyspy z Haiti, Jamajkę oraz Kubę z miastami Hawana i Guantanamo, które jest amerykańską bazą wojskową oraz drobniejsze wysepki takie jak Portoryko i Bahamy. Wokół Kuby, równolegle do jej wybrzeża, rozciąga się amerykańska blokada morska, strzeżona przez amerykańskie lotniskowce. Amerykańska blokada powietrzna rozciągnięta jest koncentrycznie wokół wyspy Kuba, Jamajka, Haiti oraz zespołu wysp Bahamy. Amerykańskie lotniskowce umiejscowione są poza obszarem blokady morskiej, ale wewnątrz obszaru amerykańskiej blokady powietrznej. W zachodniej części Kuby w pobliżu miasta Hawana usytuowane są sowieckie bazy rakiet IRBM (pośredniego zasięgu) i rakiet MRBM (średniego zasięg). Rakiety IRBM pośredniego zasięgu, mają zasięg rozciągający się koncentrycznie na całą Zatokę Meksykańską, na Państwa Ameryki Środkowej, południowe wybrzeże Meksyku oraz południowo-wschodnie wybrzeże USA, aż do miasta Huston i Memphis. Rakiety MRBM (średniego zasięgu) mają zasięg dużo większy, rozchodzący się koncentrycznie na cały Meksyk, na całe środkowe i wschodnie Stany Zjednoczone (na wschodzie granice wyznacza miasto Denver), na południowy teren Kanady z Toronto, na cały obszar Morza Karaibskiego, wschodnią część Oceanu Atlantyckiego i na północne kraje Ameryki Południowej. Opisane elementy mapy interaktywnej: Amerykańska blokada morska. Prezydent Stanów Zjednoczonych John F. Kennedy wprowadził blokadę morską Kuby, by uniemożliwić dostarczanie tą drogą przez Związek Sowiecki broni ofensywnej. Brało w niej udział ponad 180 okrętów wojennych US Navy.

Każdy statek lub okręt, który płynął w stronę Kuby, miał zostać zatrzymany w celu ustalenia jego tożsamości i sprawdzenia ładunku, wyposażenia, a także portu przeznaczenia. Mógł otrzymać polecenie rzucenia kotwicy i zostać poddany rewizji, mógł także otrzymać nakaz udania się do wyznaczonego miejsca. Ten statek lub okręt, który nie wykonałby lub odmówił podporządkowania się i wykonania otrzymanej instrukcji, miał zostać wzięty w areszt. Przełamanie blokady oznaczało rozpoczęcie działań wojennych między supermocarstwami. Blokada wchodziła w życie 24 października, w środę, o godzinie 14.00 czasu Greenwich. Jeszcze w trakcie prezydenckiego orędzia sekretarz stanu postawił całość sił zbrojnych USA w stan gotowości obronnej trzeciego stopnia (DefCon 3). 24 października Kolegium Szefów Sztabów podniosło stan gotowości do DefCon 2 (był to pierwszy przypadek postawienia amerykańskiego potencjału jądrowego w tak wysoki stopień gotowości).
Źródło: Marzena Ostrowska, Kubański kryzys rakietowy, cz. II (2014), https://wiekdwudziesty.pl/kubanski-kryzys-rakietowy-cz-ii/ [dostęp 5.05.2015].

Decyzja ta została odebrana przez ZSRS jako akt agresji, a statki obu flot były gotowe do interwencji. Rosnące po obu stronach konfliktu napięcie groziło wybuchem wojny nuklearnej, ale ostatecznie pod wpływem negocjacji oraz nacisków Amerykanów flota sowiecka się wycofała.

Zdjęcie przedstawia wojskowy okręt wojenny. Na burcie numer 537. Niszczyciel USS „Sullivans” przepływający za rufą USS „Grand Canyon” w pobliżu Rhode Island, 29 października 1962 r. Oba statki zostały przydzielone do amerykańskiej blokady morskiej w czasie kryzysu kubańskiego.
Domena publiczna, Wikimedia Commons.
Amerykańska blokada powietrzna. Oprócz blokady morskiej Amerykanie wprowadzili także blokadę powietrzną. Amerykańskie samoloty wypatrywały m.in. sowieckich okrętów nawodnych i podwodnych. Przykładem takich działań była akcja przeprowadzona we współpracy z Kanadą – samoloty patrolowe P2V Neptune i P3V Orion oraz superfortece RB-50 poszukiwały czterech jednostek radzieckich, które wypłynęły na początku października ze swojej bazy. Amerykanie wykorzystywali również samoloty szpiegowskie U-2, które wykonywały loty nad Kubą. Zestrzelenie 27 października 1962 r. samolotu U-2 przez radziecką baterię rakietową na Kubie, w czasie najbardziej zaognionych stosunków między USA a ZSRS, wywołało panikę po obu stronach, a media zachodnie nazwały ten dzień „czarną sobotą”.

Na zdjęciu wojskowy samolot w powietrzu. Na ogonie ciąg cyfr i napis NAVY oraz biała gwiazda wpisana w okrąg. Amerykański morski samolot patrolowy P2V Neptune, wykorzystywany także do zwalczania okrętów podwodnych.
Domena publiczna, Wikimedia Commons.


Zdjęcie przedstawia samolot lecący tuż nad płynącym okrętem. Amerykański samolot P-2H Neptune przelatujący nad sowieckim frachtowcem przewożącym bombowce Ił-28; grudzień 1962 r.
Domena publiczna, Wikimedia Commons.
Lotniskowce amerykańskie. W blokadzie morskiej Kuby uczestniczyły trzy lotniskowce floty amerykańskiej, wśród nich USS „Essex” oraz USS „Enterprise”. Pierwszy brał udział jeszcze w walkach na Pacyfiku podczas II wojny światowej, jak również w działaniach bojowych w trakcie wojny koreańskiej. Przebudowany w 1960 r. na lotniskowiec do zwalczania okrętów podwodnych, mógł przyjąć na swój pokład 82 samoloty. USS „Enterprise” był pierwszą na świecie jednostką tej klasy wyposażoną w napęd jądrowy, co zapewniało mu niemal nieograniczony zasięg działania.

Zdjęcie przedstawia lotniskowiec na morzu. Okręt ma na pokładzie pas startowy, na którym znajduje sie samolot wojskowy. Amerykański lotniskowiec USS „Essex”.
Domena publiczna, Wikimedia Commons.
Amerykańskie bazy wojskowe. Kluczowe znaczenie podczas kryzysu kubańskiego odgrywały dwie bazy Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. Pierwsza z nich, położona na Florydzie, pozwalała kontrolować obszar Zatoki Meksykańskiej i Oceanu Atlantyckiego, a baza lotnictwa Naval Air Station Key West była oddalona o niecałe 150 km na północ od Hawany. Jeszcze większe znaczenie miała Naval Station Guantanamo Bay – baza na terytorium samej Kuby, znajdująca się po obu stronach zatoki Guantánamo. Wojska amerykańskie znalazły się tam w wyniku wojny amerykańsko-hiszpańskiej w 1898 r. i już zostały, na podstawie umowy zawartej w 1903 r. wydzierżawiły ten teren. Po rewolucji kubańskiej oficjalne władze Kuby uznały bazę za teren okupowany, a umowę za nieprawomocną, nie przyjmowały też opłat za dzierżawę.

Lotnicze zdjęcie przedstawia fragment terenu poprzecinanego siecią dróg. Na fotografii widać także wybrzeże. Na lądzie zbiorniki wodne oraz zabudowania. Widok z lotu ptaka na bazę Naval Air Station Key West.
Domena publiczna, Wikimedia Commons.


W czasie kryzysu kubańskiego Stany Zjednoczone postawiły swoje siły w stan gotowości, i to także w innych państwach.

Na ponad 30 lotniskach cywilnych w USA rozmieszczono bombowce B-47 Dowództwa Lotnictwa Strategicznego (Strategic Air Command, SAC). Te same samoloty, znajdujące się w dwóch bazach SAC w Hiszpanii, trzech w Maroku i trzech w Wielkiej Brytanii, uzbrojone w bomby jądrowe, czekały w pełnej gotowości na rozkaz startu. W stan pogotowia postawiono także bombowce B-52 i samoloty-cysterny KC-135 Stratotanker, stacjonujące na lotniskach w USA. Uzbrojone w ładunki jądrowe B-52 zostały skierowane na Pacyfik, Atlantyk, nad Morze Śródziemne i rejon arktyczny, gdzie miały oczekiwać na ewentualny rozkaz lotu nad terytorium ZSRR. W stan gotowości postawiono również uzbrojone myśliwce bombardujące z baz amerykańskich we Francji, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Włoszech, Turcji, Korei Południowej, Japonii i na Filipinach. SAC dysponował wówczas trzema rodzajami międzykontynentalnych pocisków balistycznych (Intercontinental Ballistic Missile, ICBM) – Atlas, Titan I i Titan II, oprócz tego inne pociski zostały zainstalowane w Wielkiej Brytanii, Turcji i we Włoszech. Pozycje na północnym Atlantyku zajęło 9 okrętów podwodnych z rakietami balistycznymi Polaris na pokładzie. Stowarzyszenie Amerykańskich Kolei Żelaznych poproszono o przekazanie 375 wagonów-platform do transportu wojsk. Nad Kubą dwa razy dziennie przelatywały eskadry liczące 8 nisko latających samolotów, inne samoloty prowadziły obserwację radzieckich łodzi podwodnych.
Źródło: Marzena Ostrowska, Kubański kryzys rakietowy, cz. II (2014), https://wiekdwudziesty.pl/kubanski-kryzys-rakietowy-cz-ii/ [dostęp 5.05.2015]. Sowieckie bazy rakiet IRBM (pośredniego zasięgu) i rakiet MRBM (średniego zasięgu). Waszyngton otrzymał pierwszy sygnał o rozlokowywaniu radzieckich rakiet na Kubie już 12 października, gdy amerykański samolot zwiadowczy wykonał zdjęcie kubańskiej bazy wojskowej San Cristobal, nieco na zachód od Hawany, na którym widać było miejsce ukrycia radzieckich rakiet. W trzy dni później zdjęcia wykonane przez samoloty szpiegowskie U-2 nie pozostawiały już wątpliwości: Związek Radziecki dostarczył na wyspę rządzoną przez Fidela Castro, odległą o zaledwie 90 mil od wybrzeży USA, rakiety z głowicami nuklearnymi. Zdjęcia lotnicze wykonane nad San Cristobal pokazują ponad wszelką wątpliwość, że są tam budowane wyrzutnie dla tych rakiet.
Źródło: Kryzys karaibski. Przez 13 dni świat był na skraju wojny atomowej (2012), https://www.money.pl/archiwum/wiadomosci/artykul/kryzys;karaibski;przez;13;dni;swiat;byl;na;skraju;wojny;atomowej,238,0,1178094.html [dostęp 5.05.2021].

Pierwsze posiedzenie Komitetu Wykonawczego Kennedy’ego w sprawie zarządzania kryzysem – ExCom (Executive Committee) – odbyło się cztery dni później [22 października – przyp. red.]. Szefowie Sztabów uważali, że rakiety na Kubie w poważny sposób wpłyną na równowagę strategiczną. McNamara był innego zdania: Amerykanie mieli około pięciu tysięcy strategicznych głowic, podczas gdy Związek Sowiecki miał ich tylko trzysta.
Dodatkowych czterdzieści rakiet na Kubie zrobiłoby niewielką strategiczną różnicę. Ale Kennedy uważał, że naruszona zostałaby równowaga polityczna. To zaś było nie do przyjęcia. Generał LeMay przedstawił plan zbombardowania wyspy. Kennedy go odrzucił: oczekiwał na wyniki negocjacji.

Źródło: Rodric Braithwaite, Armagedon i paranoja. Zimna wojna – nuklearna konfrontacja, Kraków 2019, cytat za: O krok od wojny atomowej. Kryzys kubański w 1962 roku (https://ciekawostkihistoryczne.pl/2019/07/18/o-krok-od-wojny-atomowej-kryzys-kubanski-w-1962-roku/ [dostęp 18.05.2021].

Ilustracja przedstawia zdjęcie lotnicze terenu wraz z adnotacjami dotyczącymi usytuowania baz wojskowych. Wyrzutnie rakiet w rejonie San Cristobal, 1 listopada 1962 roku. Podpisy na fotografii: missile ready tent – namiot z uzbrojonymi rakietami; fuel trailers – przyczepy z paliwem; former launch positions – poprzednie pozycje startowe; former location of missile ready tents – poprzednia lokalizacja namiotów z uzbrojonymi rakietami.
Domena publiczna, Wikimedia Commons.


Ilustracja przedstawia zdjęcie lotnicze terenu wraz z adnotacjami dotyczącymi usytuowania baz wojskowych. Kompleks wyrzutni rakietowych pocisków balistycznych średniego zasięgu (MRBM), San Cristobal, 14 października 1962 roku. Podpisy na fotografii: nuclear warhead bunker – bunkier z głowicą jądrową; launch area – obszar odpalania głowic; permanent buildings – budynki stałe; open storage – otwarty magazyn; trench – wykop.
Domena publiczna, Wikimedia Commons.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Opisz, w jaki sposób Stany Zjednoczone chciały wymusić na ZSRS wycofanie się ze współpracy militarnej z Kubą.

RhzTj7Yv3iTpH
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 3

Wyjaśnij, jaką rolę w kryzysie kubańskim odgrywała broń nuklearna i jaki był jej wpływ na bezpieczeństwo ówczesnego świata.

RhzTj7Yv3iTpH
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).