Proklamacja prezydenta Johna F. Kennedy’ego w sprawie blokady Kuby (23 października 1962 r.)

Zważywszy, że pokój świata i bezpieczeństwo Stanów Zjednoczonych oraz wszystkich państw amerykańskich zostały zagrożone wskutek zainstalowania na Kubie przez Chiny i Związek Radziecki ofensywnych baz wojskowych łącznie z bazami dla wyrzutni rakiet, których zasięg obejmuje większą część obszaru Ameryki Północnej i Południowej, zważywszy, że wspólna uchwała Kongresu […] stwierdza, że Stany Zjednoczone są zdecydowane – przy pomocy wszelkich środków, jakie mogą się okazać konieczne, nie wyłączając użycia broni – zapobiec rozszerzeniu przez panujący na Kubie reżym marksistowsko‑leninowski, przy użyciu siły lub groźby użycia siły, swej agresywnej lub wywrotowej działalności […]. Każdy statek lub łódź płynące w kierunku Kuby mogą być zatrzymane w celu zidentyfikowania ich bander, sprawdzenia rodzaju ładunku, wyposażenia i zapasów oraz portu przeznaczenia.

A Źródło: Proklamacja prezydenta Johna F. Kennedy’ego w sprawie blokady Kuby (23 października 1962 r.). Cytat za: Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2002, s. 347.

Tomasz Korban Kryzys kubański: świat na krawędzi wojny atomowej

USA i ZSRR znalazły się na skraju wojny, co miało konsekwencje dla całego świata. Mimo to pozytywne rozwiązanie kwestii kubańskiej przyczyniło się w dużym stopniu do poprawy stosunków między obydwoma supermocarstwami. Jej symbolem było ustanowienie gorącej linii – bezpośredniego połączenia Białego Domu z Kremlem. Dla Chruszczowa oznaczało to klęskę jego polityki zagranicznej i utratę stanowiska na rzecz Leonida Breżniewa w 1964 roku. Jak pisze Henry Kissinger, Chruszczow był lepszy w prowokowaniu kryzysów niż wyciągania z nich korzyści. Decyzja przywódcy ZSRR była rozczarowująca dla Castro, który musiał niemal samodzielnie przystąpić do umacniania swojej dyktatury. Natomiast usunięcie sowieckich rakiet z Kuby było prestiżową wygraną dla prezydenta USA. Z drugiej strony Stany Zjednoczone nie zaprzestały prób usunięcia marksistowskiego dyktatora. W wywiadzie dla Associated Press Fidel Castro ostrzegał amerykańską administrację, iż planując zamachy na władzę w Hawanie, powinni zatroszczyć się o życie własnych polityków. 23 listopada 1963 roku w Dallas w wyniku zamachu stracił życie 35. prezydent USA John Fitzgerald Kennedy. Wokół zabójstwa prezydenta pojawiło się wiele hipotez. Jedna z nich mówi o współudziale władz kubańskich w odebraniu życia politykowi Partii Demokratycznej.

B Źródło: Tomasz Korban, Kryzys kubański: świat na krawędzi wojny atomowej, 2016. Cytat za: http://www.nowastrategia.org.pl/kryzys-kubanski-swiat-na-krawedzi-wojny-atomowej/ [dostęp 13.05.2021].

Początek zimnej wojny na Kubie: desant w Zatoce Świń

Stany Zjednoczone […] wprowadziły w odpowiedzi na jego działania embargo ekonomiczne na początku 1960 roku. Powstrzymanie przemysłu cukrowego nie powiodło się ze względu na nawiązanie kontaktów dyplomatycznych oraz handlowych Kuby i Związku Radzieckiego, które nastąpiło oficjalnie 8 maja 1960 roku. Cukier pierwotnie przeznaczony na eksport na rynek amerykański trafił do ZSRR. Towarzysze radzieccy wspomogli oddolny ruch rewolucyjny, przekazując Kubie pożyczkę w wysokości 100 mln USD na 12 lat, kupno wspomnianego cukru (około 5 mln ton) i dostawę uzbrojenia oraz sprzętu wojskowego wraz z „ekspertami rolnymi”. Sowicie zobowiązali się do dostarczenia czołgów T‑34 oraz T‑85, dział samobieżnych Su‑100 oraz amunicji i rakiet. Drugą najbardziej przychodową gałęzią gospodarczą Kuby była turystyka, więc USA zakazały swoim obywatelom podróży na wyspę. Następnie nałożono także embargo na import oraz eksport towarów kubańskich poza medykamentami i niektórymi produktami żywnościowymi.

C Źródło: Początek zimnej wojny na Kubie: desant w Zatoce Świń, 2016. Cytat za: https://historycznyambasador.com/2016/04/03/poczatek-zimnej-wojny-na-kubie-desant-w-zatoce-swin/ [dostęp 13.05.2021].

Marzena Ostrowska Stosunki USA–Kuba 1959–1961. Inwazja w Zatoce Świń

Inwazja w Zatoce Świń

Wobec nieskuteczności nacisków ekonomicznych i politycznych oraz widocznego zbliżania się Kuby do Związku Radzieckiego amerykańska administracja postanowiła przeprowadzić na wyspie interwencję zbrojną. Już od 1959 roku w Departamencie Stanu i w CIA rozważano obalenie rządu Castro. Wtedy pojawił się także pomysł wyeliminowania przywódcy wyspy. Stosowne informacje dotyczące tego planu otrzymali dyrektor CIA Allen Dulles i zastępca dyrektora sekcji działań konspiracyjnych Richard Bissell. Jeszcze w tym samym roku prezydent Eisenhower polecił CIA, by wspierała finansowo antycastrowskie ugrupowania działające na Florydzie. Uznano, że operacja obalenia nowego rządu na Kubie powiedzie się jedynie wówczas, kiedy nastąpi fizyczna eliminacja braci Castro i Che Guevary. 17 marca 1960 roku prezydent USA wyraził zgodę na przygotowywanie planów inwazji na Kubę i polecił szefowi CIA, by nadzorował utworzenie i przeszkolenie jednostki desantowej złożonej z kubańskich emigrantów. Równolegle na Kubie miała rozpocząć działalność opozycja destabilizująca system i prowokująca zamieszki, niszczenie kubańskich pól z trzciną cukrową, składów tytoniu, fabryk i sklepów. Eisenhower podkreślał jednak, że oficjalnie Stany Zjednoczone nie mogą mieć z tym nic wspólnego. Plan CIA zakładał, że wysadzony na Kubie desant opanuje stabilny przyczółek, a na nim utworzy się antycastrowski rząd, który wezwie później do ogólnonarodowego powstania i który zostałby uznany przez USA i państwa Ameryki Łacińskiej

D Źródło: Marzena Ostrowska, Stosunki USA–Kuba 1959–1961. Inwazja w Zatoce Świń, 2015. Cytat za: https://wiekdwudziesty.pl/stosunki-usa-kuba-1959-1961-inwazja-w-zatoce-swin/ [dostęp 13.05.21].

Natalia Malik Rola broni nuklearnej w procesie budowania międzynarodowego ładu i jej wpływ na bezpieczeństwo międzynarodowe

Ostatnim z ważniejszych wydarzeń w czasie trwania wyścigu zbrojeń było rozmieszczenie radzieckich rakiet na Kubie w 1962 roku. Ów incydent unaocznił mocarstwom eskalację zagrożenia, do której doszło poprzez ich bezwzględną rywalizację i chęć ciągłej projekcji siły. Kryzys kubański poza wpływem, jaki wywarł obok państw postkolonialnych na modyfikację dokumentów strategicznych NATO i UW, stał się również bodźcem do ewolucji stosunków międzynarodowych w ówczesnym układzie bipolarnym. Lata 70. były okresem odprężenia, czyli zmniejszenia napięć pomiędzy dwoma głównymi aktorami zimnej wojny. Okres odprężenia zaowocował wszechstronną współpracą dwóch bloków, w stosunkach Wschód–Zachód nastąpiło przejście „od konfrontacji do negocjacji”. Najważniejszymi aspektami tego okresu było rozpoczęcie wymiany handlowej oraz podjęcie rozmów rozbrojeniowych, ograniczających spiralne zbrojenia. Paradoksalnie, najbardziej prawdopodobny moment w historii, w którym mogło dojść do wybuchu wojny jądrowej, zwiększył poziom globalnego bezpieczeństwa i sprawił, że mocarstwa zimnowojenne zaczęły się ze sobą komunikować.

E Źródło: Natalia Malik, Rola broni nuklearnej w procesie budowania międzynarodowego ładu i jej wpływ na bezpieczeństwo międzynarodowe, „Roczniki Studenckie Akademii Wojsk Lądowych” 1/I (2017), s. 2.