Mapa pojęć
Polecenie 1
Mangan jest wszechobecny w środowisku. Stanowi około 0,1% skorupy ziemskiej. Pierwiastek ten nie występuje naturalnie jako metal w skali makroskopowej, ale jest składnikiem ponad 100 minerałów, w tym różnych siarczków, tlenków, węglanów, krzemianów, fosforanów i boranów. Zapoznaj się z mapą myśli dotyczącą najważniejszych źródeł manganu obecnych w przyrodzie i produktach, a następnie wykonaj ćwiczenia.
- Nazwa kategorii: Mangan
- Nazwa kategorii: Źródła naturalne
- Nazwa kategorii: Piroluzyt - dwutlenek manganu, MnO[subscript]2[/]
- Nazwa kategorii: Rodochrozyt - węglan manganu, MnCO[subscript]3[/]
- Nazwa kategorii: Rodonit - krzemian manganu, CaMn[subscript]4[/][[Si[subscript]5[/]O[subscript]15[/]]]
- Nazwa kategorii: Hausmannit - czterotlenek manganu, Mn[subscript]3[/]O[subscript]4[/]
- Nazwa kategorii: Psylomen - Ba(Mn[superscript]2+[/])(Mn[superscript]4+[/])[subscript]8[/]O[subscript]16[/](OH)[subscript]4[/]
- Nazwa kategorii: Manganit - tlenowodorotlenek manganu, γ-MnO(OH)
- Nazwa kategorii: Braunit - tlenokrzemian manganu, (Mn[superscript]2+[/])(Mn[superscript]3+[/])[subscript]6[/](SiO[subscript]4[/])O[subscript]8[/]
- Nazwa kategorii: Bementyt - wodny krzemian manganu o składzie MnSiO[subscript]3[/]∙ H[subscript]2[/]O Koniec elementów należących do kategorii Źródła naturalne
- Nazwa kategorii: Źródła antropogeniczne
- Nazwa kategorii: Zrzuty ścieków komunalnych
- Nazwa kategorii: Osady ściekowe
- Nazwa kategorii: Wydobycie i przeróbka minerałów (w szczególności niklu)
- Nazwa kategorii: Emisje z produkcji stopów, stali i żelaza
- Nazwa kategorii: Spalanie paliw kopalnych
- Nazwa kategorii: Emisje ze spalania dodatków do paliw Koniec elementów należących do kategorii Źródła antropogeniczne
- Nazwa kategorii: Występowanie w organizmach żywych
- Nazwa kategorii: Mitochondria
- Nazwa kategorii: Komórki nerek i wątroby
- Nazwa kategorii: Chloroplasty
- Nazwa kategorii: Skóra
- Nazwa kategorii: Komórki mózgu
- Nazwa kategorii: Mikroelementy organizmów żywych Koniec elementów należących do kategorii Występowanie w organizmach żywych
- Nazwa kategorii: Występowanie w produktach
- Nazwa kategorii: Kawa
- Nazwa kategorii: Herbata zielona i czarna
- Nazwa kategorii: Zboża
- Nazwa kategorii: Ciemna czekolada
- Nazwa kategorii: Kakao
- Nazwa kategorii: Kasze jaglana, gryczana, jęczmienna
- Nazwa kategorii: Ryż brązowy
- Nazwa kategorii: Owoce
- Nazwa kategorii: Suszone
- Nazwa kategorii: Awokado Koniec elementów należących do kategorii Owoce
- Nazwa kategorii: Orzechy
- Nazwa kategorii: Laskowe
- Nazwa kategorii: Nerkowce
- Nazwa kategorii: Włoskie Koniec elementów należących do kategorii Orzechy
- Nazwa kategorii: Warzywa
- Nazwa kategorii: Buraki
- Nazwa kategorii: Jarmuż
- Nazwa kategorii: Groszek
- Nazwa kategorii: Szpinak Koniec elementów należących do kategorii Warzywa
- Elementy należące do kategorii Mangan
- Elementy należące do kategorii Źródła naturalne
- Elementy należące do kategorii Źródła antropogeniczne
- Elementy należące do kategorii Występowanie w organizmach żywych
- Elementy należące do kategorii Występowanie w produktach
- Elementy należące do kategorii Owoce
- Elementy należące do kategorii Orzechy
- Elementy należące do kategorii Warzywa
-
Mangan
-
Źródła naturalne
-
Piroluzyt - dwutlenek manganu, MnO[subscript]2[/]
-
Rodochrozyt - węglan manganu, MnCO[subscript]3[/]
-
Rodonit - krzemian manganu, CaMn[subscript]4[/][[Si[subscript]5[/]O[subscript]15[/]]]
-
Hausmannit - czterotlenek manganu, Mn[subscript]3[/]O[subscript]4[/]
-
Psylomen - Ba(Mn[superscript]2+[/])(Mn[superscript]4+[/])[subscript]8[/]O[subscript]16[/](OH)[subscript]4[/]
-
Manganit - tlenowodorotlenek manganu, γ-MnO(OH)
-
Braunit - tlenokrzemian manganu, (Mn[superscript]2+[/])(Mn[superscript]3+[/])[subscript]6[/](SiO[subscript]4[/])O[subscript]8[/]
-
Bementyt - wodny krzemian manganu o składzie MnSiO[subscript]3[/]∙ H[subscript]2[/]O
-
-
Źródła antropogeniczne
-
Zrzuty ścieków komunalnych
-
Osady ściekowe
-
Wydobycie i przeróbka minerałów (w szczególności niklu)
-
Emisje z produkcji stopów, stali i żelaza
-
Spalanie paliw kopalnych
-
Emisje ze spalania dodatków do paliw
-
-
Występowanie w organizmach żywych
-
Mitochondria
-
Komórki nerek i wątroby
-
Chloroplasty
-
Skóra
-
Komórki mózgu
-
Mikroelementy organizmów żywych
-
-
Występowanie w produktach
-
Kawa
-
Herbata zielona i czarna
-
Zboża
-
Ciemna czekolada
-
Kakao
-
Kasze jaglana, gryczana, jęczmienna
-
Ryż brązowy
-
Owoce
-
Suszone
-
Awokado
-
-
Orzechy
-
Laskowe
-
Nerkowce
-
Włoskie
-
-
Warzywa
-
Buraki
-
Jarmuż
-
Groszek
-
Szpinak
-
-
-
Mapa pojęć pt. Występowanie manganu
Źródło: GroMar Sp. z o.o. oprac. na podst. Foster H., Schenker S., Manganese: functions, foods, deficiency and supplements, dostępny pod adresem: https://www.hollandandbarrett.com, licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑pink
Funkcje manganu w organizmach żywych
Mangan w organizmach żywych występuje w formie .
Mangan i jego funkcje w organizmach żywych.
Źródło: Chen, P.; Bornhorst, J.; Aschner, M.; Manganese metabolism in humans, Front Biosci (Landmark Ed), 2018, 23,1655-1679., licencja: CC BY 3.0.
Wyjaśnienie pojęcia kofaktor:
Substancja niebiałkowa, która współdziała z enzymem.
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj wzory sumaryczne do nazw minerałów. Piroluzyt Możliwe odpowiedzi: 1. MnO2, 2. γ-MnO(OH), 3. MnCO3, 4. Mn3O4 Rodochrozyt Możliwe odpowiedzi: 1. MnO2, 2. γ-MnO(OH), 3. MnCO3, 4. Mn3O4 Hausmannit Możliwe odpowiedzi: 1. MnO2, 2. γ-MnO(OH), 3. MnCO3, 4. Mn3O4 Manganit Możliwe odpowiedzi: 1. MnO2, 2. γ-MnO(OH), 3. MnCO3, 4. Mn3O4
Przyporządkuj wzory sumaryczne do nazw minerałów.
MnO<sub>2</sub>, MnO(OH), MnCO<sub>3</sub>, Mn<sub>3</sub>O<sub>4</sub>
| Piroluzyt | |
| Rodochrozyt | |
| Hausmannit | |
| Manganit |
Ćwiczenie 2
Wymień 5 funkcji manganu jako mikroelementu?
Ćwiczenie 3