E‑BOOK

Spis treści

• Cel oraz rodzaje intensyfikacji odwiertówD8bR1eIBQCel oraz rodzaje intensyfikacji odwiertów

• Rodzaje prac intensyfikacyjnych wykonywanych w odwiertachD1ADVYbRJRodzaje prac intensyfikacyjnych wykonywanych w odwiertach

• Metodologia wykonania szczelinowania hydraulicznegoDz0nwRtv6Metodologia wykonania szczelinowania hydraulicznego

• Podstawowe urządzenia stosowane do zabiegu szczelinowania odwiertuDFYmwfBKNPodstawowe urządzenia stosowane do zabiegu szczelinowania odwiertu

• Netografia i bibliografiaD4Wy4pOjaNetografia i bibliografia

Metodologia wykonania szczelinowania hydraulicznego

Szczelinowanie powinno rozpocząć się od dokładnego sprawdzenia dokumentacji odwiertu, żeby sprawdzić, czy zawiera ona najważniejsze informacje. Konieczne mogą się okazać dodatkowe pomiary. Należy znać konstrukcję odwiertu — zacementowanie i stan rur, płaszcza cementowego, miąższość i głębokość zalegania złoża, ciśnienie denne i złożowe, a także rodzaj skał złożowych. Trzeba pozbyć się ze ścian odwiertu ewentualnych osadów parafiny lub zasypów z dna odwiertu. Grupa serwisowa, która wykonuje zabieg, powinna posiadać sprawny sprzęt, który zagwarantuje wymaganą wydajność. Także uzbrojenie powierzchniowe odwiertu musi spełniać odpowiednie wymagania wytrzymałościowe.

Szczelinowanie dzielimy na trzy etapy, które powinny następować po sobie:

• wytworzenie szczeliny,

• podparcie wytworzonej szczeliny,

• usunięcie cieczy szczelinującej.

W czasie pierwszego etapu szczelinowania należy stale rejestrować ciśnienie tłoczenia, ponieważ dzięki temu możliwe jest określenie momentu, w którym tworzy się szczelina. Ten moment odznacza się spadkiem ciśnienia tłoczenia, ale też wzrostem chłonności odwiertu.

Pierwszą część wykonuje się poprzez wtłoczenie cieczy szczelinującej. Do wytworzonej szczeliny wtłacza się ciecz szczelinującą i podsadzkę. Gdy do odwiertu wtłoczy się wymaganą ilość cieczy szczelinującej, należy włączyć przybitkę, która wtłacza ciecz z propantem w złoże, a po całym procesie zamyka głowicę.

Po pewnym okresie, gdy ciśnienie na głowicy spadnie o około $20\%$ należy powoli otworzyć zawór na głowicy i odpuścić panujące w odwiercie ciśnienie. Umożliwi to spłynięcie cieczy szczelinującej (bez propantu) ze szczeliny. Jednocześnie nastąpi zamykanie szczeliny, któremu ma przeciwdziałać odpowiednio dobrany materiał podsadzkowy.

R1PDx30eSHia9

Na zdjęciu przedstawiono animowane schematy pokazujące etapy szczelinowania hydraulicznego. Na wszystkich rysunkach pokazany jest grunt przez który przechodzi otwór wiertniczy zakończony najprawdopodobniej głowicą. Głowica jest połączona z małym niebieski samochodem który następnie jest połączony z większym niebieski samochodem. Samochód jest połączony po lewej i prawej stronie ze zbiornikami. Połączenia przypominają rury.
Na rysunku jeden połączenie pomiędzy dużym samochodem a zbiornikiem z lewej jest zamknięte. Połączenie między samochodem a zbiornikiem po prawej jest otwarte. Połączenie między małym samochodem a głowicą jest otwarte. Przy otwartych połączeniach narysowane są zielone strzałki zgodne z połączeniem wskazujące przepływ do otworu. Pod rysunkiem znajduje się napis: Etap pierwszy. Etap zatłaczania płynu rozwierającego szczelinę. Powstaje szczelina do odwiertu zatłaczany jest wyłącznie płyn. W dolnej części odwiertu narysowany jest duży eliptyczny kształt.
Na rysunku drugim połączenie pomiędzy dużym samochodem a zbiornikiem z lewej jest otwarte. Połączenie między samochodem a zbiornikiem po prawej jest otwarte. Połączenie między małym samochodem a głowicą jest otwarte. Przy otwartych połączeniach narysowane są zielone strzałki zgodne z połączeniem wskazujące przepływ do otworu. Pod rysunkiem znajduje się napis: Etap drugi .Etap podpierania szczeliny. Szczelina wypełniona jest materiałem podsadzkowym do odwiertu zatłaczany jest płyn plus podsadzka. W dolnej części odwiertu w eliptycznym kształcie widoczny jest rozchodzący się materiał od otworu. Rozchodzący się szary kształt przypomina kulę której środkowym punktem jest odwiert.
Na rysunku trzecim połączenie pomiędzy dużym samochodem a zbiornikiem z lewej jest zamknięte Połączenie między samochodem a zbiornikiem po prawej jest zamknięte. Połączenie między małym samochodem a głowicą jest zamknięte. Pod rysunkiem znajduje się napis: Etap trzeci. Koniec zatłaczania. Zamknięcie odwiertu, spadek ciśnieni, zamykanie się szczeliny. W dolnej części odwiertu cały eliptyczny kształt jest wypełniony kolorem szarym.

Do ułatwienia spływu cieczy szczelinującej ze szczeliny dodaje się do niej środki, które zmniejszają jej lepkość. Środki te nazywamy „łamaczami wiskozy”, działają z opóźnieniem, żeby lepkość zmniejszyła się dopiero po wykonaniu i podparciu szczeliny. Ciecz szczelinująca może być zatłaczana na dwa sposoby — albo poprzez rurki wydobywcze, albo całym przekrojem rur eksploatacyjnych. Wykorzystuje się przy tym pakera, który izoluje strefy odwiertu, które znajdują się nad pakerem do oddziaływania cieczy szczelinującej. Dzięki temu można precyzyjnie wskazać miejsce, w którym ma zostać utworzona szczelina.

Ilość materiału podsadzkowego - propantu - jest określana i wskazywana w projekcie szczelinowania hydraulicznego. Zakłada się, że ilość tego materiału wzrasta wraz ze wzrostem lepkości cieczy i wynosi od $240\;\frac{\mathrm{kg}}{\mathrm m^3}$ do $480\;\frac{\mathrm{kg}}{\mathrm m^3}$. W rzeczywistości ta ilość wyliczana jest na podstawie schematu zabiegu przy użyciu programów komputerowych.

Pistolet chometru jest instalowany na głowicy odwiertu eksploatacyjnego. Jest też połączony z rejestratorem komputerowym lub mechanicznym. W jego głowicy umieszczona jest komora ciśnieniowa ze sprężonym azotem ${\mathrm N}_2$ lub dwutlenkiem węgla ${\mathrm{CO}}_2$. Po otwarciu zasuw na głowicy i uruchomieniu rejestratora za pomocą zaworu szybkiego działania następuje gwałtowne rozprężenie gazu w komorze ciśnieniowej, co daje efekt strzału inicjującego powstanie fali dźwiękowej. Zwykle pomiar powtarza się dla sprawdzenia i porównania wyników. Echometry produkowane są z głowicami na różne ciśnienia.

RgjQRrEmxFfWI

Na zdjęciu przedstawiono cztery schematy podsadzania szczeliny. Na każdym zdjęciu widoczny jest otwór w formie przekroju widzianego z boku. Od każdej strony otworu odchodzi prostokątny kształt z zaokrąglonym wierzchołkiem. Poniżej rysunku pokazany jest ten sam rysunek w formie przekroju przypominający śmigło.
Nad rysunkiem widocznym w lewym górnym rogu znajduje się napis: zatłaczany wyłącznie płyn. W prostokątnych kształtach z zaokrąglonymi wierzchołkami znajdują się dwie strzałki zwrócone na zewnątrz. Pod rysunkiem umieszczony jest napis: Filtracja płynu w ściany szczeliny. Pod napisem widać śmigło od którego rozchodzą się strzałki w obie strony zwrócone na zewnątrz.
Nad rysunkiem widocznym w prawym górnym rogu znajduje się napis: zatłaczany płyn + podsadzka. W prostokątnych kształtach z zaokrąglonymi wierzchołkami znajdują się dwie strzałki zwrócone na zewnątrz. Dodatkowo w obszarze przy otworze i w otworze narysowane są czarne kropki. Pod rysunkiem umieszczony jest napis: Filtracja płynu w ściany szczeliny. Pod napisem widać śmigło od którego rozchodzą się strzałki w obie strony zwrócone na zewnątrz. W środkowej czuci śmigła i w płatach widać czarne kropki.br
Nad rysunkiem widocznym w lewym dolnym rogu znajduje się napis: koniec zatłaczania. W prostokątnych kształtach z zaokrąglonymi wierzchołkami znajdują się czarne kropki. Kropki są rozmieszczone po całym obszarze. Pod rysunkiem umieszczony jest napis: Filtracja płynu w ściany szczeliny. Pod napisem widać śmigło od którego rozchodzą się strzałki w obie strony zwrócone na zewnątrz. W całym kształcie przypominającym śmigło widać czarne kropki.
Nad rysunkiem widocznym w prawym dolnym rogu znajduje się napis: zamykanie się szczeliny. W prostokątnych kształtach z zaokrąglonymi wierzchołkami znajdują się czarne kropki. Kropki są rozmieszczone po całym obszarze.. Pod rysunkiem widać śmigło od którego rozchodzą się strzałki w obie strony zwrócone na zewnątrz. W całym kształcie przypominającym śmigło (poza środkiem) widać czarne kropki.
W przypadku trzech pierwszych rysunków od głowicy zamykającej otwór skierowana jest pionowo w dół strzałka.

Powrót do spisu treści12Powrót do spisu treści

Powiązane materiały multimedialne

• Rekonstrukcja odwiertu - wymiana rur okładzinowychD5I6Rez6fRekonstrukcja odwiertu - wymiana rur okładzinowych

• Urządzenia stosowane przy szczelinowaniu hydraulicznymDIjbifQSUUrządzenia stosowane przy szczelinowaniu hydraulicznym