Polecenie 1

Zapoznaj się z modelem gotyckiej katedry i wykonaj dołączone do niego polecenia.

1
RYrpTdZieQ6kg

Model 3d prezentuje poszczególne elementy i cechy katedry gotyckiej. Opisano:

1. Plan krzyża. Kościoły gotyckie powstawały na planie krzyża łacińskiego, z jedną dłuższą belką skierowaną na wschód i przecinającą ją krótszą belką. Krótsza odpowiadała transeptowi, zaś na planie dłuższej znajdowała się nawa wraz z prezbiterium. Plan krzyża odsyłał do symbolu ukrzyżowanego Chrystusa. Belka pozioma pod względem symbolicznym oznaczała zjednoczenie ludzi ze wszystkich stron świata i wskazywała na uniwersalny charakter religii chrześcijańskiej. Belka pionowa natomiast wskazywała na zjednoczenie sfery sakralnej ze światem ludzkim.

2. Układ bazylikowy. W okresie gotyku kościoły miały układ bazylikowy. Charakteryzował się on występowaniem środkowej, wysokiej nawy głównej oraz dwóch zlokalizowanych po jej bokach niższych naw bocznych. Od nawy głównej przedzielał je rząd arkad. Drugim typem świątyń występującym w okresie architektury gotyckiej był popularny układ halowy. Cechował się on występowaniem naw bocznych o takiej samej wysokości jak nawa główna.

3. Strzelistość. Cechą charakterystyczną świątyń gotyckich była strzelista sylwetka. Kościoły osiągały ogromne rozmiary, nierzadko przekraczając nawet 200 m wysokości. Strzelistość budynków sakralnych była możliwa do osiągnięcia dzięki zastosowaniu sklepień krzyżowych i krzyżowo‑żebrowych, które nie były tak ciężkie i nie musiały opierać się na grubych murach, jak to miało miejsce w przypadku świątyń romańskich. Pod względem symbolicznym strzelistość była wyrazem dążenia jej twórców do Boga.

4. Przypory. Na zewnątrz kościołów stawiano przypory, zwane też skarpami. Miały one formę pionowych elementów przylegających ściśle na zewnątrz do murów świątyni lub bardziej wystających pod kątem ostrym. Celem ich zastosowania było wzmocnienie ścian budynku, podtrzymujących ciężar sklepienia.

5. Wieże fasadowe. Fasada stanowiła główną wizytówkę świątyni gotyckiej. Zwykle była ona bardzo dekoracyjna, bogato zdobiona i pełniła funkcje reprezentacyjne. Tutaj znajdowało się wejście w formie rzeźbionego portalu, otoczone najczęściej rzeźbami figuratywnymi lub zdobione ornamentem roślinnym. Ponad portalem wznosiły się równie bogato zdobione wieże, najczęściej dwie.

6. Maswerki. W górnych partiach okien w kościołach gotyckich znajdowały się geometryczne wzory kute w kamieniu lub w cegle. Wypełniały one puste przestrzenie okien, pełniąc przede wszystkim funkcje dekoracyjne.

7. Pinakle. Nad przyporami naw bocznych najczęściej znajdowały się pinakle. Były to kamienne wieżyczki, dekorowane żabkami (czyli kamiennym narożnymi ozdobami), zwieńczone kwiatonami i iglicą.

8. Rozeta. Nad portalem w części fasadowej świątyni umieszczano często rozety. Nazywano w ten sposób okrągłe otwory okienne, wypełnione najbardziej reprezentacyjnym witrażem oraz maswerkiem.

9. Okna. Okna w architekturze gotyckiej były ogromne, zamknięte od góry ostrym łukiem. Dzięki nim ściany budowli sprawiały wrażenie lekkości. Wpuszczały one też większą ilość światła do wnętrza, oświetlając zatopione dotychczas w półmroku wnętrza kościelne. Światło miało wymowę symboliczną – światłością był sam Chrystus; poprzez wpuszczanie do wnętrza światła, jednocześnie zapraszano do niego Boga.

10. Sklepienia. Jednym z rodzajów sklepień występujących w architekturze gotyckiej było sklepienie krzyżowe. Powstało ono na planie kwadratu w wyniku przecięcia dwóch kolebek. Podparte było na czterech filarach lub słupach. Przekątne podpory spływające w dół przejmowały cały ciężar sklepienia. Z czasem rozwinęło się ono w sklepienie krzyżowo‑żebrowe, z wyraźnymi zaznaczonymi liniami przenikania kolebek. Sklepienie to umożliwiało zmniejszenie rozmiarów ścian zewnętrznych, a przez to swobodniejsze kształtowanie przestrzeni wewnętrznej.

11. Łuki. Elementem charakterystycznym dla budowli gotyckich były ostrołuki, powstające z przecięcia dwóch fragmentów okręgu. Dzięki nim nawy boczne mogły być węższe od nawy głównej. Ostrołuk występował w oknach, w portalach, jak również w rozwiązaniach przestrzeni wewnątrz świątyni.

Polecenie 2

Wyjaśnij symbolikę architektury kościołów gotyckich. Odwołaj się co najmniej do dwóch elementów. Które z rozwiązań stosowanych w architekturze gotyckiej uznał(a)byś za najbardziej rewolucyjne, które z nich przyczyniło się do zmiany oblicza budownictwa sakralnego?

R1CWxEufZJAmq
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Polecenie 3

Wybierz jakąś świątynię gotycką - znaną ci lub pochodząca z twojej najbliższej okolicy - i opracuj wycieczkę po jej wnętrzu. Twoją grupą docelową są uczniowie szkoły podstawowej. Zastanów się, jakie cele powinno mieć takie oprowadzanie i jakim językiem powinieneś/powinnaś się zwracać do uczestników wycieczki.

R1IbBXqnAkLEN
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.