Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Co jest potrzebne, aby wakacje były udane? Większości z nas wystarczy: piękna pogoda, ciepła woda w czystym morzu, atrakcyjne krajobrazy, efektowne zabytki oraz smaczne i zdrowe jedzenie. To wszystko znajdziesz nad Morzem Śródziemnym.

RjVfUc7eAAjGz
Wybrzeże w Grecji
Źródło: C1superstar, dostępny w internecie: Pixabay, domena publiczna.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • jaki jest związek między wysokością Słońca nad horyzontem a klimatem,

  • jakie warunki panują w podzwrotnikowej strefie klimatycznej,

  • jaki jest związek między klimatem a warunkami życia w danym regionie świata.

Twoje cele
  • Opiszesz warunki klimatyczne strefy śródziemnomorskiej.

  • Wyjaśnisz, dlaczego kraje śródziemnomorskie są uważane przez ludzi za atrakcyjne miejsce zamieszkania.

iSUZUUccrb_d5e249

1. Krajobraz śródziemnomorski

W strefie klimatu podzwrotnikowego, w pobliżu szerokości geograficznej 40°N i 40°S panuje specyficzny klimat nazywany śródziemnomorskim. Jego nazwa pochodzi od Morza Śródziemnego, choć podobne warunki klimatyczne panują także w innych regionach świata. Klimat śródziemnomorski występuje nad morzem lub oceanem, ale jedynie tam, gdzie powietrze nie jest zbyt wilgotne.

W klimacie śródziemnomorskim wyróżniamy dwie pory roku (trwające 6 miesięcy). Lato jest słoneczne, ciepłe i suche – o tej porze roku nie występują deszcze. Zima jest łagodna, temperatura powietrza nie spada poniżej 0 °C, ale często pada deszcz. Klimat śródziemnomorski jest komfortowy w odczuciu większości ludzi oraz sprzyja rozwojowi rolnictwa. Częstym elementem krajobrazu śródziemnomorskiego są góry. Ze względu na niższą temperaturę powietrza zimowe opady w górach mogą pozostawić niewielką pokrywę śnieżną.

R8fEKV0wX1fpi1
Niebiesko-szara mapa świata prezentuje występowanie klimatu śródziemnomorskiego na Ziemi. Klimat śródziemnomorski oznaczono kolorem fioletowym na mapie. Obszar ten występuje na wybrzeżach i wyspach Morza śródziemnego oraz na południu Afryki i Australii.
Rozmieszczenie obszarów z klimatem śródziemnomorskim
Źródło: Aleksandra Ryczkowska, Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
1
Ćwiczenie 1

Porównaj przebieg pór roku w Polsce i nad Morzem Śródziemnym. Wypisz różnice i podobieństwa.

RW2AIYQrFlX0l
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
iSUZUUccrb_d5e296

2. Turystyka w basenie Morza Śródziemnego

Tereny położone w strefie klimatu śródziemnomorskiego są chętnie odwiedzane przez turystów. Turystyce na pewno sprzyjają warunki naturalne. Klimat jest łagodny i stwarza warunki do plażowania oraz kąpieli w ciepłych wodach morskich od wiosny do jesieni, a do zwiedzania przez cały rok. W okresie zimowym można dodatkowo korzystać z ośrodków narciarskich leżących w pobliskich górach. W krajobrazie śródziemnomorskim warto podziwiać zarówno obiekty pochodzenia naturalnego, jak i dzieła rąk człowieka.

Atrakcyjność turystyczna regionu wiąże się niewątpliwie z jego niezwykłą historią. Wokół Morza Śródziemnego rozwinęły się najważniejsze starożytne cywilizacje. Tu rozwijała się kultura Egiptu, starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu, tworząc podstawy nauki, kultury i sztuki współczesnej Europy. Naukę i sztukę rozwijali także Arabowie i Turcy. Wschodnie wybrzeża Morza Śródziemnego były miejscem narodzin trzech ważnych religii: judaizmu, chrześcijaństwa, islamu. Wzajemne wpływy wszystkich kultur i religii sprawiły, że rejon Morza Śródziemnego jest unikalny pod względem liczby zabytków.

Rc2uVr1mtf8YG
Portret przedstawiciela ludu Samarytan. Obecnie w Izraelu i Autonomii Palestyńskiej żyje tylko ok. 700 przedstawicieli tego ludu
Źródło: Andrzej Boczarowski (opublikowano dzięki uprzejmości Parku Nauki i Ewolucji Człowieka w Krasiejowie), tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
1
Ćwiczenie 2

Opisz dwa wybrane zabytki z rejonu Morza Śródziemnego.

RmFdRnLgGuswO
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka

Zarówno stosowany przez nas oraz większość innych krajów świata alfabet łaciński, jak i zestaw cyfr arabskich oraz cyfr rzymskich powstały w kulturach basenu Morza Śródziemnego.

Ciekawostka

Istotnym walorem turystycznym regionu śródziemnomorskiego jest specyficzna kuchnia – smaczna i zdrowa. Wykorzystuje się w niej warzywa, owoce cytrusowe i winogrona. Wytwarza się tam największą różnorodność serów i win. Na stołach goszczą ryby i wszelkie owoce morza. Potrawy uzupełniają aromatyczne przyprawy i oliwa. Znane w Polsce takie potrawy, jak pizza i kebab, powstały również nad Morzem Śródziemnym.

Ważne!

Cały region Morza Śródziemnego jest aktywny sejsmicznieaktywność sejsmicznaaktywny sejsmicznie, co znaczy, że częste są tu trzęsienia ziemi. Istnieją tu także czynne wulkanywulkanwulkany, np. Etna, Wezuwiusz, Stromboli we Włoszech czy Santoryn w Grecji. Obecność wulkanów jest zagrożeniem dla pobliskich miejscowości, jednak to właśnie one odpowiadają za żyzność gleby. Popiół wulkaniczny jest bowiem doskonałym naturalnym nawozem.

RrWAZQeRu3YuQ
Czynny wulkan jest atrakcją turystyczną, ale jednocześnie stwarza zagrożenie zarówno dla mieszkańców, jak i turystów. Na zdjęciu widoczna jest erupcja wulkanu Etna (3323 m n.p.m.) na Sycylii, która miała miejsce w 2002 r.
Źródło: WikiImages, dostępny w internecie: Pixabay, domena publiczna.

Wpływ turystyki na środowisko

Ze względu na atrakcyjność regionu Morza Śródziemnego, wzdłuż wybrzeża stale rozwija się przemysł turystyczny, na który składają się m.in.: bogata baza noclegowa i gastronomiczna, infrastruktura transportowa oraz baza towarzysząca (liczne kąpieliska, przystanie jachtowe, korty tenisowe, pola golfowe, kina, teatry, dyskoteki i kasyna). Niestety gwałtowny rozwój turystyki w basenie Morza Śródziemnego wpływa negatywnie na środowisko naturalne, m.in. poprzez zanieczyszczenie wody i powietrza, degradację gleby, zwiększenie ilości odpadów, hałas, zmiany w krajobrazie oraz zanik bioróżnorodności.

RtS82N8HNOAm2
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
iSUZUUccrb_d5e363

Podsumowanie

  • Klimat śródziemnomorski występuje na różnych kontynentach, w Europie w basenie Morza Śródziemnego.

  • Lato w klimacie śródziemnomorskim jest gorące i suche.

  • Zima w klimacie śródziemnomorskim jest ciepła i deszczowa.

  • Obszary z klimatem śródziemnomorskim są szczególnie atrakcyjne dla turystów ze względu na słoneczną pogodę, wysoką temperaturę wody w morzu i dużą ilość ciekawych zabytków.

Praca domowa

1
Ćwiczenie 3

Przedstaw walory turystyczne wybrzeża śródziemnomorskiego. Opisz, jak turystyka może wpłynąć na ten obszar.

R3KHqXZQIlPiM
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

Akropol
Akropol

w starożytnej Grecji: część miasta położona na wzgórzu

aktywność sejsmiczna
aktywność sejsmiczna

zjawisko występowania trzęsień ziemi, ma miejsce głównie na granicach płyt tektonicznych

Koloseum
Koloseum

amfiteatr w Rzymie, zbudowany 75–82 r.; ogromna budowla eliptyczna z widownią (ok. 50 tys. miejsc), z czterema galeriami komunikacyjnymi oraz areną z systemem podziemnych korytarzy; w Koloseum odbywały się m.in. walki gladiatorów

piramida egipska
piramida egipska

monumentalna budowla (grobowiec) w kształcie zbliżonym do czworobocznego ostrosłupa o podstawie kwadratowej

Samarytanie
Samarytanie

niewielka semicka grupa etniczno‑religijna, do której należą potomkowie mieszkańców starożytnej Samarii i imigrantów z Mezopotamii

wulkan
wulkan

miejsce wydobywania się na powierzchnię Ziemi produktów erupcji: lawy (wulkan lawowy), materiałów piroklastycznych (wulkan pyłowy, szlakowy) oraz gazów wulkanicznych (wulkan gazowy)

iSUZUUccrb_d5e441

Zadania

1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1
R1FqK0C5tMF3A
Przyporządkuj określenia charakteryzujące daną porę roku w klimacie śródziemnomorskim. Letnia pora roku Możliwe odpowiedzi: 1. chłodna, 2. słoneczna, 3. gorąca, 4. deszczowa, 5. pochmurna, 6. sucha Zimowa pora roku Możliwe odpowiedzi: 1. chłodna, 2. słoneczna, 3. gorąca, 4. deszczowa, 5. pochmurna, 6. sucha.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1On88JtV5jRf1
Ćwiczenie 2
Przedstawiona jest niebiesko-szara, owalna mapa świata.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1d44FaZqXuY4
Ćwiczenie 2
Wersja alternatywna ćwiczenia: Zaznacz, gdzie znajduje się Lazurowe Wybrzeże. Możliwe odpowiedzi: 1. południowa część Europy (Francja), 2. południowa część Afryki (RPA), 3. południowa część Australii, 4. południowo-zachodnia część Ameryki Południowej (Nigeria).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R126OXnXJ792g2
Ćwiczenie 3
Zaznacz nazwy narodów – twórców wielkich starożytnych cywilizacji, które powstały w basenie Morza Śródziemnego. Możliwe odpowiedzi: 1. Prawidłowa odpowiedź, 2. , 3. , 4.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 4
R1e7lJEjNjM3c
zadanie interaktywne
Źródło: ZPE, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 5
R1Uw2nkhsp1UN1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
bg‑azure

Notatnik

Rz7lzcl4LpJlt
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.