Narodziny mocarstwa. USA w II połowie XIX wieku
Rozwój osadnictwa w Ameryce Północnej odbywał się kosztem terytoriów indiańskich. W jaki sposób ekspansję na „Dziki Zachód” postrzegali osadnicy amerykańscy, a w jaki – Indianie? Przy udzielaniu odpowiedzi wykorzystaj ilustrację z epoki i tekst źródłowy.
Stojący Niedźwiedź --- wódz Ponca. Wystąpienie przed sądem, 3 maja 1879 r.Amerykanie mają słowo takie jak : „wytępienie”, „zaraza”, „szkodnik”, których my w ogóle nie znamy. Przed wtargnięciem Amerykanów do kraju Indian, nie tępiliśmy tutaj żadnych gatunków roślin, ptaków czy innych zwierząt. Wszystko żyło i umierało w wiecznej równowadze natury po to, żeby znów się odrodzić. Później przyszli Amerykanie i zaczęli polować na bobry, dopóki nie zabili wszystkich. Potem polowali na bizony, aż ich także zabrakło. A potem zasmakowało im mięso antylop, w niedługim czasie wszystkie pozjadali. Przybyli na prerię, na której przez stulecia lasy okalały bieg rzeki. Potrzebowali drewna, ale nie trochę, tylko całego. Dziś nie ma lasów nad rzekami. Uznając wszystkie rośliny i zwierzęta za szkodniki, tępią je, dopóki one nie wyginą. Żyjących w zgodzie z naturą ludzi traktują tak samo. I tępią ich, jak tylko mogą. […]
W miejsce tego, co zostało zniszczone, Amerykanie sadzą coś, co uznają za lepsze od natury. Jednak to jest znacznie gorsze od natury, bo rodzi kolejne zniszczenie i sieje zamęt. Z jednej strony Amerykanie twierdzą, że potępiają przemoc, a z drugiej właśnie nią się trudnią. Ich myśl i i czyny skażone są przemocą. Słowo „grzech” nie istnieje w języku Indian, a Amerykanie uważają, że radość życia jest właśnie grzechem. Z tego powodu nienawidzą świata i samych siebie. Potrafią wytwarzać zadziwiające rzeczy, ale wszystkie one służą zniszczeniu. […] Dlatego lepiej nie rozumieć sposobu myślenia Amerykanów. Jest on jak trucizna.
Stojący Niedźwiedź – wódz Ponca. Wystąpienie przed sądem, 3 maja 1879 r., [w:] , Wielkie Mowy historii. Od Lincolna do Stalina, Warszawa 2006, s. 114.
Rozwój gospodarczy i demograficzny
W rezultacie wojny secesyjnej państwo amerykańskie narodziło się po raz drugi. Był to kraj bogaty w surowce i żyzne ziemie, a przede wszystkim dzięki swemu położeniu wolny od zagrożenia atakami z zewnątrz. Rozwój techniki, a także kolei i sprzętu górniczego ułatwiał korzystanie z bogatych zasobów surowców. Do czasu wojny secesyjnej Stany eksportowały głównie bawełnę i złoto, a importowały – wyroby gotowe. Po wojnie domowej rozpoczął się boom przemysłowy, który całkowicie zmienił kształt wymiany handlowej ze światem. Pod koniec XIX wieku eksportowano w świat maszyny rolnicze, wyroby ze stali i żelaza, obrabiarki i sprzęt elektrotechniczny oraz amerykańską pszenicę i mięso. Rząd chronił rodzimy rynek wysokimi cłami, wpuszczał tylko surowce i wyspecjalizowane półprodukty, na przykład barwniki.
Na podstawie mapy scharakteryzuj gospodarkę USA. Sporządź krótką notatkę.
Ekspansji Amerykanów sprzyjał także szybki wzrost demograficzny. Na ten ostatni składał się zarówno znaczny przyrost naturalny, jak i rosnąca emigracja z Europy. W latach 1860–1920 w Stanach Zjednoczonych osiadło ponad 27 milionów Europejczyków. Większość z nich wybierała życie w dużych miastach.
Głównym portem imigracyjnym był Nowy Jork. Na leżącej w porcie miasta wyspie Ellis Island badano przybyszów przed wpuszczeniem ich na terytorium Stanów Zjednoczonych. Rząd nie ograniczał liczby emigrantów, ale odsyłał osoby cierpiące na choroby zakaźne i psychiczne, a także bigamistów i kobiety podejrzewane o uprawianie prostytucji. Poszukaj informacji o muzeum emigracji, założonym na Ellis Island. Jakie były powody jego otwarcia?
Na podstawie powyższej mapy scharakteryzuj zjawisko emigracji Europejczyków do Stanów Zjednoczonych. Z jakich krajów przybywali emigranci? Zanotuj swoje wnioski.
Kosztem Indian
W XIX wieku terytorium Stanów Zjednoczonych powiększyło się przeszło trzykrotnie. Dokonano tego w wyniku kupna i podboju. Tragicznym skutkiem kolonizacji zachodnich obszarów kontynentu amerykańskiego była eksterminacja Indian. Amerykańscy osadnicy widzieli w nich przeszkodę na drodze postępu, natomiast Indianie nie chcieli ulegać obcej im kulturze. Jeszcze w 1831 roku Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uznał ich za obywateli drugiej kategorii, co oznaczało, że nie mogli korzystać z ochrony prawnej. Do końca lat 30. XIX wieku większość rdzennych mieszkańców została przesiedlona z ziem leżących na wschód od Missisipi na tzw. Terytorium Indiańskie. W połowie wieku przesiedlono tam Indian ze zdobytego Teksasu i Kalifornii. Umieszczano ich także w rezerwatach. W miarę napływu białych osadników, obszar Terytorium Indiańskiego sukcesywnie się zmniejszał.
Prześledź kierunki rozwoju Stanów Zjednoczonych w II połowie XIX wieku.
Od 1865 roku Indianie podjęli walkę z armią federalną. Trwała ona do lat 90. XIX wieku. Zasłynęli w niej szczególnie, wódz Dakotów (Siuksów) - Sitting Bull (Siedzący Byk) i Geronimo, wódz Apaczów. Pierwszy z nich w 1876 roku zwyciężył generała Custera pod Little Big Horn, jednak po kilku miesiącach Indianie zostali pokonani, a Sitting Bull musiał uciekać do Kanady. Geromino wsławił się długotrwałym oporem wobec armii federalnej na południowym zachodzie na przełomie lat 70. i 80. XIX wieku.
Przeczytaj tekst źródłowy i wskaż przyczyny wymierania ludności indiańskiej. Kto ponosił odpowiedzialność za inicjowanie konfliktów zbrojnych między Indianami i Amerykanami? O czym może świadczyć data powstania tego raportu? Jak oceniasz jego wymowę?
Komitet doszedł do następujących wniosków:
Łagodny klimat i stosunkowo słaby opór plemion indiańskich, wielkie i spławne rzeki, a zwłaszcza wydłużające się w kierunku zachodnim od połowy XIX wieku linie kolejowe sprzyjały opanowywaniu kolejnych obszarów kontynentu północnoamerykańskiego.
Debiut w polityce światowej
Spośród wszystkich zmian w światowym układzie sił na przełomie XIX i XX wieku najważniejszy dla przyszłości globu był wzrost znaczenia Stanów Zjednoczonych. W 1898 roku Stany Zjednoczone zaanektowały Hawaje, nazywane „wrotami Pacyfiku”. W rezultacie zakończonej zwycięstwem wojny z Hiszpanią w tym samym roku w granicach państwa amerykańskiego znalazły się Filipiny, Puerto Rico i Guam. Te zdobycze terytorialne otworzyły USA drogę na Daleki Wschód. Stany Zjednoczone stały się mocarstwem nie tylko ze względu na imponujący rozwój gospodarczy, ale również dzięki wejściu do polityki światowej, w tym kolonialnej, rozszerzaniu wpływów w Chinach i na Pacyfiku.
Przyjrzyj się poniższej karykaturze z epoki. Co na jej podstawie można powiedzieć o amerykańskiej polityce zagranicznej?
Zamiast podsumowania
Poszukaj informacji dotyczących amerykańskiego społeczeństwa w II połowie XIX wieku. Jak ukształtowała się ówczesna struktura społeczna tego państwa? Wykorzystaj poniższą ilustrację. Co symbolizuje poniższa grafika? Jak sądzisz, jaki był stosunek autora satyry do amerykańskiego systemu kapitalistycznego?
