ATLAS INTERAKTYWNY

Spis treści

• Rodzaje świateł w samochodzie24Rodzaje świateł w samochodzie

• Kontrola świateł samochodowych1Kontrola świateł samochodowych

• Stanowisko pomiarowe - wymogi2Stanowisko pomiarowe - wymogi

• Pomiar ciśnienia powietrza w ogumieniu3Pomiar ciśnienia powietrza w ogumieniu

• Ustawienie przyrządu do regulacji świateł4Ustawienie przyrządu do regulacji świateł

• Reflektory - budowa5Reflektory - budowa

• Oznakowanie reflektorów6Oznakowanie reflektorów

• Żarówki stosowane w pojazdach7Żarówki stosowane w pojazdach

• Zawilgocenie8Zawilgocenie

• Ksenony - budowa, zastosowanie9Ksenony - budowa, zastosowanie

• Biksenony - budowa, zastosowanie10Biksenony - budowa, zastosowanie

• Nielegalne modyfikacje, zagrożenia11Nielegalne modyfikacje, zagrożenia

• Światła zakrętowe: dynamiczne12Światła zakrętowe: dynamiczne

• Światła zakrętowe: statyczno‑dynamiczne13Światła zakrętowe: statyczno‑dynamiczne

• Doświetlenie drogi14Doświetlenie drogi

• Regulacja zasięgu - ręczna15Regulacja zasięgu - ręczna

• Regulacja zasięgu - półstatyczna16Regulacja zasięgu - półstatyczna

• Regulacja zasięgu - dynamiczna17Regulacja zasięgu - dynamiczna

• Budowa światła sygnalizacyjnego18Budowa światła sygnalizacyjnego

• Rodzaje systemów optycznych19Rodzaje systemów optycznych

• LED w oświetleniu sygnalizacyjnym20LED w oświetleniu sygnalizacyjnym

• Porównanie własności świetlnych21Porównanie własności świetlnych

• Warunki techniczne świateł22Warunki techniczne świateł

Rodzaje świateł w samochodzie

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Kontrola świateł samochodowych

Badanie ustawienia świateł jest jednym z obowiązkowych elementów podczas przeglądu technicznego pojazdu. Powinno się je wykonać zawsze zarówno przy wymianie żarówki jak i ingerencji w reflektor (wymiana, naprawa, korekta ustawienia itp.). Według obowiązujących przepisów, światła drogowe powinny zapewniać dobre oświetlenie drogi przed pojazdem na odległości co najmniej $100$ metrów. Natomiast światła mijania powinny dostarczać odpowiedniego oświetlenia na odległości co najmniej $40$ metrów, z asymetrycznym rozłożeniem światła na drodze, tj. oświetlenie po prawej stronie ma większą odległość niż po lewej stronie. Dlatego najważniejszym parametrem sprawdzanym podczas kontroli świateł jest prawidłowy rozkład światła na drodze.

Kontrola świateł na Stacji Kontroli Pojazdów (SKP)

Kontrola prawidłowości oświetlenia pojazdu podczas badań technicznych na SKP obejmuje:

• Przyjęcie pojazdu - diagnosta wita kierowcę i sprawdza dokumenty pojazdu oraz umawia termin kontroli. Sprawdza, czy pojazd jest zabezpieczony przed kradzieżą (np. zamki na kierownicy).

• Przygotowanie pojazdu - pracownik stacji prosi kierowcę o zgaszenie silnika i pozostawienie kluczyka w stacyjce. Następnie upewnia się, że pojazd jest w odpowiedniej pozycji na stanowisku kontroli oświetlenia.

• Włączenie oświetlenia - diagnosta prosi kierowcę o włączenie różnych rodzajów oświetlenia, takich jak światła mijania, drogowe, awaryjne, przeciwmgielne itp. Należy sprawdzić, czy wszystkie światła działają poprawnie, w tym przednie i tylne lampy, kierunkowskazy, światła stopu i inne.

• Sprawdzenie ustawień świateł - diagnosta dokładnie przygląda się ustawieniom świateł, zwłaszcza kierunku i poziomu padania światła. Upewnia się, że światła są odpowiednio wysterowane, nie oślepiają innych uczestników ruchu i dobrze oświetlają drogę.

• Kontrolę stanu optyki - pracownik stacji ocenia stan soczewek, reflektorów i lamp, upewniając się, że nie są uszkodzone ani zakurzone. Jeśli pojawia się taka konieczność, zleca naprawę lub wymianę uszkodzonych części.

• Pomiar natężenia świateł - przy użyciu specjalnego narzędzia diagnosta mierzy natężenie świateł na różnych trybach (mijania, drogowe). Upewnia się, że natężenie jest zgodne z przepisami.

• Kontrolę kierunkowskazów - diagnosta sprawdza, czy kierunkowskazy działają poprawnie, zarówno w przednich, jak i tylnych lampach. Upewnia się, że częstotliwość migania jest zgodna z przepisami.

• Sprawdzenie świateł przeciwmgielnych - jeśli pojazd jest wyposażony w światła przeciwmgielne, diagnosta sprawdza ich działanie i upewnia się, że są używane zgodnie z przepisami (np. tylko w trudnych warunkach pogodowych).

• Wpisanie uwag - jeśli zostaną zauważone jakieś usterki lub problemy z oświetleniem, diagnosta dokona stosownych zapisów i poinformuje kierowcę o konieczności naprawy.

• Zakończenie kontroli - po zakończeniu kontroli oświetlenia diagnosta informuje kierowcę o jej wynikach i zaleceniach. Kierowca otrzymuje dokument potwierdzający przeprowadzoną kontrolę.

• Wyjazd ze stacji - kierowca może opuścić stację po zakończeniu kontroli z zaleceniem naprawy, jeśli to konieczne.

Procedura przeprowadzenia kontroli oświetlenia pojazdu na stacji SKP

1. Rozpoczęcie procedury.

   Pojazd poddawany badaniu powinien być umieszczony na równej poziomej posadzce.

   Diagnosta sprawdza i ewentualnie koryguje ciśnienie w kołach, a także zapewnia odpowiednie obciążenie pojazdu zgodnie z zaleceniami producenta.

2. Kontrola liczby i rodzaju świateł.

   Diagnosta sprawdza, czy pojazd jest wyposażony w odpowiednią liczbę i rodzaj świateł zgodnie z przepisami.

3. Kontrola rozmieszczenia świateł.

   Ocena, czy światła są rozmieszczone zgodnie z normami, zapewniając właściwe oświetlenie drogi.

4. Kontrola używanej barwy świateł.

   Sprawdzenie, czy światła pojazdu emitują właściwą barwę zgodną z przepisami.

5. Sprawdzenie prawidłowości działania świateł.

   Diagnosta przeprowadza test działania świateł, w tym świateł mijania, drogowych, przeciwmgielnych, stopu itp.

6. Kontrola położenia granicy światłocienia.

   Ocena, czy granica światłocienia jest zgodna z przepisami, aby uniknąć oślepiania innych kierowców.

7. Użycie specjalistycznego przyrządu kontrolno‑pomiarowego.

   Przy użyciu specjalistycznego przyrządu, diagnosta pomiarowo sprawdza parametry świateł, takie jak natężenie oświetlenia i światłość.

8. Kontrola światłości dla świateł drogowych.

   Pomiar światłości dla świateł drogowych, przy czym wartość minimalna powinna wynosić $30000 \mathrm{cd}$.

9. Próba oślepienia światłami mijania.

   Wykonanie próby oślepienia, w trakcie której diagnosta sprawdza, czy światła mijania nie przekraczają dopuszczalnych norm oślepiania.

10. Ocena wyników i raportowanie.

    Na podstawie przeprowadzonych badań, diagnosta sporządza raport zawierający wszelkie ustalenia dotyczące oświetlenia pojazdu.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Stanowisko pomiarowe – wymogi

Stanowisko, na którym pojazd ma wykonywane badania oświetlenia, powinno spełniać następujące wymagania:

1. Dostępność odpowiedniego sprzętu pomiarowego, takiego jak mierniki natężenia światła, testery oświetlenia, aparaty do pomiarów geometrycznych itp.

2. Odpowiednie warunki oświetleniowe, takie jak światło dzienne lub sztuczne światło o określonej jasności i temperaturze barwowej.

3. Odpowiednią infrastrukturę, taką jak rampy do zmiany pozycji pojazdu, zestawy do pomiarów geometrycznych itp.

4. Bezpieczne i stabilne powierzchnie do przeprowadzania badań, które pozwolą na przeprowadzenie testów bez ryzyka uszkodzenia pojazdu.

5. Dostępność odpowiedniego oprogramowania do analizy i przechowywania danych pomiarowych.

6. Zgodność z odpowiednimi normami i procedurami dotyczącymi badań oświetlenia pojazdów.

7. Wymagana jest też odpowiednia przestrzeń do testowania pojazdów, która pozwoli na przeprowadzenie badań z zachowaniem bezpieczeństwa i odpowiedniego dystansu od innych pojazdów.

RNoX7XCwNL9rp

Grafika przedstawia stanowisko pomiarowe, na którym stoi pojazd samochodowy z zaświeconymi światłami. Przed nim stoi urządzenie służące do pomiarów.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Pomiar ciśnienia powietrza w ogumieniu

Pomiar ciśnienia powietrza w ogumieniu jest wykonywany przy użyciu manometru. Przyrząd ten jest zazwyczaj podłączany do zaworu za pomocą specjalnej nakładki, która jest dostosowana do różnych rozmiarów zaworów. Po podłączeniu manometru należy odczytać wartość ciśnienia powietrza w oponie. Pomiar powinno przeprowadzać się przy temperaturze otoczenia wynoszącej co najmniej $22°\mathrm{C}$. Ciśnienie powinno być zgodne z informacjami producenta lub z etykietą znajdującą się na drzwiach pojazdu.

RaCqJGStEKDl9

Grafika przedstawia schemat ciśnienia w oponach. Na oponie po lewej stronie, zapada się środek, dlatego jest ona nieprawidłowa i świadczy o zbyt niskim ciśnieniu. Na oponie po prawej są wyraźne wybrzuszenia, więc ciśnienie jest zbyt wysokie. Środkowa opona nie zapada się, ani nie wybrzusza, dlatego ciśnienie w niej jest prawidłowe.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Ustawienie przyrządu do regulacji świateł

Wymogi dotyczące miejsca ustawiania reflektorów:

R1L6CMeuunt6d

Na schemacie przedstawione wymogi dotyczące miejsca ustawiania reflektorów. Przed pojazdem w odległości dziesięciu metrów stoi urządzenie do pomiaru. Ustawienie świateł jest poprawne, gdy generowane światło spada delikatnie w dół. Niepoprawnie, gdy jest idealnie na wprost urządzenia do pomiaru lub gdy spada zbyt szybko na ziemię.

W urządzeniu do ustawiania reflektorów zainstalowano soczewkę, która skraca wymaganą odległość pomiarową z $10 \mathrm{m}$ do $50\mathrm{cm}$. Błąd pomiaru wynoszący $5\mathrm{mm}$ na ekranie kontrolnym przyrządu odpowiada różnicy $10\mathrm{cm}$ na $10 \mathrm{m}$ (co stanowi współczynnik $20$). Dla pojazdu, którego reflektory znajdują się na wysokości $60\mathrm{cm}$, zasięg świateł mijania wynosi $60 \mathrm{m}$ (z uwzględnieniem nachylenia wstępnego wynoszącego $1\%$, co daje $10\mathrm{cm}$ na $10 \mathrm{m}$ zasięgu). To oznacza, że światła reflektorów wykazywałyby odchylenie o $60\mathrm{cm}$. Ten przykład doskonale pokazuje, jak kluczową rolę odgrywa odpowiednia powierzchnia kontrolna w kwestii rozpraszania światła i unikania oślepiania kierowców nadjeżdżających z przeciwka lub jazdy w warunkach półmroku, gdzie znaczenie ma nawet milimetrowa precyzja.

Wymogi dotyczące ustawiania przyrządu do świateł:

R1AJko31X6hbn

Grafika przedstawia wymogi dotyczące ustawiania przyrządu do świateł, który powinien być ustawiony w odległości od trzydziestu do siedemdziesięciu centymetrów.

Przy ustawianiu świateł konieczne jest umieszczenie przyrządu przed reflektorem i dokładne wyrównanie jego obudowy w stosunku do środka reflektora lub źródła światła, z dopuszczalnym maksymalnym odchyleniem wynoszącym $3\mathrm{cm}$ zarówno w pionie, jak i w poziomie. Odległość między obudową przyrządu a reflektorem może być zróżnicowana w zależności od producenta. Następnie konieczne jest dostosowanie pozycji obudowy przyrządu w stosunku do pojazdu, z osobnym ustawieniem dla każdego reflektora w przypadku przyrządów z rolkami lub jednokrotnym ustawieniem w przypadku przyrządów na szynach. Na zakończenie, przy pomocy celownika szerokopasmowego, laserowego lub zwierciadlanego, precyzyjnie reguluje się pozycję obudowy przyrządu tak, aby linia celownika dotykała dwóch punktów na tej samej wysokości i była symetryczna względem osi wzdłużnej pojazdu, zgodnie z ilustracją, w sposób przedstawiony na przerywanych liniach

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Reflektory – budowa

R1BrZex6CR97D

Na grafice ukazana budowa reflektora. Jej elementy składowe to: źródło światła, odbłyśnik oraz dodatkowe elementy kształtujące strumień światła (są one ewentualnością).

Źródło światła:

• Żarówka żarnikowa,

• Żarówka halogenowa,

• Lampa wyładowcza (ksenon),

• Dioda LED.

Odbłyśnik:

• Paraboloidalny,

• Wieloparaboloidalny,

• Elipsoidalny.

Dodatkowe elementy kształtujące strumień światła:

• Przysłona,

• Soczewka,

• Klosz.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Oznakowanie reflektorów

R1dfchGfITIlf

Na grafice przedstawione jest oznakowanie reflektorów.

Reflektory pojazdów muszą być produkowane i kontrolowane zgodnie z krajowymi i międzynarodowymi przepisami dotyczącymi montażu i eksploatacji systemów oświetleniowych. Aby spełnić te wymagania, reflektory posiadają specjalne oznaczenia homologacyjne, które zwykle umieszczane są na szybie lub na obudowie reflektora.

Przykład: Na szybie reflektora znajduje się oznaczenie $\mathrm{HC}/\mathrm{R} 25 \mathrm{E}1 02 \mathrm{A} 44457$.

• $\mathrm{HC}/\mathrm{R}$ oznacza, że reflektor jest przeznaczony do świateł halogenowych, świateł mijania i świateł drogowych.

• Ukośnik między literami $\mathrm{C}$ i $\mathrm{R}$ informuje, że nie ma możliwości jednoczesnego włączenia świateł mijania i świateł drogowych. (reflektor główny $\mathrm{H}4$).

• $25$ oznacza moc świetlną reflektora drogowego.

• $\mathrm{E}1$ oznacza, że reflektor jest dopuszczony do użytkowania w Niemczech.

• $02 \mathrm{A}$ oznacza, że reflektor posiada światło pozycyjne $\left(\mathrm{A}\right)$, a przepisy zostały zmienione $2$ razy od momentu wydania.

• $44457$ jest pięciocyfrowym numerem homologacyjnym, przydzielanym indywidualnie dla każdego świadectwa homologacji reflektora.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Żarówki stosowane w pojazdach

Żarówka żarnikowa (klasyczna):

• Żarnik o spiralnym kształcie – wykonany z wolframu.

• Destrukcja żarnika – polega na odparowaniu wolframu, czego skutkiem jest czernienie - osadzanie się oparów wolframu na powierzchni bańki.

• Bańka sporych rozmiarów z mieszaniną argonu i azotu.

• Większość energii zamieniana jest na ciepło, a jedynie kilka procent na światło.

• Krótki czas żywotności

R1KqllcmWD4xg

Na ekranie przedstawiona żarówka żarnikowa. Składa się ona z żarnika o spiralnym kształcie zrobionego z wolframu oraz bańki sporych rozmiarów z mieszaniną argonu i azotu. Żarówka charakteryzuje się krótkim czasie żywotności, większość energii zamieniana jest na ciepło, a jedynie kilka procent na światło. Gdy wolfram odparuje następuje destrukcja żarnika. Jego skutkiem jest czernienie, czyli osadzanie na powierzchni bańki.

Żarówka halogenowa:

• Żarnik o spiralnym kształcie, zbudowany głównie z wolframu.

• Jest bańką, wewnątrz której znajduje się gaz szlachetny - mieszanka związków jodu i bromu (tzw. halogenki).

• Do jego cech można zaliczyć to, że przeciwdziała osadzaniu wolframu – halogen łączy się z wolframem, który został odparowany, natomiast związek, który powstał, rozpada się na powierzchni żarnika na wolfram i halogen

• Bańka ma mniejszą objętość

RLN6K0Rv2xt16

Na grafice opisano cechy żarówki halogenowej. Jest bańką, wewnątrz której zawarty jest gaz szlachetny (mieszanka związków jodu i bromu, tak zwane halogenki). Bańka ma mniejszą objętość. Żarnik o spiralnym kształcie zbudowany jest głównie z wolframu. Do jego cech można zaliczyć to, że przeciwdziała osadzaniu wolframu. Halogen łączy się z wolframem, który został odparowany, natomiast powstały związek rozpada się na wolfram i halogen.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Zawilgocenie

W momencie, kiedy woda dostaje się do systemu oświetleniowego pojazdu, wówczas możemy zaobserwować najbardziej charakterystyczne objawy - pogorszenie rozkładu światła lub spadek jego natężenia. Dużo gorsze jest pojawienie się korozji, która może się rozwinąć na skutek wilgoci. O ile łatwo jest zauważyć fakt dostania się wilgoci i nadmierne zaparowanie reflektorów, o tyle rozwój korozji nie jest do odkrycia na pierwszy rzut oka - potrzebna jest do tego diagnostyka. Przykładami uszkodzeń mogą być utlenione końcówki zacisków lub skorodowane połącznenia wtykowe.

R1V1boeRlpwWZ

Grafika przedstawia zaparowaną lampę zespoloną tylną pojazdu samochodowego, do którego dostała się woda.

W momencie, kiedy woda dostanie się do lampy zespolonej, wymagane jest szczegółowe osuszenie i oczyszczenie takiej lampy wraz z jego okablowaniem. Należy też zwrócić uwagę na uszkodzenia uszczelek i brakujące elementy uszczelniające, ponieważ to przez nie możliwe jest przedostawanie się wilgoci do środka. Kiedy jesteśmy pewni tego, że lampa zespolona jest wysuszona i wyczyszczona, wówczas możemy przejść do jej montażu, pamiętając jednocześnie o poprawnym zamocowaniu elementów uszczelniających. Należy mieć na uwadze, że tego typu naprawa powinna być wykonywana w środowisku, które zapewni zabezpieczenie przed ponownym zamoczeniem lampy zespolonej.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Ksenony – budowa, zastosowanie

Lampy ksenonowe charakteryzuje jasne i skoncentrowane światło, a także wydłużona żywotność (w porównaniu do lamp halogenowych). Czas działania ksenonów wynosi do trzech tysięcy godzin, co stanowi sześciokrotność żywotności lamp halogenowych. Charakteryzują się też większą elastycznością i efektywnością. Ksenony są pozbawione standardowych żarówek, ponieważ do działania wykorzystują ksenon - gaz, przez który przepływa prąd o wysokim napięciu. Skutkuje to emisją mocniejszego i jaśniejszego światła. Ksenony wymagają więcej energii do wytworzenia światła, przez co nie zaliczają się do żarówek ekonomicznych. System automatycznego samopoziomowania, w który są często wyposażone, zapewnia dostosowanie zasięgu świateł do obciążenia pojazdu. Innym elementem, który ułatwia ich użytkowanie, są spryskiwacze, które niwelują rozpraszanie się światła na zabrudzeniach, które występują na lampie.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Biksenony – budowa, zastosowanie

RHWUNWWOFGuG4

Grafika przedstawia biksenon. Składa się on z bańki świateł mijania, bańki światła drogowego oraz przesłony regulującej.

Biksenony są specjalną odmianą lamp ksenonowych, które wyróżniają się tym, że ksenon wykorzystują jako źródło zapłonu dla świateł mijania oraz świateł drogowych. Sprawia to, że barwa światła jest w obu przypadkach identyczna. Podobnie jest ze strumieniem - pozostaje szeroki i intensywny.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Nielegalne modyfikacje, zagrożenia

Wzbroniona jest wszelka modyfikacja lamp i reflektorów. Nie można ani przysłaniać świateł, ani ograniczać ich jasności poprzez np. oklejanie kloszy kolorową folią. Przepisy związane z montażem i eksploatacją systemów oświetleniowych jasno wzbraniają zmiany kształtu lamp lub reflektorów. Takie zabiegi są nielegalne, bowiem mogą negatywnie wpływać na parametry oświetlenia. Nieprzestrzeganie tych przepisów może skutkować utratą dowodu rejestracyjnego i ograniczeniem możliwości poruszania się po drogach danym pojazdem.

R15SpQQshFP1Z

Na ekranie modyfikacja koloru świateł. Zwykłe reflektory zostały pomalowane na różowo.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Światła zakrętowe: dynamiczne

RqtJJOVrcxFSB

Schemat przedstawia światła zakrętowe: dynamiczne. W porównaniu ze zwykłymi światłami, dostosowują się do drogi.

Ciekawym rozwiązaniem są dynamiczne światła zakrętowe. Działają one w ten sposób, że zmieniają kąt reflektorów w zależności od promienia zakrętu, który się pokonuje. Montuje się je w specjalnej ramie, która umożliwia obrót świateł wokół osi pionowej. Warto wiedzieć, że kąt obrotu z zakresu $\pm 15$ stopni dostosowuje się do promieni zakrętów do ok. $200$ metrów. Umożliwia to rozprowadzenie światła odpowiadające kątowi skrętu, co daje możliwość osobie kierującej dostrzeżenie tego, jak przebiega dany zakręt i dopasowanie do tego sposobu prowadzenia pojazdu. Światła zakrętowe działają nie tylko ze światłami mijania, ale również ze światłami drogowymi.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Światła zakrętowe: statyczno‑dynamiczne

RPTeVx0ZPmiAs

Grafika przedstawia światła zakrętowe: statyczno‑dynamiczne. Dostosowują się one do terenu i go doświetlają.

Dynamiczne światła zakrętowe to system, który umożliwia automatyczne obracanie świateł mijania, a wszystko zależne jest od tego, jaki promień jest aktualnie pokonywany przez pojazd. Reflektory projekcyjne montuje się w specjalnej ramie, która daje możliwość obrotu wokół osi pionowej. Dostosowuje to kąt obrotu do promieni zakrętów. Daje to możliwość wydłużenia zasięgu oświetlenia podczas zakrętu o nawet $25$ metrów, co znacząco polepsza widoczność, skutkując bezpieczniejszą jazdą. Innym rozwiązaniem są statyczne światła zakrętowe, szczególnie pomocne w przypadku większych lub mniejszych promieni zakrętu. Są one automatycznie dołączane do świateł mijania i są zależne od prędkości jazdy oraz sygnału kierunkowskazu. Działanie świateł polega na analizie parametrów, których dokonuje sterownik. Do tych parametrów możemy zaliczyć prędkość jazdy, sygnał kierunkowskazu i kąt skrętu. Wszystko po to, żeby zwiększyć przyjemność prowadzenia pojazdu dzięki stopniowemu rozjaśnianiu i przyciemnianiu źródła światła.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Doświetlenie drogi

Moduł doświetlania drogi do domu - jest to układ, który umożliwia zautomatyzowane włączanie świateł samochodu w trakcie wyłączenia silnika. Jest on przeważnie połączony z systemem bezkluczykowym lub bezpośrednio z systemem zamknięcia centralnego. Dzięki temu w momencie zamknięcia drzwi lub pojazdu światła zostają włączone przez pewien czas, żeby umożliwić pasażerowi np. dojście do domu. Moduł ten przeważnie daje możliwość określenia czasu doświetlania nawet do trzech minut.

RI6viUztPmASD

Na grafice schemat montażu modułu o nazwie "coming home". Podłączone są do niego wejścia plus i minus połączonych za pomocą przewodu podwójnego płaskiego, dwóch zielonych i dwóch fioletowych wyjść zwiernych. Dodatkowo podłączony jest akumulator za pomocą czerwonego i czarnego przewodu. Przewód czerwony jest także dopięty do stacyjki połączonej z modułem niebieskim przewodem.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Regulacja zasięgu – ręczna

Ręczna regulacja świateł w samochodzie umożliwia dostosowanie kąta nachylenia reflektorów przy użyciu pokręteł lub przełączników, które znajdują się na desce rozdzielczej. Możliwa jest regulacja kąta nachylenia reflektorów i można to robić w pionie. Regulacji świateł dokonuje się przed rozpoczęciem jazdy uwzględniając dociążenie pojazdu.

R1cbHBJ1uIPZi

Na grafice przedstawiona regulacja zasięgu - ręczna. Jest to zmiana zasięgu świateł za pomocą pokrętła w skali od zera do trzech.

Pozycja $0$ – w pojeździe podróżuje tylko kierowca, ewentualnie towarzyszy mu pasażer siedzący na przednim fotelu,

Pozycja $1$ – w samochodzie znajduje się czterech lub pięciu pasażerów,

Pozycja $2$ – pojazd ma załadowany bagażnik i przewozi komplet pasażerów,

Pozycja $3$ – w samochodzie podróżuje tylko kierowca, a bagażnik jest załadowany.

R1OCWHJKosByf

Na grafice przedstawiony regulator świateł ustawiony na zero.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Regulacja zasięgu – półstatyczna

Regulacja półstatyczna zasięgu oświetlenia - polega na zautomatyzowanym dostosowaniu tego, pod jakim kątem jest aktualne nachylenie reflektorów w danej sytuacji drogowej. Działa ona dzięki układowi, który zbiera dane wprost z czujników prędkości, kąta skrętu kierownicy i przyspieszenia pojazdu - wówczas dokonuje płynnej regulacji kąta nachylenia świateł. Sprawia to, że światło jest skierowane w miejscu, w którym powinno się znaleźć, dzięki temu możliwa jest dużo większa widoczność drogi, a co za tym idzie - bezpieczeństwo jazdy.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Regulacja zasięgu – dynamiczna

Dynamiczna regulacja zasięgu oświetlenia - polega na dostosowaniu kąta i zasięgu świateł do warunków, które panują na drodze w czasie jazdy. System ten używa danych z czujników - kamer, zbliżeń. Wszystko po to, żeby określić odległość od innych pojazdów lub potencjalnych przeszkód. Następnie kąt i zasięg świateł jest automatycznie dopasowany, żeby zapewnić jak najlepsze oświetlenie drogi. Dzięki temu jest możliwa dużo lepsza widoczność w czasie zmroku czy podczas deszczu.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Budowa lampy zespolonej

Lampa zespolona, która jest przeznaczona dla samochodów osobowych, zbudowana jest najczęściej z trzech zespołów - obudowy, lampy i klosza.

• Wspornik lampy umożliwia poprawne ustawienie do kilku źródeł światła względem optycznego systemu lampy.

• Obudowa, która posiada wyprofilowane odbłyśniki.

• Dodatkowe struktury optyczne klosza, które wpływają na rozkładanie się światła.

Lampy zespolone są kluczowe, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo ruchu drogowego. Umożliwiają informowanie uczestników ruchu o zmianie toru jazdy, hamowaniu i znacząco zwiększają widoczność pojazdu w ciemności czy podczas złej widoczności.

R1UFVE7EAUThH

Na grafice przedstawiona jest budowa lampy zespolonej w trzech typach.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Rodzaje systemów optycznych reflektorów

Istnieją 3 typy systemów reflektorów:

• reflektory paraboloidalne

RxTaJBBETD63m

Na grafice ukazane reflektory paraboloidalne. Pierwsza ilustracja przedstawia wykorzystaną powierzchnię odbłyśnika, widzianą od przodu. Natomiast na drugiej ilustracji przedstawiony rzut światła na jezdnię, widziany z boku.

RbiMGIQ8FEquC

Na grafice ukazano reflektory paraboidalne. Po lewej typowy rozsył świateł mijania na szybie rozpraszanie przez cylindryczne elementy optyczne w szybie rozpraszającej.

W reflektorach paraboloidalnych stosuje się konstrukcję optyczną z wykorzystaniem parabolicznego lustra, które skupia światło w jednym punkcie. Rozwiązanie takie zapewnia skoncentrowany strumień światła.

• reflektory trójpłaszczyznowe

R4ZENHizzlQOM

Grafika przedstawia reflektory trójpłaszczyznowe. Po lewej wykorzystana powierzchnia odbłyśnika reflektora o geometrii swobodnej podzielona na segmenty, po prawej rzut światła na jezdnię widziany z boku.

RlZHjow2ZhN5R

Grafika przedstawia reflektory trójpłaszczyznowe. Po lewej przykład rozsyłu światła na szybie reflektora typu FF, po prawej odchylanie i rozpraszanie światła bezpośrednio przez powierzchnię odbłyśnika.

Reflektory trójpłaszczyznowe cechuje zastosowanie systemu optycznego składającego się z trzech powierzchni odbijających. Dzięki temu światło jest rozproszone równomiernie, a odblaski są zmniejszone.

• reflektory super DE kombinowane z reflektorami FF

RsdjAv1MjWnOk

Grafika przedstawia reflektory super DE kombinowane z reflektorami FF. Po lewej pokazana wykorzystana powierzchnia odbłyśnika i kształt przesłony, po prawej wytwarzanie granicy światłocienia oraz niewielkie przysłonięcie przez przesłonę.

R5PGhVzSJqNIf

Grafika przedstawia reflektory super DE kombinowane z reflektorami FF. Na pierwszej grafice ukazano typowy rozkład świateł mijania reflektora super DE na szybie, a na drugiej reflektor super DE: tor promieni i skupienie światła w komorze żarnika.

Reflektory super DE razem z reflektorami FF stanowią zaawansowany system oświetleniowy, który łączy wysoką efektywność światła na drodze z minimalizacją odblasków, zapewniając jednocześnie doskonałą widoczność.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

LED w oświetleniu samochodowym

W oświetleniu samochodowym możemy zaobserwować np. światła LED. Występują one przede wszystkim w światłach tylnych, światłach przeciwmgielnych, kierunkowskazach, światłach awaryjnych, światłach mijania oraz drogowych. W nowszych modelach samochodów stosowane są również dynamiczne światła zakrętowe, które dostosowują kierunek oświetlenia poprzez obracanie świateł mijania w zależności od zakrętu, który jest aktualnie pokonywany.

R1bNRMhRL2doZ

Grafika przedstawia LED w oświetleniu samochodowym. Składa się z dwóch chipów LED, osłony termicznej, instalacji typu podłącz i jedź oraz kompatybilności elektrycznej.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Porównanie własności świetlnych różnych rodzajów źródeł światła

Żarówki Ksenonowe (HID)

Zalety:

• wydajne – po rozruchu zużywają mniej energii niż żarówki halogenowe,

• silne oświetlenie – emitują strumień światła zaspokajający różne potrzeby, np. świecą długo i szeroko,

• trwałe – mają znacznie dłuższą żywotność niż żarówki halogenowe.

Wady:

• wysoki koszt zakupu – są droższe niż żarówki halogenowe,

• blask – mogą powodować odblaski przeszkadzające innym kierowcom.

Żarówki LED

Zalety:

• mocne – nie potrzebują czasu rozgrzewania i dostarczają natychmiastowy strumień światła,

• wydajne – zużywają mało energii i nie obciążają silnika pojazdu,

• precyzyjny strumień – emitują skoncentrowany strumień światła.

Wady:

• problemy z montażem – nie wszystkie pojazdy mogą być wyposażone w żarówki LED, ponieważ wymagają one specjalnego systemu chłodzenia,

• wysoki koszt zakupu – są droższe niż halogenowe.

Żarówki Halogenowe

Zalety:

• powszechnie dostępne,

• optymalne do codziennego użytku – nadają się do krótkich przejazdów w nocy lub sporadycznego używania,

• niski koszt zakupu – są tańsze niż żarówki HID i LED.

Wady:

• wysoka temperatura – wytwarzają dużo ciepła i zużywają więcej energii,

• wrażliwe na zanieczyszczenia,

• krótki czas użytkowania – mają znacznie krótszą żywotność niż pozostałe typy żarówek.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Warunki techniczne dotyczące oświetlenia pojazdu

Warunki techniczne dotyczące oświetlenia pojazdu określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia.

Zgodnie z tym rozporządzeniem pojazd wyposaża się w następujące światła zewnętrzne: dzienne, postojowe, pozycyjne, mijania, drogowe, przeciwmgłowe.

1. Przepisów ust. 1:

   1. pkt 12‑15 nie stosuje się do pojazdu zarejestrowanego po raz pierwszy przed dniem 1 stycznia 1986 r. oraz pojazdu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;

   2. pkt 16 nie stosuje się do podwozia samochodu ciężarowego z kabiną.

2. Ponadto dopuszcza się wyposażenie w następujące światła:

   1. drogowe - pojazdu samochodowego innego niż wymieniony w ust. 1 pkt 1;

   2. przeciwmgłowe przednie - pojazdu samochodowego;

   3. pozycyjne przednie - przyczepy innej niż wymieniona w ust. 1 pkt 6;

   4. postojowe - pojazdu samochodowego o długości nieprzekraczającej $6,0 \mathrm{m}$ i szerokości nieprzekraczającej $2,0 \mathrm{m}$; zabrania się umieszczania tych świateł na innych pojazdach;

   5. odblaskowe boczne - pojazdu samochodowego innego niż wymieniony w ust. 1 pkt 11;

   6. odblaskowe przednie - pojazdu samochodowego;

   7. jazdy dziennej - pojazdu samochodowego;

   8. obrysowe boczne - pojazdu innego niż wymieniony w ust. 1 pkt 16;

   9. obrysowe przednie i tylne - pojazdu samochodowego i przyczepy, o szerokości od $1,8 \mathrm{m}$ do $2,1 \mathrm{m}$ oraz podwozia samochodu ciężarowego z kabiną;

   10. cofania - przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej do $750\mathrm{kg}$ oraz przyczepy, o której mowa w ust. 1 pkt 14, zarejestrowanej po raz pierwszy do dnia 1 sierpnia 2009 r.;

   11. awaryjne - motocykla;

   12. przeciwmgłowe tylne - motocykla;

   13. odblaskowe tylne inne niż trójkątne - przyczepy;

   14. oznakowanie odblaskowe konturowe - wszystkich innych kategorii pojazdów, niewymienionych w ust. 1 pkt 17, w tym podwozia samochodu ciężarowego z kabiną i ciągników siodłowych;

   15. narożne - pojazdu samochodowego.

3. Na wózku bocznym motocykla powinny być umieszczone światła:

   1. pozycyjne przednie,

   2. pozycyjne tylne,

   3. odblaskowe tylne,

   4. kierunkowskazów; przepis stosuje się do pojazdu wyprodukowanego po dniu 30 czerwca 1993 r.,

   odpowiadające warunkom określonym dla tych świateł; światła pozycyjne powinny się włączać i wyłączać równocześnie ze światłami pozycyjnymi motocykla.

4. Na wózku bocznym motocykla zabrania się umieszczania światła drogowego, światła mijania i światła przeciwmgłowego.

5. Na pojazdach kategorii $M_1$ i $O_1$ nie umieszcza się oznakowania odblaskowego konturowego.

6. W przypadku braku szczegółowych wymagań, charakterystyki świateł wymienionych w § 2 załącznika nr 6 do rozporządzenia, takie jak: światłość, barwa, powierzchnia widoczna, nie powinny się zmieniać podczas świecenia się lampy.

Ogólne warunki świateł pojazdu

1. Światła pojazdu powinny odpowiadać następującym warunkom ogólnym:

   1. światła przeznaczone do oświetlania drogi przed pojazdem powinny być umieszczone w sposób umożliwiający łatwą regulację kierunku strumienia świetlnego;

   2. osie świateł sygnalizacyjnych powinny być równoległe do płaszczyzny jezdni, osie świateł odblaskowych bocznych i pozycyjnych bocznych powinny być ponadto prostopadłe do podłużnej płaszczyzny symetrii pojazdu, a osie pozostałych świateł sygnalizacyjnych - równoległe do tej płaszczyzny; dopuszcza się odchylenia od powyższych kierunków nie większe niż $3°$;

   3. światła tego samego rodzaju powinny mieć takie same właściwości świetlne i powinny być umieszczone symetrycznie względem podłużnej płaszczyzny symetrii pojazdu; warunku symetrii rozmieszczenia nie stosuje się do świateł oświetlających tylną tablicę rejestracyjną oraz pojedynczych świateł cofania i przeciwmgłowych tylnych;

   4. nie powinny oślepiać innych uczestników ruchu; warunku nie stosuje się do świateł drogowych;

   5. światła mijania powinny dawać wyraźną granicę światła i cienia;

   6. światła czerwone nie powinny być widoczne z przodu, a światła białe (żółte selektywne) - z tyłu, z wyjątkiem światła cofania oraz świateł dodatkowych, w które są wyposażone m.in pojazdy uprzywilejowane;

2. Połączenia elektryczne powinny zapewniać, aby:

   1. światła pozycyjne przednie i tylne, światła obrysowe (jeśli pojazd jest w nie wyposażony), światła obrysowe boczne (jeśli pojazd jest w nie wyposażony) i światła oświetlające tylną tablicę rejestracyjną mogły być włączane i wyłączane tylko jednocześnie; warunek ten nie obowiązuje, gdy światła pozycyjne oraz obrysowe boczne pełnią funkcję świateł postojowych lub gdy światła obrysowe boczne migają (świecą światłem przerywanym) razem z kierunkowskazami po tej samej stronie pojazdu, lub gdy funkcja świateł pozycyjnych przednich jest realizowana zastępczo przez włączone światła mijania, drogowe lub przeciwmgłowe przednie;

   2. światła drogowe, światła mijania i światła przeciwmgłowe przednie nie mogły być włączone, jeżeli nie są włączone równocześnie światła wymienione w pkt 1, z tym że przepisu nie stosuje się do świateł drogowych lub mijania, kiedy są używane do wysyłania krótkich, przerywanych sygnałów ostrzegawczych; światła drogowe, światła mijania lub światła przeciwmgłowe przednie mogą zastępczo realizować funkcję świateł pozycyjnych przednich, pod warunkiem że ich instalacja elektryczna zapewnia automatyczne ponowne włączenie świateł pozycyjnych w razie awarii któregokolwiek z wyżej wymienionych świateł oświetleniowych.

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia

Powrót do spisu treści23Powrót do spisu treści