Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

Narzędzia i urządzenia kowalskie

MEC.02. Wykonywanie i naprawa wyrobów kowalskich - Kowal 722101

bg‑turquoise

Narzędzia kowalskie

PLANSZA  INTERAKTYWNA

3

Spis treści

1

Narzędzia ręczne

1
R10A2pr7hdYel1
Ilustracja interaktywna przedstawia zestaw narzędzi kowalskich. Znajdują się tu: 1. kowadła, 2. kleszcze, 3. młotki, 4. podstawki, 5. rożki, 6. widełki, 7. przebijaki, 8. gwoździownice, 9. płyty kowalskie, 10. przyrządy pomiarowe i pomocnicze, 11. żłobniki, 12. przecinaki i osadzak, 13. gładziki. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. KOWADŁA Kowadło jednorożne. Zdjęcie przedstawia stalowe kowadło z jednym rogiem. Ma dwa otwory: kwadratowy, służący do mocowania narzędzi z trzpieniem, oraz okrągły, służący do przebijania materiału. Okrągłe rogi kowadeł mają postać smukłych stożków. Pomiędzy rogiem a bitnią umieszczony jest niewielki próg, który służy m.in. do wstępnego zaginania materiału. Tylną część kowadła ukształtowano w sposób, który ułatwia wybijanie narzędzi z trzpieniem a także obróbkę materiałów, które zakończono wolutą. Kowadło dwurożne. Zdjęcie przedstawia stalowe kowadło z jednym rogiem. Rogi okrągłe kowadła mają formę smukłych stożków, w których przesunięto oś symetrii. Z przodu bitni zrobiony został otwór do mocowania narzędzi z trzpieniem kwadratowym. W tylnej części bitnia kowadła zamknięta jest rogiem ostrosłupowym. Dzięki temu powierzchnia robocza się wydłuża, co przydaje się np. w przypadku obróbki dłuższych elementów. W tej części kowadła zrobiono również dwa otwory okrągłe, które mają różną średnicę. Kowadło wyposażono także w stopkę, która służy do spęczania dłuższych prętów; znajduje się ona w dolnej części korpusu. Dwuróg kowalski. Zdjęcie przedstawia stalowe kowadło z dwoma rogami. Kowadło posiada dwa rogi: jeden z nich ma kształt stożka, drugi jest ostrosłupowy. W podstawie dwurogu zamieszczony został stożkowy trzpień mający kwadratowy przekrój; mocuje się go w otworze dziurownicy kowalskiej lub w drewnianym pniu. Tego typu kowadła używane są w lżejszych pracach kowalskich, w których niezbędna jest precyzja. Kowadło bezrożne. Zdjęcie przedstawia niewielki walec. Kowadło mające kształt walca. W jego podstawie zamieszczona została stopka służąca do spęczania materiału. Korpus kowadła jest frezowany od spodu; kowadło całą swoją powierzchnią przystaje do podłoża, a to pozwala na dobre pochłanianie energii uderzeń oraz tłumienie hałasu, który powstaje w trakcie kucia. Kowadła te znajdą zastosowanie w różnych warsztatach mechanicznych. 2. KLESZCZE. Kleszcze do blachy. Zdjęcie przedstawia kleszcze. Ich budowa oparta jest o podwójną dwuramienną dźwignię, złożoną z płaskiego dziobu oraz rękojeści. Obie części połączone są nitem. Przeznaczeniem kleszczy jest chwytanie blach, płaskowników, ceowników, teowników, dwuteowników. Kleszcze szpiczaste. Zdjęcie przedstawia kleszcze. Ich budowa oparta jest o podwójną dwuramienną dźwignię, złożoną ze spiczastego dziobu oraz rękojeści. Obie części połączone są nitem. Narzędzie służące do przytrzymywania płaskich oraz niewielkich przedmiotów. W wewnętrznej części szczypiec powinny być wyfrezowane wgłębienia, których zadaniem jest zapobieganie wyślizgiwaniu się przedmiotów. Szczypce wklęsłe kwadratowe. Zdjęcie przedstawia szczypce. Ich budowa oparta jest o podwójną dwuramienną dźwignię, złożoną z półokrągłego dziobu oraz rękojeści. Obie części połączone są nitem. Szczypce ukształtowano odpowiednio do konturu chwytanego przedmiotu. Ich zadanie to przytrzymywanie przedmiotów mających kształt kwadratu. Dzięki nim przedmioty nie obracają się, nie wyślizgują i nie przemieszczają się. Kleszcze wklęsłe kwadratowe. Zdjęcie przedstawia kleszcze. Ich budowa oparta jest o podwójną dwuramienną dźwignię, złożoną z dużego, półokrągłego dziobu oraz rękojeści. Obie części połączone są nitem. Kleszcze, których zadaniem jest chwytanie prętów kwadratowych oraz okrągłych. Kleszcze wklęsłe okrągłe typ II. Zdjęcie przedstawia kleszcze. Ich budowa oparta jest o podwójną dwuramienną dźwignię, złożoną z dużego, półokrągłego dziobu oraz rękojeści. Obie części połączone są nitem. Po boku posiadają dwa otwory pozwalające na uchwycenie boczne okrągłych prętów. Kleszcze służące do chwytania prętów okrągłych od czoła i z boku szczęki. Kleszcze wklęsłe okrągłe. Zdjęcie przedstawia kleszcze. Ich budowa oparta jest o podwójną dwuramienną dźwignię, złożoną z dużego, półokrągłego dziobu oraz rękojeści. Obie części połączone są nitem. Kleszcze służące do chwytania prętów okrągłych. Szczypce kabłąkowe. Zdjęcie przedstawia szczypce. Ich budowa oparta jest o podwójną dwuramienną dźwignię, złożoną z szerokiego, płaskiego dziobu oraz rękojeści. Obie części połączone są nitem. Kleszcze służące do chwytania płaskowników, blachy oraz niewielkiej wielkości prętów kwadratowych. Szczypce kabłąkowe Zdjęcie przedstawia szczypce. Ich budowa oparta jest o podwójną dwuramienną dźwignię, złożoną z szerokiego, płaskiego dziobu oraz rękojeści. Kleszcze służą do chwytania płaskowników, blachy a także małych prętów kwadratowych. Szczypce płaskie. Zdjęcie przedstawia szczypce. Ich budowa oparta jest o podwójną dwuramienną dźwignię, złożoną ze średniej szerokości dziobu oraz rękojeści. Kleszcze służą do chwytania płaskowników a także blachy. Nie mają nacięć od wewnętrznej strony szczęk. 3. MŁOTKI. Młot dwuręczny typu angielskiego. Zdjęcie przedstawia młot osadzony na długim trzonku wykonanym z drewna. Głowica młota jest wykonana ze stali. Jest dwustronna, zakończona walcowatymi bijakami. Młot waży około trzy przecinek pięć kg. Przeznaczeniem młotka jest pobijanie narzędzi takich jak np. przecinaki, przebijaki itp. Służy również do fakturowania grubszych odkuwek. Młotek jednoręczny angielski. Zdjęcie przedstawia młot osadzony na krótkim trzonku wykonanym z drewna. Głowica młota jest wykonana ze stali. Jest dwustronna, zakończona po jednaj stronie walcowatym, płaskim bijakiem, po drugiej stronie kulistym bijakiem. Młotek waży w zakresie zero przecinek pięć, minus, jeden przecinek pięć kg". Młotki tego rodzaju są odmianą młotków gałkowych; wyróżniają się tym, że posiadają dwa obuchy okrągłe: płaski i wypukły. Młotek jednoręczny dwurombowy. Zdjęcie przedstawia młot osadzony na krótkim trzonku wykonanym z drewna. Głowica młota jest wykonana ze stali. Jest dwustronna, zakończona po obu stronach bijakiem w kształcie rombu. Młot waży jeden przecinek pięć kg. Młotek przeznaczony do fakturowania; z obu stron posiada zaokrąglone romby. Trzonek ustawiony został pod kątem czterdzieści pięć stopni względem korpusu młotka. Młotek jednoręczny gałkowy. Zdjęcie przedstawia młot osadzony na krótkim trzonku wykonanym z drewna. Głowica młota jest wykonana ze stali. Jest dwustronna, zakończona po jednaj stronie kwadratowym, płaskim bijakiem, po drugiej stronie kulistym bijakiem. Młotki tego typu mogą mieć trzy wagi jeden kg, jeden przecinek pięć kg. Polecane są przede wszystkim osobom, które zawodowo zajmują się kowalstwem artystycznym. Młotek ma dwa obuchy: płaski mający kształt zbliżony do kwadratu i wypukły mający kształt okrągły. Młotek jednoręczny kulisty dwustronne. Zdjęcie przedstawia młot osadzony na krótkim trzonku wykonanym z drewna. Głowica młota jest wykonana ze stali. Jest dwustronna, zakończona po jednaj stronie okrągłym, płaskim bijakiem, po drugiej stronie kulistym bijakiem. Młotki tego rodzaju mogą mieć następujące wagi, zero przecinek dwa pięć kg zero przecinek trzy siedem pięć kg. Przeznaczeniem młotków jest fakturowanie powierzchni stali. Mogą być również przydatne w podkuwnictwie – posłużą do kucia noska w podkowie. Młotek jednoręczny podłużny typ l. Zdjęcie przedstawia młot osadzony na krótkim trzonku wykonanym z drewna. Głowica młota jest wykonana ze stali. Jest dwustronna. Ma kształt zbliżony do wydłużonego prostopadłościanu z jednym z końców ściętym dwustronnie. Młotki tego typu występują w trzech wagach: jeden kg. Są to młotki kowalskie o rombie, który znajduje się w osi trzonka. Młotek jednoręczny szwedzki. Zdjęcie przedstawia młot osadzony na krótkim trzonku wykonanym z drewna. Głowica młota jest wykonana ze stali. Jest dwustronna. Jeden z końców jest zakończony kwadratowym, płaskim obuchem, drugi z końców jest ścięty dwustronnie, na kształt rombu. Młotki te produkowane są w pięciu wagach: zero przecinek pięć kg, zero przecinek siedem pięć kg, jeden kg, jeden przecinek dwa pięć kg, jeden przecinek pięć kg. Mają one wydzielony obuch oraz romb. Młotek precyzyjny typ I. Zdjęcie przedstawia młot osadzony na krótkim trzonku wykonanym z drewna. Głowica młota jest wykonana ze stali. Jest dwustronna. Jeden z końców jest zakończony małym, okrągłym, płaskim obuchem, drugi z końców jest walcowaty, wydłużony i wypukły na końcu. Młotki tego typu mają wagę zero przecinek pięć kg. Przydadzą się przy wykańczaniu detali. Mają dwa obuchy okrągłe: krótki, płaski oraz wydłużony, wypukły. Młotek precyzyjny typ V. Zdjęcie przedstawia młot osadzony na krótkim trzonku wykonanym z drewna. Głowica młota jest wykonana ze stali. Jest dwustronna. Jeden z końców jest zakończony małym, okrągłym, płaskim obuchem, drugi z końców jest kwadratowy i płaski. Młotek o wadze zero przecinek pięć kg, niski można wykorzystać m.in. do wykańczania powierzchni odkuwek. Posiada dwa obuchy płaskie: jeden mający kształt okrągły oraz drugi mający kształt kwadratowy. 4. PODSTAWKI Podstawka kwadratowa. Zdjęcie przedstawia stalową podstawkę. Składa się ona z walcowatego trzpienia i masywnej, sześciennej podstawy z półowalnym wgłębieniem. Podstawka profilowa służąca do kucia wykańczającego prętów mających przekrój kwadratowy lub okrągły, z trzpieniem do mocowania w kowadle. Podstawka okrągła. Zdjęcie przedstawia stalową podstawkę. Składa się ona z walcowatego trzpienia i niewielkiej, sześciennej podstawy z półowalnym wgłębieniem. Podstawka wykorzystywana jest do robienia zagięć i wyżłobień w metalu. Podstawka kulista. Zdjęcie przedstawia stalową podstawkę. Składa się ona z walcowatego trzpienia i masywnej, kulistej podstawki przypominającej gałkę. Podstawka mająca sferyczną powierzchnię roboczą; przeznaczona jest do mocowania w otworze kwadratowym kowadła. Podstawka kulista do wyoblania blachy może być wykorzystywana w płatnerstwie a także w tradycyjnym kowalstwie artystycznym. Podstawka walcowa. Zdjęcie przedstawia stalową podstawkę. Składa się ona z walcowatego trzpienia i masywnej, podstawki w kształcie walca. Podstawka służąca do zaginania materiału po łuku o małym promieniu. Może mieć też zastosowanie do wyoblania podłużnego oraz do odsadzania materiału. Podstawka wklęsło-podłużna. Zdjęcie przedstawia stalową podstawkę. Składa się ona z walcowatego trzpienia i masywnej podstawy z wgłębieniem. Boki podstawki są zaokrąglone. Postawka, która służy do wklęsłego formowania płaskowników, może mieć także zastosowanie w przypadku zaginania materiału po łuku. 5. ROŻKI. Rożek płaski. Zdjęcie przedstawia zakrzywiony w połowie długości masywny, stalowy rożek osadzony na trzpieniu. Dzięki niemu wykonuje się woluty oraz gnie drobne odkuwki pod dowolnym kątem. Rożek kowalski typ III. Zdjęcie przedstawia lekko zakrzywiony w połowie długości stalowy rożek osadzony na trzpieniu. Rożek będący lekko zakrzywiony w połowie długości; przeznaczony jest do wykańczania kutych detali. Rożek kowalski typ I. Zdjęcie przedstawia wąski, zakrzywiony w połowie długości stalowy rożek osadzony na trzpieniu. Rożek mający smukły kształt, służący do precyzyjnego zaginania materiału po niewielkim promieniu. 6. WIDEŁKI Widełki kowalskie. Zdjęcie przedstawia wąskie, stalowe widełki w kształcie kwadratu pozbawionego górnego boku, które osadzone są na trzpieniu. Część robocza widełek zbudowana jest z dwóch elementów: jednego mającego przekrój prostokątny, drugiego mającego przekrój okrągły. Przeznaczeniem widełek jest wyginanie różnego rodzaju prętów oraz płaskowników; posiadają one trzpień, który jest mocowany w otworze kwadratowym kowadła. Widełki uniwersalne. Zdjęcie przedstawia wąskie, stalowe widełki w kształcie litery u, które osadzone są na trzpieniu. Uniwersalne widełki kowalskie do wyginania prętów i płaskowników o niewielkiej szerokości. 7. PRZEBIJAKI. Przebijak do klamek. Zdjęcie przedstawia przebijak. Jest on wykonany ze stali w kształcie walcowatej rurki z zaostrzoną krawędzią roboczą. Przebijak służy do wykonywania otworów kwadratowych w kutych klamkach. Przebijak kwadratowy typ III. Zdjęcie przedstawia przebijak. Jest on wykonany ze stali w kształcie sześcianu z zaostrzoną krawędzią roboczą o kształcie ostrosłupa. Punktak kowalski mający przekrój kwadratowy, zakończony ostrosłupowym szpicem. Punktak może być wykorzystywany do zaznaczania miejsc pod przyszłe otwory kwadratowe, a także do zdobienia odkuwek z użyciem techniki stempelkowej. Przebijak kwadratowy typ II. Zdjęcie przedstawia przebijak. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w nieznacznie zaokrąglony sześcian z zaostrzoną krawędzią roboczą o kształcie litery v. W środkowej części przebijaka znajduje się owalny otwór. Zadaniem przebijaków jest wybijanie otworów w zakresie od dziesięć mm, dwadzieścia mm. Przebijak okrągły. Zdjęcie przedstawia przebijak. Jest on wykonany ze stali w kształcie walcowatej rurki z nieznacznie zaostrzoną krawędzią roboczą. Jego zadaniem jest ostateczne kalibrowanie przebitego otworu. Występuje w średnicach dwanaście mm, czternaście mm, szesnaście mm, osiemnaście mm, dwadzieścia mm, dwadzieścia dwa mm, Przebijak prostokątny typ. Zdjęcie przedstawia przebijak. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w nieznacznie zaokrąglony sześcian z zaostrzoną krawędzią roboczą o kształcie litery v. W środkowej części przebijaka znajduje się owalny otwór. Przebijak kowalski o ostrych krawędziach, który służy do wykonywania otworów o prostokątnym kształcie. Przebijak prostokątny typ II. Zdjęcie przedstawia przebijak. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w sześcian z zaostrzoną, stożkową krawędzią roboczą. W górnej części przebijaka znajduje się owalny otwór. Przebijaki prostokątne mające zaokrąglone krawędzie. Przebijaki są wykorzystywane do wykonywania otworów w narzędziach kowalskich do pobijania. Przebijak przelotowy kwadratowy. Zdjęcie przedstawia przebijak. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w sześcian z zaostrzoną, ostrosłupową krawędzią roboczą. Przebijaki przelotowe kwadratowe o wymiarach: dwanaście mm × dwanaście mm, czternaście mm × czternaście mm, szesnaście mm × szesnaście mm, osiemnaście mm × osiemnaście mm, dwadzieścia mm × dwadzieścia mm, dwadzieścia dwa mm × dwadzieścia dwa mm, służą do ostatecznego kalibrowania przebitego otworu. 8. GWOŹDZIOWNICE. Gwoździownica z otworami okrągłymi i kwadratowymi. Zdjęcie przedstawia gwoździownicę. To owalna, masywna, stalowa płytka z siedmioma otworami o przekroju okrągłym i kwadratowym. Przeznaczeniem gwoździownicy jest zakuwanie łbów gwoździ mających przekrój okrągły lub kwadratowy. Gwoździownica z otworami okrągłymi. Zdjęcie przedstawia gwoździownicę. To owalna, masywna, stalowa płytka zakończona walcowatą rączką z ośmioma otworami o przekroju okrągłym od najmniejszego do największego. Przeznaczeniem gwoździownicy jest zakuwanie łbów gwoździ mających przekrój okrągły. Gwoździownica z otworami kwadratowymi. Zdjęcie przedstawia gwoździownicę. To owalna, masywna, stalowa płytka zakończona walcowatą rączką z sześcioma otworami o przekroju kwadratowym od najmniejszego do największego. Gwoździownica służąca do zakuwania łbów gwoździ o przekroju kwadratowym. Gwoździownica. Zdjęcie przedstawia gwoździownicę. To owalna, masywna, stalowa płytka z dwunastoma różnej wielkości otworami o przekroju okrągłym. Gwoździownica służąca do zakuwania łbów gwoździ o przekroju okrągłym lub kwadratowym. 9. PŁYTY KOWALSKIE. Stojak kowalski. Zdjęcie przedstawia prostokątny stojak wsparty na czterech nogach, na którym położona jest prostokątna płyta. Stojak zbudowany ze stojaka oraz płyty kowalskiej. Służy do prostowania. Płyta kowalska do prostowania. Zdjęcie przedstawia prostokątna płytę kowalską. Płyta kowalska do prostowania o grubości dwa indeks górny, koniec indeksu górnego. Stojak pod płyty. Zdjęcie przedstawia prostokątny stojak wsparty na czterech nogach. Stojak pod płyty do prostowania. 10. PRZYRZĄDY POMIAROWE I POMOCNICZE. Cyrkiel. Zdjęcie przedstawia cyrkiel. Jest on zbudowany z dwóch równych ramion zakończonych spiczastymi końcówkami. Służy do kreślenia okręgów oraz ich łuków na metalu. Kątownik nastawny. Zdjęcie przedstawia kątownik Jest on zbudowany z dwóch równych listew połączonych w jednym końcu śrubą motylkową. Służy do trasowania i transferu wymiarów bądź kątów w zakresie od zero stopień, sto osiemdziesiąt stopni. Macka wewnętrzna. Służy do przenoszenia wymiarów wewnętrznych oraz do pomiarów średnicy. Macka zewnętrzna precyzyjna. Zdjęcie przedstawia mackę. Jest ona zbudowana z dwóch równych ramion zakończonych spiczastymi końcówkami wywiniętymi na zewnątrz. Służy do przenoszenia wymiarów zewnętrznych. Macka zewnętrzna. Zdjęcie przedstawia mackę. Jest ona zbudowana z dwóch równych ramion z uchwytem zakończonych zagiętymi półokrągło spiczastymi końcówkami. Jej przeznaczeniem jest przenoszenie wymiarów zewnętrznych. Przymiar grzbietowy duży. Zdjęcie przedstawia przymiar. To podłużny, płaski przyrząd z wklęsłymi wycięciami o promieniach o różnych wielkościach wyrażonych w milimetrach. W rękojeści przymiaru znajduje się krótka linijka ze skalą od 0 do 90 oraz otwór do zawieszania. Przymiar kowalski wykonany z grubej, żaroodpornej stali nierdzewnej. Po obu stronach ma wygrawerowane napisy. Jego zadaniem jest sprawdzanie odkuwek w kształcie prętów i płaskowników. Na rękojeści przymiaru wygrawerowana jest jeszcze niewielka linijka, która zakończona została z jednej strony progiem; przydaje się do mierzenia odkuwek o nietuzinkowym kształcie lub wymiarach. Przymiar grzbietowy mały. Zdjęcie przedstawia przymiar. To podłużny, płaski przyrząd z wklęsłymi siedmioma wycięciami o różnych wielkościach wyrażonych w milimetrach (6, 8, 10, 12, 14, 16, 18). W rękojeści przymiaru znajduje się krótka linijka ze skalą od 0 do 90 oraz otwór do zawieszania. Służy do sprawdzania odkuwek w kształcie prętów i płaskowników. 11. ŻŁOBNIKI Żłobnik łukowy do rowków. Zdjęcie przedstawia żłobnik. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w nieznacznie zaokrąglony sześcian z zaostrzoną krawędzią roboczą o kształcie litery v zakończoną łukowato. W środkowej części przebijaka znajduje się owalny otwór. Żłobnik pozwala wykonywać wąskie rowki w kształcie łuku; jest idealny do zdobienia różnych odkuwek np. zawiasów pasowych. Żłobnik podłużny do rowków. Zdjęcie przedstawia żłobnik. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w nieznacznie zaokrąglony sześcian z zaostrzoną krawędzią roboczą o kształcie litery v zakończoną prosto. Żłobnik kowalski, którego przeznaczeniem jest wykonywanie podłużnych wgłębień o małym promieniu. Taki żłobnik może mieć zastosowanie w tworzeniu rowków, które zdobią odkuwkę bądź przy fakturowania jej powierzchni. Żłobnik sprężynowy obustronny. Zdjęcie przedstawia żłobnik. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w prostokąt. Posiada trzpień do mocowania w kowadle. Żłobnik służy do wykonywania powierzchni profilowych a także zgięć. 12. PRZECINAKI I ODSADZAK. Przecinak podcinka. Zdjęcie przedstawia przecinak podcinka. Jest to podcinka o zwężającym się, zaokrąglonym ostrzu z owalnym trzpieniem do mocowania w otworze kowadła. Podcinka mająca smukłe, zaokrąglone ostrze; przeznaczona jest do cięcia na gorąco. Przecinak kowalski. Zdjęcie przedstawia przecinak. Jest to podcinka o zwężającym się, spiczastym ostrzu z kwadratowym trzpieniem do mocowania w otworze kowadła. Przecinak mający smukłe, płaskie ostrze; przeznaczony jest do cięcia na gorąco. Przecinak podłużny łukowy. Zdjęcie przedstawia przecinak podłużny. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w nieznacznie zaokrąglony sześcian z zaostrzoną krawędzią roboczą o kształcie litery v zakończoną łukowato. W górnej części posiada owalny otwór. Przecinak służący do wycinania bądź nacinania materiału po łuku okręgu. Może mieć zastosowanie m.in. w tworzeniu ozdobnych zawiasów pasowych. Przecinak podłużny. Zdjęcie przedstawia przecinak. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w nieznacznie zaokrąglony sześcian z zaostrzoną krawędzią roboczą o kształcie litery v zakończoną prosto. Przecinaki kowalski mający podłużne płaskie ostrze; przeznaczony jest do cięcia na gorąco. Przecinak poprzeczny łukowy. Zdjęcie przedstawia przecinak poprzeczny. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w nieznacznie zaokrąglony sześcian z otworem pośrodku i zaostrzoną, prostokątną krawędzią roboczą zakończoną łukowato. Przecinak służący do wycinania lub nacinania materiału po łuku okręgu. Przecinak poprzeczny. Zdjęcie przedstawia przecinak poprzeczny. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w nieznacznie zaokrąglony sześcian z otworem pośrodku i zaostrzoną, prostokątną krawędzią roboczą zakończoną prosto. Przecinak kowalski mający ostrze poprzeczne. Służy do cięcia na gorąco. Przecinak precyzyjny. Zdjęcie przedstawia przecinak. Jest on wykonany ze stali ukształtowanej w nieznacznie zaokrąglony sześcian z zaostrzoną krawędzią roboczą o kształcie litery v zakończoną półokrągło. Przecinak podłużny mający krótkie, zaokrąglone ostrze. Przecinak przeznaczony jest do bardzo dokładnego przecinania materiału, m.in przed przebijaniem otworów. 13. GŁADZIKI. Młotek nadstawka kwadratowa. Zdjęcie przedstawia nadstawkę kwadratową wykonaną ze stali. Przypomina ona swoim kształtem stempel z owalnym otworem w części górnej i prostokątną podstawą z wyżłobieniem w kształcie odwróconej litery v. Młotek profilowy do kucia wykańczającego prętów, mający przekrój okrągły lub kwadratowy. Gładzik kwadratowy typ I. Zdjęcie przedstawia nadstawkę kwadratową wykonaną ze stali. Przypomina ona swoim kształtem stempel z owalnym otworem w części górnej i płaską, prostokątną podstawą. Młotek o kwadratowej powierzchni roboczej, którego przeznaczeniem jest końcowe wygładzanie powierzchni kutego materiału. Gładzik kwadratowy typ II. Zdjęcie przedstawia nadstawkę kwadratową wykonaną ze stali. Przypomina ona swoim kształtem stempel z owalnym otworem w części górnej i płaską, prostokątną podstawą. Młotek mający kwadratową powierzchnię roboczą; przeznaczony jest do końcowego wygładzania powierzchni kutego materiału. Gładzik okrągły. Zdjęcie przedstawia nadstawkę kwadratową wykonaną ze stali. Przypomina ona swoim kształtem stempel z owalnym otworem w części górnej i płaską, okrągłą podstawą. Młotek mający okrągłą powierzchnię roboczą; przeznaczony jest do końcowego wygładzania powierzchni kutego materiału. Gładzik prostokątny. Zdjęcie przedstawia nadstawkę kwadratową wykonaną ze stali. Przypomina ona swoim kształtem stempel z owalnym otworem w części górnej i płaską, prostokątną podstawą. Młotek mający prostokąta powierzchnię roboczą; przeznaczony jest do końcowego wygładzania powierzchni kutego materiału.
Grafiki przygotowane przez Englishsquare Sp. z o.o. na podstawie materiałów ze strony kowalperun.pl, za zgodą autora. Ich kopiowanie i przetwarzanie do celów komercyjnych jest zabronione.
Źródło: tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.

Opis alternatywny dotyczy planszy interaktywnej z trzynastoma narzędziami ręcznymi używanymi w kuźni. Po kliknięciu w każdy numerek pojawia się powiększenie przedmiotu odpowiadającego mu oraz opis i nagranie dźwiękowe tożsame z treścią na planszy oraz opisem alternatywnym.

Numer jeden to kowadła. W tej części wymienione są cztery typy kowadeł. Kowadło jednorożne. Ma dwa otwory: kwadratowy, służący do mocowania narzędzi z trzpieniem, oraz okrągły, służący do przebijania materiału. Okrągłe rogi kowadeł mają postać smukłych stożków. Pomiędzy rogiem a bitnią umieszczony jest niewielki próg, który służy między innymi do wstępnego zaginania materiału. Tylną część kowadła ukształtowano w sposób, który ułatwia wybijanie narzędzi z trzpieniem a także obróbkę materiałów, które zakończono wolutą. Kowadło dwurożne. Rogi okrągłe kowadła mają formę smukłych stożków, w których przesunięto oś symetrii. Z przodu bitni zrobiony został otwór do mocowania narzędzi z trzpieniem kwadratowym. W tylnej części bitnia kowadła zamknięta jest rogiem ostrosłupowym. Dzięki temu powierzchnia robocza się wydłuża, co przydaje się np. w przypadku obróbki dłuższych elementów. W tej części kowadła zrobiono również dwa otwory okrągłe, które mają różną średnicę. Kowadło wyposażono także w stopkę, która służy do spęczania dłuższych prętów; znajduje się ona w dolnej części korpusu. Dwuróg kowalski. Posiada on dwa rogi: jeden z nich ma kształt stożka, drugi jest ostrosłupowy. W podstawie dwurogu zamieszczony został stożkowy trzpień mający kwadratowy przekrój; mocuje się go w otworze dziurownicy kowalskiej lub w drewnianym pniu. Tego typu kowadła używane są w lżejszych pracach kowalskich, w których niezbędna jest precyzja. Kowadło bezrożne mające kształt walca. W jego podstawie zamieszczona została stopka służąca do spęczania materiału. Korpus kowadła jest frezowany od spodu; kowadło całą swoją powierzchnią przystaje do podłoża, a to pozwala na dobre pochłanianie energii uderzeń oraz tłumienie hałasu, który powstaje w trakcie kucia. Kowadła te znajdą zastosowanie w różnych warsztatach mechanicznych.

Numer dwa - kleszcze. Wymienione jest 9 rodzajów kleszczy. Kleszcze do blachy. Ich przeznaczeniem jest chwytanie blach, płaskowników, ceowników, teowników, dwuteowników. Kleszcze szpiczaste to narzędzie służące do przytrzymywania płaskich oraz niewielkich przedmiotów. W wewnętrznej części szczypiec powinny być wyfrezowane wgłębienia, których zadaniem jest zapobieganie wyślizgiwaniu się przedmiotów. Szczypce wklęsłe kwadratowe ukształtowano odpowiednio do konturu chwytanego przedmiotu. Ich zadanie to przytrzymywanie przedmiotów mających kształt kwadratu. Dzięki nim przedmioty nie obracają się, nie wyślizgują i nie przemieszczają się. Kleszcze wklęsłe kwadratowe. Ich zadaniem jest chwytanie prętów kwadratowych oraz okrągłych. Kleszcze wklęsłe okrągłe typu drugiego służą do chwytania prętów okrągłych od czoła i z boku szczęki. Kleszcze wklęsłe okrągłe służą do chwytania prętów okrągłych. Szczypce kabłąkowe służą do chwytania płaskowników, blachy oraz niewielkiej wielkości prętów kwadratowych. Szczypce kabłąkowe służą do chwytania płaskowników, blachy a także małych prętów kwadratowych. Szczypce płaskie służą do chwytania płaskowników a także blachy. Nie mają nacięć od wewnętrznej strony szczęk.

Numer trzy to młotki. Wymienionych jest dziewięć rodzajów młotków. Młot dwuręczny typu angielskiego waży około trzech i pół kilograma. Jego przeznaczeniem jest pobijanie narzędzi takich jak np. przecinaki, przebijaki itp. Służy również do fakturowania grubszych odkuwek. Młotek jednoręczny angielski waży w zakresie od pół do półtorej kilograma. Młotki tego rodzaju są odmianą młotków gałkowych; wyróżniają się tym, że posiadają dwa obuchy okrągłe: płaski i wypukły.  Młotek jednoręczny dwurombowy waży półtorej kilograma. Młotek przeznaczony do fakturowania; z obu stron posiada zaokrąglone romby. Trzonek ustawiony został pod kątem czterdziestu pięciu stopni względem korpusu młotka. Młotek jednoręczny gałkowy. Młotki tego typu mogą mieć trzy wagi: jeden kilogram, półtorej kilograma i dwa kilogramy. Polecane są przede wszystkim osobom, które zawodowo zajmują się kowalstwem artystycznym. Młotek ma dwa obuchy: płaski mający kształt zbliżony do kwadratu i wypukły mający kształt okrągły. Młotek jednoręczny kulisty dwustronny. Młotki tego rodzaju mogą mieć następujące wagi: dwieście pięćdziesiąt gram, trzysta siedemdziesiąt pięć gram oraz pół kilograma. Przeznaczeniem młotków jest fakturowanie powierzchni stali. Mogą być również przydatne w podkuwnictwie – posłużą do kucia noska w podkowie. Młotek jednoręczny podłużny typu pierwszego. Młotki tego typu występują w trzech wagach jeden kilogram, półtorej kilograma i dwa kilogramy. Są to młotki kowalskie o rombie, który znajduje się w osi trzonka. Młotek jednoręczny szwedzki. Młotki te produkowane są w pięciu wagach: pół kilograma, siedemset pięćdziesiąt gram, jeden kilogram, jeden i dwadzieścia pięć setnych kilograma oraz półtorej kilograma. Mają one wydzielony obuch oraz romb. Młotek precyzyjny typu pierwszego. Młotki tego typu mają wagę pół kilograma. Przydadzą się przy wykańczaniu detali. Mają dwa obuchy okrągłe: krótki, płaski oraz wydłużony, wypukły. Młotek precyzyjny typu piątego. Młotek o wadze pół kilograma, niski można wykorzystać między innymi do wykańczania powierzchni odkuwek. Posiada dwa obuchy płaskie: jeden mający kształt okrągły oraz drugi mający kształt kwadratowy.

Numer cztery to podstawki. Wymienionych jest 5 rodzajów podstawek. Podstawka kwadratowa służąca do kucia wykańczającego prętów mających przekrój kwadratowy lub okrągły, z trzpieniem do mocowania w kowadle. Podstawka okrągła wykorzystywana jest do robienia zagięć i wyżłobień w metalu. Podstawka kulista. Ma sferyczną powierzchnię roboczą; przeznaczona jest do mocowania w otworze kwadratowym kowadła. Podstawka kulista do wyoblania blachy może być wykorzystywana w płatnerstwie a także w tradycyjnym kowalstwie artystycznym. Podstawka walcowa służąca do zaginania materiału po łuku o małym promieniu. Może mieć też zastosowanie do wyoblania podłużnego oraz do odsadzania materiału. Podstawka wklęsło‑podłużna. Postawka, która służy do wklęsłego formowania płaskowników, może mieć także zastosowanie w przypadku zaginania materiału po łuku.

Numer pięć - rożki. Wymienione są trzy rodzaje rożków. Rożek płaski. Dzięki niemu wykonuje się woluty oraz gnie drobne odkuwki pod dowolnym kątem. Rożek kowalski typu trzeciego. Jest lekko zakrzywiony w połowie długości; przeznaczony jest do wykańczania kutych detali. Rożek kowalski typu pierwszego. Ma smukły kształt, służący do precyzyjnego zaginania materiału po niewielkim promieniu.

Numer sześć - widełki. Wymienione dwa rodzaje. Widełki kowalskie. Część robocza widełek zbudowana jest z dwóch elementów: jednego mającego przekrój prostokątny, drugiego mającego przekrój okrągły.  Przeznaczeniem widełek jest wyginanie różnego rodzaju prętów oraz płaskowników; posiadają one trzpień, który jest mocowany w otworze kwadratowym kowadła. Widełki uniwersalne. Służą do wyginania prętów i płaskowników o niewielkiej szerokości.

Numer siedem - Przebijaki. Przebijak do klamek. Służy do wykonywania otworów kwadratowych w kutych klamkach. Przebijak kwadratowy typu trzeciego. To inaczej punktak kowalski mający przekrój kwadratowy, zakończony ostrosłupowym szpicem. Punktak może być wykorzystywany do zaznaczania miejsc pod przyszłe otwory kwadratowe, a także do zdobienia odkuwek z użyciem techniki stempelkowej. Przebijak kwadratowy typu drugiego. Zadaniem tych przebijaków jest wybijanie otworów w zakresie od od dziesięciu milimetrów. Przebijak okrągły. Jego zadaniem jest ostateczne kalibrowanie przebitego otworu. Występuje w średnicach dwanaście, czternaście, szesnaście, osiemnaście, dwadzieścia i dwadzieścia dwa milimetry. Przebijak prostokątny typu pierwszego. Przebijak kowalski o ostrych krawędziach, który służy do wykonywania otworów o prostokątnym kształcie. Przebijak prostokątny typu drugiego. Przebijaki prostokątne mające zaokrąglone krawędzie. Przebijaki są wykorzystywane do wykonywania otworów w narzędziach kowalskich do pobijania. Przebijak przelotowy kwadratowy. Występują takie o wymiarach: dwanaście na dwanaście milimetrów, czternaście na czternaście milimetrów, szesnaście na szesnaście milimetrów, osiemnaście na osiemnaście milimetrów, dwadzieścia na dwadzieścia milimetrów oraz dwadzieścia dwa na dwadzieścia dwa milimetry. Służą do ostatecznego kalibrowania przebitego otworu.

Numer osiem - gwoździownice. Gwoździownica z otworami okrągłymi i kwadratowymi. Jej przeznaczeniem jest zakuwanie łbów gwoździ mających przekrój okrągły lub kwadratowy. Gwoździownica z otworami okrągłymi
Przeznaczenie to zakuwanie łbów gwoździ mających przekrój okrągły. Gwoździownica z otworami kwadratowymi służąca do zakuwania łbów gwoździ o przekroju kwadratowym. Gwoździownica służąca do zakuwania łbów gwoździ o przekroju okrągłym lub kwadratowym.

Numer dziewięć - płyty kowalskie. Stojak kowalski zbudowany ze stojaka oraz płyty kowalskiej. Służy do prostowania. Płyta kowalska do prostowania o grubości dwa. Stojak pod płyty służący do prostowania.

Numer dziesięć - przyrządy pomiarowe i pomocnicze. Cyrkiel. Służy do kreślenia okręgów oraz ich łuków na metalu. Kątownik nastawny. Służy do trasowania i transferu wymiarów bądź kątów w zakresie od 0 do 180 stopni. Macka wewnętrzna. Służy do przenoszenia wymiarów wewnętrznych oraz do pomiarów średnicy. Macka zewnętrzna precyzyjna. Służy do przenoszenia wymiarów zewnętrznych. Macka zewnętrzna. Jej przeznaczeniem jest przenoszenie wymiarów zewnętrznych. Przymiar grzbietowy duży. Przymiar kowalski wykonany z grubej, żaroodpornej stali nierdzewnej. Po obu stronach ma wygrawerowane napisy. Jego zadaniem jest sprawdzanie odkuwek w kształcie prętów i płaskowników. Na rękojeści przymiaru wygrawerowana jest jeszcze niewielka linijka, która zakończona została z jednej strony progiem; przydaje się do mierzenia odkuwek o nietuzinkowym kształcie lub wymiarach. Przymiar grzbietowy mały. Służy do sprawdzania odkuwek w kształcie prętów i płaskowników.

Numer jedenaście - żłobniki. Żłobnik łukowy do rowków. Pozwala wykonywać wąskie rowki w kształcie łuku; jest idealny do zdobienia różnych odkuwek np. zawiasów pasowych. Żłobnik podłużny do rowków. Jest to żłobnik kowalski, którego przeznaczeniem jest wykonywanie podłużnych wgłębień o małym promieniu. Taki żłobnik może mieć zastosowanie w tworzeniu rowków, które zdobią odkuwkę bądź przy fakturowaniu jej powierzchni. Żłobnik sprężynowy obustronny służy do wykonywania powierzchni profilowych a także zgięć.

Numer dwanaście - przecinaki i osadzak. Przecinak podcinka. Ma smukłe, zaokrąglone ostrze; przeznaczona jest do cięcia na gorąco. Przecinak kowalski. Ma smukłe, płaskie ostrze; przeznaczony jest do cięcia na gorąco. Przecinak podłużny łukowy służący do wycinania bądź nacinania materiału po łuku okręgu. Może mieć zastosowanie między innymi w tworzeniu ozdobnych zawiasów pasowych. Przecinak podłużny ma podłużne płaskie ostrze; przeznaczony jest do cięcia na gorąco. Przecinak poprzeczny łukowy służący do wycinania lub nacinania materiału po łuku okręgu. Przecinak poprzeczny mający ostrze poprzeczne. Służy do cięcia na gorąco. Przecinak precyzyjny mający krótkie, zaokrąglone ostrze. Przecinak przeznaczony jest do bardzo dokładnego przecinania materiału, między innymi przed przebijaniem otworów.

Numer trzynaście - Gładziki. Młotek nadstawka kwadratowa to młotek profilowy do kucia wykańczającego prętów, mający przekrój okrągły lub kwadratowy. Gładzik kwadratowy typu pierwszego to młotek o kwadratowej powierzchni roboczej, którego przeznaczeniem jest końcowe wygładzanie powierzchni kutego materiału. Gładzik kwadratowy typu drugiego to młotek mający kwadratową powierzchnię roboczą; przeznaczony jest do końcowego wygładzania powierzchni kutego materiału. Gładzik okrągły to młotek mający okrągłą powierzchnię roboczą; przeznaczony jest do końcowego wygładzania powierzchni kutego materiału. Gładzik prostokątny to młotek mający prostokątną powierzchnię roboczą; przeznaczony jest do końcowego wygładzania powierzchni kutego materiału.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

2

Maszyny i urządzenia

1
R21icAb0mHPu71
1. WALCARKA KUŹNICZA {audio}Dzisiejsze walcarki kuźnicze służą przeważnie do wykonywania jednego sposobu walcowania: poprzecznego lub wzdłużnego. Możemy wyróżnić trzy rodzaje takich walcarek:
  • wzdłużne walcarki kuźnicze, których używa się do kształtowania przedkuwek lub odkuwek,
  • walcarki poprzeczno-klinowe, które posiadają wiele zalet, np. dokładność walcowania, możliwość walcowania wyrobów z pręta i trwałość narzędzi,
  • walcarki skośne, które charakteryzują się dużą wydajnością.
, 2. PRASA MECHANICZNA {audio}To urządzenie, którego używa się do mechanicznego przenoszenia energii z silnika na konkretne narzędzie. Robi się to w celu obróbki np. metali lub innych materiałów, jak tektura lub tworzywa sztuczne. Energia w takiej prasie przenoszona jest przy pomocy koła zamachowego i sprzęgła lub za pośrednictwem napędu bezpośredniego., 3. PRASA MECHANICZNA MIMOŚRODOWA 160T NACISKU {audio}Typ prasy, w którym obecny jest tzw. mechanizm mimośrodowy, którego zasada działania polega na tym, że przekształca on ruch kołowy na ruch liniowy. Ruch posuwisto-zwrotny suwaka jest generowany poprzez mimośród i korbowód z ruchu obrotowego koła zamachowego i wału. Tę prasę wykorzystuje się przeważnie przy obróbce plastycznej – wykrawanie, gięcie czy ciągnienie. Siła nacisku takiej prasy wynosi 160 ton., 4. PRASA MECHANICZNA MIMOŚRODOWA 50T NACISKU {audio}Siła nacisku tej maszyny wynosi do 50 ton., 5. PRASA MECHANICZNA MIMOŚRODOWA 10T NACISKU {audio}Siła nacisku tej maszyny wynosi do 10 ton., 6. SERWO PRASA HYDRAULICZNA {audio}Prasa, która w przypadku zwiększenia prędkości jest słabsza od mechanicznej prasy i odwrotnie - jest mocniejsza, kiedy pracuje wolniej., 7. PRASA HYDRAULICZNA GÓRNOCYLINDROWA {audio}Jest to narzędzie uciskowe, które opiera się na prawie Pascala. Wykorzystywane jest wewnętrzne ciśnienie cieczy, która znajduje się w zamkniętym układzie hydraulicznym. Służy do obróbki różnych tworzyw. Ciśnienie, które jest pod wpływem siły nacisku, rozchodzi się równomiernie we wszystkich kierunkach.

Opis alternatywny dotyczy planszy interaktywnej z siedmioma narzędziami mechanicznymi używanymi w kuźni. Po kliknięciu w każdy numerek pojawia się powiększenie przedmiotu odpowiadającego mu oraz opis i nagranie dźwiękowe tożsame z treścią na planszy oraz opisem alternatywnym.

Numer jeden - walcarka kuźnicza. Dzisiejsze walcarki kuźnicze służą przeważnie do wykonywania jednego sposobu walcowania: poprzecznego lub wzdłużnego. Możemy wyróżnić trzy rodzaje takich walcarek. Jeden wzdłużne walcarki kuźnicze, których używa się do kształtowania przedkuwek lub odkuwek. Dwa walcarki poprzeczno‑klinowe, które posiadają wiele zalet, np. dokładność walcowania, możliwość walcowania wyrobów z pręta i trwałość narzędzi. Trzy walcarki skośne, które charakteryzują się dużą wydajnością.

Numer dwa - prasa mechaniczna. To urządzenie, którego używa się do mechanicznego przenoszenia energii z silnika na konkretne narzędzie. Robi się to w celu obróbki np. metali lub innych materiałów, jak tektura lub tworzywa sztuczne. Energia w takiej prasie przenoszone jest przy pomocy koła zamachowego i sprzęgła lub za pośrednictwem napędu bezpośredniego.

Numer trzy - prasa mechaniczna mimośrodowa sto sześćdziesiąt ton nacisku.  Typ prasy, w którym obecny jest tak zwany mechanizm mimośrodowy, którego zasada działania polega na tym, że przekształca on ruch kołowy na ruch liniowy. Ruch posuwisto‑zwrotny suwaka jest generowany poprzez mimośród i korbowód z ruchu obrotowego koła zamachowego i wału. Tę prasę wykorzystuje się przeważnie przy obróbce plastycznej – wykrawanie, gięcie czy ciągnienie. Siła nacisku takiej prasy wynosi sto sześćdziesiąt ton.

Numer cztery - prasa mechaniczna mimośrodowa pięćdziesiąt ton nacisku.  Siła nacisku tej maszyny wynosi do pięćdziesięciu ton.

Numer pięć - prasa mechaniczna mimośrodowa dziesięć ton nacisku. Siła nacisku tej maszyny wynosi do dziesięciu ton.

Numer sześć - serwo prasa hydrauliczna. Prasa, która w przypadku zwiększenia prędkości jest słabsza od mechanicznej prasy i odwrotnie - jest mocniejsza, kiedy pracuje wolniej.

Numer siedem - prasa hydrauliczna górnocylindrowa. Jest to narzędzie uciskowe, które opiera się na prawie Pascala. Wykorzystywane jest wewnętrzne ciśnienie cieczy, która znajduje się w zamkniętym układzie hydraulicznym. Służy do obróbki różnych tworzyw. Ciśnienie, które jest pod wpływem siły nacisku, rozchodzi się równomiernie we wszystkich kierunkach.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia