Niech żyje sztuka!
Evviva l'arte! – Niech żyje sztuka! – powtarzał w swym wierszu Kazimierz Przerwa‑Tetmajer. Wykrzyknienie to można uznać za jedno z głównych haseł przełomu XIX i XX wieku. Dla znużonego życiem, nieszczęśliwego dekadenta sztuka stanowiła ucieczkę i jedyne wyzwolenie, chociaż wcale nie zapewniała spokoju i spełnienia. W świecie pełnym filistrów artysta uchodził za niepoważnego, nieprzystosowanego próżniaka i tylko jego własna duma i poczucie wyjątkowości były go w stanie uchronić przed społeczną pogardą i jeszcze większym osamotnieniem.
1) Przygotuj informacje o wybranym przez ciebie artyście współczesnym, który zyskał status gwiazdy. Przynieś na lekcję reprodukcje jego dzieł.
Propozycje do wyboru (możesz wybrać także kogoś spoza tej listy):
Andy Warhol,
Jeff Koons,
Salvador Dali,
Damien Hirst,
Takashi Murakami,
Anish Kapoor.
2) Wyszukaj w dowolnym źródle i obejrzyj film Marina Abramović: artystka obecna, reż. Matthew Akers, 2012.
Teksty kultury
Wymień wszystkie znane z antyku muzy i dziedziny sztuki, którym patronują.
Zapoznaj się z informacjami o muzach zamieszczonymi na stronie link
Obejrzyj obraz Jacka Malczewskiego. Zapoznaj się z informacjami o Jacku Malczewskim zamieszczonymi w portalu link
Kim jest kobieta ukazana na obrazie Jacka Malczewskiego?
- Muzą, artystycznym natchnieniem.
- Modelką pozującą malarzowi.
- Kimś przypadkowym
- Marą senną.
Opisz i zinterpretuj sytuację przedstawioną na obrazie przez Jacka Malczewskiego.
Co w sposobie kreowania postaci kobiecej na obrazie sprawia, że nie można jej uznać za przypadkową osobę? Uzasadnij.
O dziele
Wiersz Evviva l'arte!Evviva l'arte! opublikowany został w 1894 roku w II serii Poezji Kazimierza Przerwy‑Tetmajera. Bardzo szybko stał się jednym z głównych manifestów pokolenia dekadentów.
Evviva l`arteEviva l'arte! Człowiek zginąć musi –
cóż, kto pieniędzy nie ma, jest pariasempariasem,
nędza porywa za gardło i dusi –
zginąć, to zginąć jak pies, a tymczasem,
choć życie nasze splunięcia niewarte:
evviva l'arte!
Eviva l'arte! Niechaj pasie brzuchy
nędzny filistrów naród! My, artyści,
my, którym często na chleb braknie suchy,
my, do jesiennych tak podobni liści,
i tak wykrzykniem: gdy wszystko nic warte,
evviva l'arte!
Evviva l'arte! Duma naszym bogiem,
sława nam słońcem, nam, królom bez ziemi,
możemy z głodu skonać gdzieś pod progiem,
ale jak orły z skrzydły złamanemi –
więc naprzód! Cóż jest prócz sławy co warte?
evviva l'arte!
Evviva l'arte! W piersiach naszych płoną
ognie przez Boga samego włożone:
więc patrzym na tłum z głową podniesioną,
laurówlaurów za złotą nie damy koronę,I chociaż życie nasze nic niewarte:
evviva l'arte!
Evviva l`arte, [w:] Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Wybór poezji, Kraków 1897.
Określ, co jest myślą przewodnią wiersza Kazimierza Przerwy‑Tetmajera Evviva l'arte.
Scharakteryzuj postać mówiącą w utworze.
Wyjaśnij, jaką opozycję dwóch grup społecznych opisuje młodopolski twórca.
Zanalizuj sytuację i kondycję artystów w świecie ukazanym w wierszu.
Do czego poeta porównuje artystów?
Zinterpretuj porównania zastosowane w wierszu.
Omów, jak artyści postrzegają samych siebie.
Wyjaśnij, na czym polega przedstawiony w wierszu konflikt.
Określ, czy wymowa tego utworu jest optymistyczna czy pesymistyczna. Uzasadnij swoja odpowiedź.
Konteksty
AlbatrosCzasami dla zabawy uda się załodze
Pochwycić albatrosa, co śladem okrętu
Polatuje, bezwiednie towarzysząc w drodze,
Która wiedzie przez fale gorzkiego odmętu.Ptaki dalekolotne, albatrosy białe,
Osaczone, niezdarne, zhańbione głęboko,
Opuszczają bezradnie swe skrzydła wspaniałe
I jak wiosła zbyt ciężkie po pokładzie wloką.O jakiż jesteś marny, jaki szpetny z bliska,
Ty, niegdyś piękny w locie, wysoko, daleko!
Ktoś ci fajką w dziób stuka, ktoś dla pośmiewiska
Przedrzeźnia twe podrygi, skrzydlaty kaleko!Poeta jest podobny księciu na obłoku,
Który brata się z burzą, a szydzi z łucznika;
Lecz spędzony na ziemię i szczuty co kroku –
Wiecznie się o swe skrzydła olbrzymie potyka.Charles Baudelaire, Albatros, [w:] tegoż, Kwiaty zła, tłum. Wisława Szymborska, Kraków 1990, s. 17.
Zanalizuj sytuacje liryczną w wierszu.
Zastanów się, do poruszenia jakiej kwestii pretekstem jest ta opowieść.
Opisz albatrosa. Co charakterystycznego dostrzegasz w jego zachowaniu?
Przyporządkuj określenia dotyczące albatrosa na wolności i w zniewoleniu.
lata daleko, „skrzydlaty kaleka”, opuszcza skrzydła, lata wysoko, potyka się o swe skrzydła, „piękny w locie”
| albatros na wolności | |
|---|---|
| albatros w niewoli |
Wyjaśnij, co lub kogo symbolizuje tytułowy ptak.
Dlaczego, twoim zdaniem, takie porównanie wybrał francuski poeta?
Zinterpretuj ilustrację Carlosa Schwabe do Baudelaire'owskiego Albatrosa.
Czy ta grafika koresponduje z wymową wiersza?
Obejrzyj ilustrację Gustava Doré do wiersza romantycznego poety Samuela Coleridge'a Rymy o sędziwym marynarzu(1798).
Omów jak marynarze odnoszą się do albatrosa znajdującego się na pokładzie ich statku.
Zastanów się, jak zmieniłaby się treść i wymowa wiersza Baudelaire’a, gdyby miała korespondować z ryciną Gustave'a Doré.
Z którym ujęciem relacji metaforycznie pojmowanego albatrosa i marynarzy zgadzasz się? Uzasadnij swój wybór.
Preteksty
Relacja artysta – społeczeństwo to kwestia obecna także we współczesnym świecie. Niezmiennie ma ona charakter mniej lub bardziej nasilającego się konfliktu, którego źródłem są spory estetyczne czy światopoglądowe. Artysta nadal postrzegany jest przez niektórych jako istota próżna i leniwa, „bujająca w obłokach” i nic nie wnosząca w życie ogółu. Istnieją jednak i tacy twórcy, którzy osiągnęli status gwiazd. Ich działalność przynosi spore dochody, a sztuka, często brawurowa i kontrowersyjna, wabi tłumy.
Marina Abramović 1946
Jugosłowiańska artystka intermedialna, nazywana obecnie „Babcią Performance’u”. Abramović zajmuje się głównie body artem – sztuką polegającą na posługiwaniu się własnym ciałem jako medium, co w jej przypadku przybiera bardzo ekstremalne formy (często polega na narażaniu ciała na ból trudny do zniesienia). Mimo że artystka działa już od wczesnych lat siedemdziesiątych, dopiero niedawno zyskała światową i komercyjną sławę. Stało się to przede wszystkim za sprawą performance’u The Artist Is Present (Artystka obecna), wystawionego w nowojorskim Museum of Modern Art. Odbywał się on od 14 marca do 31 maja 2010 roku i w czasie jego trwania Abramović spędziła w bezruchu około 700 godzin. Przez sześć dni w tygodniu każdy mógł usiąść naprzeciwko artystki i w milczeniu kontemplować jej obecność.
Powiedz, jakie wrażenia wywarł na tobie film Marina Abramović: Artystka obecna.
Zastanów się, dlaczego performance Mariny Abramović cieszył się popularnością.
Przedstaw przygotowane w domu informacje o innych gwiazdach sztuki współczesnej.
Dlaczego, twoim zdaniem, postaci te zyskały status celebrytów?
Oceń ich sztukę.
Podczas klasowej dyskusji prześledźcie, jak zmieniło się postrzeganie artysty na przestrzeni wieków.
Zadaniowo
Napisz analizę porównawczą wiersza Charles’a Baudelaire'a Albatros i utworu Kazimierza Przerwy‑Tetmajera pod tym samym tytułem. Wyjaśnij, czy oba dotyczą podobnego problemu.
AlbatrosCisza na oceanie, nie drgnie jedna fala,
ciemno‑modra płaszczyzna nieruchomo leży;
na fali, skąd już nie znać sinych wstąg wybrzeży,
siadł albatros od lądów i ludnych wysp z dala.Marzy i żaden gwar mu ciszy nie zamąca,
marzy – – ziemia daleko i daleko życie...
utonąwszy oczyma w świetlistym błękicie,
na ciemno‑modrej wodzie bieli się wśród słońca.Zadumane, niezmierne dokoła milczenie,
w bezbrzeż sfer zapatrzony spokój, sen przedwieczny,
zda się, w kryształ promienny ściął się krąg słoneczny
i wielkie skrysztaliło się nieba sklepienie.Ptak śni – i zdaje mu się, że Bóg ziemi jeszcze
nie stworzył, tylko woda nieruchoma, senna
leży pod sennym niebem, bezkreśna, bezdenna...
śni – sen mu przerwą wichry, pioruny i deszcze.Wówczas na wielkich skrzydłach z szumem się podniesie,
wrzący ocean muśnie po spienionej grzywie,
rzuci się w pierś orkanom huczącym straszliwie
i ponad burzą w cichym zawiśnie bezkresie.A gdy burza ucichnie, gdzieś na skale dzikiej
usiądzie suszyć pióra od deszczu wilgotne,
i patrząc w słońce, jak on, dumne i samotne,
słuchać w skałę bijących fal sennej muzyki.Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Albatros, [w:] tegoż, Poezje wybrane, oprac. Julian Krzyżanowski, Wrocław 1968, s. 25–26.
Wyobraź sobie artystów przełomu XIX i XX wieku jako twórców działających w naszych czasach. Wykorzystując fragmenty różnych zdjęć, stwórz kolaże przedstawiające ich współczesne portrety.
Czy są modnie ubrani?
Jakiego sprzętu używają do pracy?
Czy istnieją na portalach społecznościowych?
Odszukaj na FB wpisów i fotografii Jaromira Dębskiego. Opisz wizerunek tego artysty.