RgdWGsyxEJVJp1

Ilustracja przedstawia mapę świata. Wody zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie za pomocą odcieni koloru zielonego przedstawiono outsourcingowy potencjał państw w porównaniu z potencjałem Indii (sto procent). Kolorem ciemnozielonym zaznaczono Indie, Chiny i Archipelag Malajski, kolorem jasnozielonym zaznaczono państwa w Ameryce Północnej, we wschodniej części Europy, Rosję, Argentynę, Chile i pojedyncze państwa w Afryce. Większa część Europy, Afryki, Ameryki Południowej i Australia nie są objęte kolorem zielonym, co obrazuje, że potencjał outsourcingowy tych państw jest mniejszy niż pięćdziesiąt procent potencjału Indii. Wszystkie uwzględnione na mapie obszary oznaczone kolorem zielonym opisano w ramkach umieszczonych na tle oceanów. Podano nazwę państwa i wartość procentową. Od ramek prowadzą odnośniki do poszczególnych państw. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwadzieścia stopni. Po lewej stronie mapy narysowano cieniowany kolorem zielonym prostokąt i opisano go od pięćdziesięciu do stu procent.

1. Współczesne zmiany struktury zatrudnienia

Tradycyjnie wyróżnia się 3 działy gospodarki: rolnictwo, przemysł i usługi. Udział usług w zatrudnieniu ogółu pracujących rośnie wraz z poziomem rozwoju kraju. W państwach wysoko rozwiniętych często jest to ponad 75%.

RI0IdkhWew85K1

Na ilustracji wykres słupkowy strukturalny. Sześć kolorowych słupków, różne proporcje kolorów. Z lewej strony na osi pionowej opisano wartości od zera do stu w procentach. Na osi poziomej podpisano sześć słupków nazwami państw: Niger, Indie, Filipiny, Polska, Japonia, Norwegia. Pod nimi zapisano wielkość pe ka be na osobę w dolarach amerykańskich. Kolorami przedstawiono strukturę zatrudnienia. Niebieski, rolnictwo, czerwony, przemysł, zielony, usługi. Im kraj słabiej rozwinięty tym więcej ludzi pracuje w rolnictwie, a im bardziej rozwinięty tym więcej jest pracowników sektora usług. Dla przykładu w Nigrze 90% pracujących zatrudnionych jest w rolnictwie. W Norwegii tylko 2% pracuje w rolnictwie, a prawie 80% w usługach.

Taka struktura zatrudnienia w poszczególnych działach gospodarki wynika z rozwoju techniki i technologii. Automatyzacja ograniczyła zapotrzebowanie na pracowników wykonujących powtarzalne czynności. Tworzywa sztuczne, miniaturyzacja i recykling materiałów zmniejszyły popyt na surowce potrzebne do wyprodukowania wielu wyrobów. Jednocześnie okazało się, że wytworzenie czegoś jest dużo prostsze niż późniejsza sprzedaż towaru. Stąd wzrost zapotrzebowania na przykład na informacje o wielkości spodziewanego rynku, zróżnicowaniu zamożności ludzi, ich zwyczajach (nie tylko zakupowych) czy chociażby o wzroście i wadze potencjalnych klientów (szczególnie istotne dla przemysłu odzieżowego). Banki i instytucje ubezpieczeniowe potrzebowały wiedzy o sytuacji finansowej kredytobiorców. Dla firm transportowych kluczowe były informacje o towarach do przewiezienia, a także o spodziewanych warunkach atmosferycznych w konkretnym miejscu i czasie. Aby gospodarka mogła sprawnie funkcjonować, niezbędny był rozwój usług umożliwiający szybkie i bezpieczne kontakty, czyli łącznościłącznośćłączności.
Ponieważ coraz większą rolę odgrywało zbieranie i przetwarzanie informacji, wydzielono je z usług jako osobny sektor – technologie informacyjno‑komunikacyjne (TIK).

RojfinyB1Mz1s1

Na ilustracji wykres liniowy. Z lewej strony na osi pionowej opisano wartości od zera do siedemdziesięciu (odsetek zatrudnionych). Na osi poziomej podpisano trzy okresy: przedprzemysłowy, przemysłowy, poprzemysłowy. Na wykresie cztery kolorowe linie: usługi, niebieska, rośnie, rolnictwo, zielona, spada, przemysł, czerwona, rośnie, potem spada, technologie informacyjno-komunikacyjne, różowa, rośnie i jest widoczna tylko w okresie poprzemysłowym.

2. Technologie informacyjno‑komunikacyjne a rynek pracy

Rozwój technologii informacyjno‑komunikacyjnych spowodował wiele znaczących zmian na rynkach pracy. Podstawowym narzędziem w wielu miejscach stał się komputer, stąd powszechna konieczność opanowania jego obsługi. Ogromna ilość różnego rodzaju aplikacji użytkowych wymusza posiadanie szerokiej wiedzy ogólnej, specjalizacja następuje najczęściej dopiero na stanowisku pracy. Jednocześnie rośnie zapotrzebowanie na kreatywne osoby do tworzenia coraz to bardziej zaawansowanego oprogramowania komputerowego.

Kolejna zmiana to możliwość pracy poza siedzibą firmy – dzięki łączom internetowym informacje docierają do adresatów praktycznie natychmiast. Przemianie uległy także formy pracy: bardzo często są to zadania, nad którymi pracuje się grupowo niezależnie od lokalizacji współpracowników. Uelastycznieniu uległ czas pracy – istotny jest efekt w oczekiwanym terminie, a nie regularny czas spędzony nad zadaniem.

RFQWZnGOz9CHE1

Na zdjęciu nowoczesny dziesięciopiętrowy budynek biurowy. Duże powierzchnie szklane. Napis Yahoo! Przed budynkiem droga dojazdowa na parking, kilka słupków drogowych, drzewa. Przechodnie.

Nie wszystkie zmiany przynoszone przez rozwój technologii informacyjno‑komunikacyjnych są jednoznacznie pozytywne. Rozdzielenie pracy i miejsca jej wykonywania skutkuje rozmywaniem granicy między życiem zawodowym i prywatnym, najczęściej kosztem prywatnego. Łatwość przeniesienia firmy stwarza większą presję na pracowników związaną z możliwością utraty przez nich pracy. Z kolei płace w krajach, do których przenoszona jest działalność, bywają niskie nawet według miejscowych standardów.

3. Geograficzne aspekty rozwoju technologii informacyjno‑komunikacyjnych

Zniesienie technologicznych ograniczeń czasowych i przestrzennych doprowadziło do nowych zjawisk: offshoringuoffshoringoffshoringu i outsourcinguoutsourcingoutsourcingu. Oba terminy nie mają polskich odpowiedników.

Offshoring to przeniesienie części firmy za granicę. Korzysta się wówczas na przykład z tańszej siły roboczej lub łagodniejszych norm ochrony środowiska. Dzięki internetowi fizyczna odległość staje się nieistotna.

Outsourcing z kolei to rezygnacja z samodzielnego wykonywania części procesu produkcyjnego i wynajęcie wyspecjalizowanego podwykonawcy, który zrobi to lepiej, szybciej lub taniej. Miejsce wykonywania outsourcingu też nie jest ważne, zwłaszcza gdy chodzi o usługi niematerialne, jak projektowanie, obsługa finansowa, marketing.

RgdWGsyxEJVJp1

Ilustracja przedstawia mapę świata. Wody zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie za pomocą odcieni koloru zielonego przedstawiono outsourcingowy potencjał państw w porównaniu z potencjałem Indii (sto procent). Kolorem ciemnozielonym zaznaczono Indie, Chiny i Archipelag Malajski, kolorem jasnozielonym zaznaczono państwa w Ameryce Północnej, we wschodniej części Europy, Rosję, Argentynę, Chile i pojedyncze państwa w Afryce. Większa część Europy, Afryki, Ameryki Południowej i Australia nie są objęte kolorem zielonym, co obrazuje, że potencjał outsourcingowy tych państw jest mniejszy niż pięćdziesiąt procent potencjału Indii. Wszystkie uwzględnione na mapie obszary oznaczone kolorem zielonym opisano w ramkach umieszczonych na tle oceanów. Podano nazwę państwa i wartość procentową. Od ramek prowadzą odnośniki do poszczególnych państw. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwadzieścia stopni. Po lewej stronie mapy narysowano cieniowany kolorem zielonym prostokąt i opisano go od pięćdziesięciu do stu procent.

Mapa wskazuje, że najlepsze warunki do outsourcingu są w Azji Wschodniej i Południowej oraz Europie Środkowo‑Wschodniej. Pierwsze państwo spoza tych regionów jest dopiero na 11. miejscu. Obecność jedynie 6 państw afrykańskich w tym zestawieniu wskazuje, że niskie koszty pracy to niewystarczający warunek, by przyciągnąć inwestorów. Ważny jest poziom wykształcenia, znajomość języków obcych, rozwinięta infrastruktura, bezpieczeństwo inwestycji.

4. Pozytywny wpływ technologii informacyjno‑komunikacyjnych na życie codzienne

Technologia informacyjno‑komunikacyjna poza wpływem na formy pracy w coraz większym stopniu oddziałuje na pozostałe aspekty życia ludzi. Internet pozwala być na bieżąco (w czasie rzeczywistym) z różnymi wydarzeniami mającymi miejsce niemalże w każdym zakątku świata. Dzięki portalom społecznościowym możemy dowiadywać się, co dzieje się u znajomych czy rodziny oraz informować ich o swoim życiu.

By oddzielić informacje dla nas nieistotne od tych ważnych, używamy filtrów, korzystamy z odpowiednich kanałów RSS. Porównywarki cen pozwalają nam wybrać optymalne oferty, a fora dyskusyjne ocenić wiarygodność oferentów. Opublikowane własne prace czy opinie stają się dostępne dla całego świata, uczestniczymy więc w globalnej wymianie myśli i idei. Internet pozwala uczyć się na odległość, aplikacje mogą przekazać dźwięk i obraz, modele i symulacje. Możemy wirtualnie wędrować po ulicach lub zwiedzać obiekty od wewnątrz. Dzięki temu wiemy prawie wszystko o prawie wszystkim. Dzisiejszy stan rzeczy bardzo dobrze opisuje termin globalna wioska wprowadzony już w 1962 roku przez kanadyjskiego teoretyka komunikacji Marshalla McLuhana.

Technologie informacyjno‑komunikacyjne pomagają nam także w wielu dziedzinach życia: m.in. umożliwiają lepszą diagnostykę medyczną i skuteczniejsze leczenie. Aplikacje na smartfony pozwalają na dokonywanie płatności, mogą informować nas o okazjach handlowych, jeśli znajdziemy się w pobliżu odpowiednich sklepów, mogą także przypomnieć o zaplanowanych przez nas działaniach. Inteligentne systemy potrafią się uczyć i zwalniają nas z części obowiązków. Ograniczeniem jest tylko wyobraźnia i trudności w napisaniu odpowiedniego oprogramowania.

R3Z1C24JJCTwX1

Na zdjęciu wnętrze gabinetu diagnostycznego. Na środku tomograf. Duże koło z otworem pośrodku. Na ruchomej części tomografu leży pacjent. Na monitorze obraz diagnozowanego narządu pacjenta. Z prawej strony inne wyposażenie gabinetu, regały z segregatorami.

Ciekawostka

W 2010 roku we wrocławskim szpitalu rozpoczął pracę pierwszy w Polsce robot medyczny da Vinci. Chirurg operuje wewnątrz ciała pacjenta poprzez jedynie dwucentymetrowe nacięcia skóry. Zdalnie kieruje ramionami robota, obserwując obraz pola operacyjnego w 3D (Ośrodek Chirurgii Robotowej)

R1U8XDzcm932M1

Na zdjęciu system robota medycznego. System składa się z dwóch odrębnych części – konsoli chirurgicznej oraz robota medycznego, posiadającego kilka ramion. Przy konsoli stoją ludzie. Na łóżku operacyjnym leży manekin, przykryty niebieskim prześcieradłem. W tle inne urządzenia medyczne.

5. Negatywny wpływ technologii informacyjno‑komunikacyjnych na życie codzienne

Technologie informacyjno‑komunikacyjne mają też swoje drugie, gorsze oblicze. Każda nasza działalność w Internecie pozostawia ślad, dzięki czemu można zebrać ogromną ilość informacji o nas bez naszej wiedzy i zgody, np. ile czasu spędzamy przy komputerze, które słowa wpisujemy do wyszukiwarki, kim i gdzie są nasi znajomi, co i gdzie kupujemy.

Logowanie telefonów komórkowych do stacji bazowych, dokonywanie transakcji kartą płatniczą, korzystanie z bankomatów pozwalają śledzić trasy naszego przemieszczania się.

Trzeba pamiętać, że w Internecie praktycznie nic nie ginie – informacja, zdjęcie, opinia itp. umieszczona w sieci pozostaje tam na zawsze i może być powielana poza jakąkolwiek naszą kontrolą. Ponadto zawsze jest do odzyskania, nawet jeśli wydaje nam się, że ją skasowaliśmy.

Kolejnym aspektem związanym z nowoczesnymi technologiami informacyjnymi jest działalność przestępcza. Kradzież tożsamości, informacji lub danych, umieszczanie wirusów, pranie brudnych pieniędzy, nielegalne powielanie prac, filmów i programów (piractwo komputerowe), włamania na konta portali społecznościowych, przemoc internetowa (cyberbullying), kradzieże pieniędzy z kont bankowych, handel nielegalnymi towarami, rozpowszechnianie zakazanych treści to tylko wybrane przykłady.

Technologie informacyjno‑komunikacyjne jak każde narzędzie przynoszą dużo pożytku, ale także sporo zagrożeń. Trzeba pamiętać, że ich możliwości mogą być wykorzystane przeciwko nam, nawet jeśli sami nie mieliśmy złych intencji.

RazrR181hXOIi1

Na ilustracji wykres słupkowy. Na osi pionowej z lewej strony wartości od zera do dziesięciu tysięcy, miliony dolarów. Na osi poziomej opisane państwa: Stany Zjednoczone, Chiny, Niemcy, Indie, Brazylia, Wielka Brytania, Meksyk, Rosja, Arabia Saudyjska, Singapur, Japonia, RPA, Turcja, Kolumbia, Wietnam, Nigeria, Zambia. Czerwone słupki, wartości maleją od dziesięć tysięcy, Stany Zjednoczone do osiem, Zambia.

6. Wykluczenie cyfrowe

Technologie informacyjno‑komunikacyjne rozwijają się bardzo szybko. Według szacunków w połowie 2014 roku dostęp do Internetu miało już prawie 3 mld ludzi, czyli ok. 40% ludności świata. Jednocześnie oznacza to, że 4 mld ludzi takiego dostępu nadal nie ma. W Europie jest to ok. 25% ludności, ale w Afryce Subsaharyjskiej aż ok. 80%. Brak możliwości korzystania z TIK oznacza wykluczenie cyfrowewykluczenie cyfrowewykluczenie cyfrowe. Z tego powodu ludzie nie mogą znaleźć ofert pracy, poznać cen produktów w okolicy, mają ograniczone możliwości kształcenia – przez to ich dochody są nadal niskie i ubóstwo się utrwala. W ten sposób podział na bogatych i biednych pogłębia się zarówno wewnątrz poszczególnych państw, jak i pomiędzy kontynentami i regionami na świecie.

R56EBPgBBBtKd1

Wykres rozwoju Internetu na świecie w latach tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt trzy do dwa tysiące trzynaście. Odsetek ludności z dostępem do Internetu stale rósł od 14 milionów (ok. 1%) do dwóch miliardów siedmiuset milionów (trzydzieści osiem procent ludności świata).

R7vsVW1zGQWx71

Na ilustracji wykres słupkowy. Na osi pionowej z lewej strony wartości od zera do osiemdziesięciu w procentach, odsetek użytkowników Internetu. Na osi poziomej opisano kolejno od lewej: Europa, Ameryka Północna i Południowa, Afryka Północna i Bliski Wschód, Azja i państwa Pacyfiku, Afryka Subsaharyjska. Pięć niebieskich słupków, coraz niższe od siedemdziesięciu pięciu (Europa) do dwudziestu procent (Afryka Subsaharyjska).

Dość niespodziewanie nieocenioną pomocą dla krajów słabo rozwiniętych okazała się telefonia komórkowa, obecnie rozwijająca się tam najszybciej.
Sprawne aparaty telefoniczne, z których zrezygnowali mieszkańcy państw wysoko rozwiniętych, trafiają do Azji czy Afryki i zmieniają tam życie wielu ludzi, zmniejszając cyfrowe wykluczenie i stymulując rozwój. Jest to szczególnie ważne dla rozproszonych społeczności wiejskich. Telefonia komórkowa nie wymaga połączeń kablowych, stacje bazowe i aparaty mogą być łatwo zasilane dzięki bateriom słonecznym, impulsy kupuje się w systemie pre‑paid.
Z tych powodów różnice odsetka abonentów w skali regionów są mniejsze niż w przypadku Internetu.

RVBJY3nD9mRyV1

Na ilustracji wykres słupkowy. Na osi pionowej z lewej strony wartości od zera do siedmiu, miliardy. Na osi poziomej lata dwa tysiące pięć do dwa tysiące czternaście. Dziesięć słupków, na dole żółte, państwa rozwijające się, dalej czerwone, państwa rozwinięte. Słupki coraz większe, wartości od dwa do siedem. Kolor żółty stała wielkość, pół pierwszego słupka. Zielona linia, świat, przebiega po górnej krawędzi słupków.

RNiAzKxmI0OC91

Na ilustracji wykres słupkowy. Na osi pionowej z lewej strony wartości od zera do stu czterdziestu w procentach, odsetek użytkowników telefonów komórkowych. Na osi poziomej opisano: Europa, Ameryka Północna i Południowa, Afryka Północna i Bliski Wschód, Azja i państwa Pacyfiku, Afryka Subsaharyjska. Pięć różowych słupków, maleją od stu dwudziestu, Europa, do siedemdziesięciu, Afryka Subsaharyjska.

Podsumowanie

• Technologie informacyjno‑komunikacyjne (TIK) stanowią wydzielony z usług czwarty sektor gospodarki.

• Wskutek rozwoju technologii informacyjno‑komunikacyjnych zmienił się rynek pracy, stając się w dużej mierze niezależny od lokalizacji firmy i pracownika.

• Przykładami zmian wynikających z rozwoju technologii informacyjno‑komunikacyjnych są outsourcing i offshoring.

• Wskutek rozwoju technologii informacyjno‑komunikacyjnych zmieniły się wymagania wobec pracowników.

• Rozwój technologii informacyjno‑komunikacyjnych znacząco wpływa na życie codzienne zarówno w pozytywny, jak i negatywny sposób.

• Osoby niemające dostępu do technologii informacyjno‑komunikacyjnych stają się wykluczone cyfrowo.

• Obecnie sieć telefonii komórkowych rozwija się głównie w państwach słabo rozwiniętych.

Dowiedz się więcej

Przeczytaj artkuł Komórka po afrykańsku

Słowniczek

Zadania