Oda do młodości – manifest pokolenia
Młodość miała w romantyzmie wyjątkowe znaczenie. Nie tylko była tematem literackim, lecz także stała się wartością absolutną, ogólnoludzką i siłą sprawczą. Pojawiała się w dyskusjach pokoleniowych i w utworach literackich, często w polemikach ze starymi ideami. Prawie wszyscy bohaterowie romantyczni byli młodzi, pragnęli dokonać wielkich czynów, poświęcali się dla nowych spraw, chcieli zmienić świat, przez co wchodzili w konflikt ze starym pokoleniem. Młodych zapaleńców ogarniały uniesienie i wielka namiętność, nadzieja i optymizm, byli oni impulsywni, aktywni i energiczni.
1) Przypomnij sobie założenia programowe Towarzystwa Filomatów. Określ zasady, na których opierała się współpraca członków tego Towarzystwa.
2) Przygotuj słowa klucze, które mogłyby wypełnić mapę myśli związaną z pojęciami: starość i młodość. Odnotuj pozytywne i negatywne strony starości i młodości.
3) Zapoznaj się z definicją ody.
4) Zbierz podstawowe informacje na temat twórczości Fryderyka Schillera. Przeczytaj jego Odę do radości.
Oda do młodości
Odę do młodości Adam Mickiewicz napisał w Kownie w 1820 roku. Utwór początkowo nie był rozumiany, lecz wkrótce stał się niezwykle popularny wśród młodzieży. Z czasem został nazwany manifestem romantyzmu polskiego. Autor wpisał się nim w spór między „młodymi” a „starymi”: między nadchodzącym pokoleniem romantyków a odchodzącym pokoleniem klasyków.
W 1818 roku w Warszawie Kazimierz Brodziński ogłosił rozprawę O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej. Autor scharakteryzował w niej oba nurty literackie, domagając się równorzędnego traktowania poezji romantycznej. Na rozprawę Brodzińskiego odpowiedział w 1819 roku Jan Śniadecki tekstem O pismach klasycznych i romantycznych, w którym deprecjonował romantyzm i opowiadał się wyłącznie za literaturą klasyczną. W ten sposób wybuchł, trwający do powstania listopadowego, spór klasyków z romantykami. Walka „starych” i „młodych” nie dotyczyła oczywiście wyłącznie literatury, lecz miała charakter światopoglądowy.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D18wCVOXr
Adam Mickiewicz, Oda do młodości, czyta Agnieszka Podsiadlik Adam Mickiewicz, Oda do młodości, czyta Agnieszka Podsiadlik Źródło: www.wolnelektury.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.
Oda do młodościBez serc, bez ducha, to szkieletów ludy;
Młodości! dodaj mi skrzydła!
Niech nad martwym wzlecę światem
W rajską dziedzinę ułudy:
Kędy zapał tworzy cudy,
Nowości potrząsa kwiatem
I obleka w nadziei złote malowidła.Niechaj, kogo wiek zamroczy,
Chyląc ku ziemi poradlone czoło,
Takie widzi świata koło,
Jakie tępymi zakreśla oczy.
Młodości! ty nad poziomy
Wylatuj, a okiem słońca
Ludzkości całe ogromy
Przeniknij z końca do końca.Patrz na dół – kędy wieczna mgła zaciemia
Obszar gnuśności zalany odmętem;
To ziemia!
Patrz, jak nad jej wody trupie
Wzbił się jakiś płaz w skorupie.
Sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem;
Goniąc za żywiołkami drobniejszego płazu,
To się wzbija, to w głąb wali;
Nie lgnie do niego fala, ani on do fali;
A wtem jak bańka prysnął o szmat głazu.
Nikt nie znał jego życia, nie zna jego zguby:
To samoluby!Młodości! tobie nektar żywota
Natenczas słodki, gdy z innymi dzielę:
Serca niebieskie poi wesele,
Kiedy je razem nić powiąże złota.
Razem, młodzi przyjaciele!...
W szczęściu wszystkiego są wszystkich cele;
Jednością silni, rozumni szałem,
Razem, młodzi przyjaciele!...
I ten szczęśliwy, kto padł wśród zawodu,
Jeżeli poległym ciałem
Dał innym szczebel do sławy grodu.
Razem, młodzi przyjaciele!...
Choć droga stroma i śliska,
Gwałt i słabość bronią wchodu:
Gwałt niech się gwałtem odciska,
A ze słabością łamać uczmy się za młodu!Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał HydrzeHydrze,
Ten młody zdusi CentauryCentaury,
Piekłu ofiarę wydrze,
Do nieba pójdzie po laury.
Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam, czego rozum nie złamie:
Młodości! orla twych lotów potęga,
Jako piorun twoje ramię.Hej! ramię do ramienia! spólnymi łańcuchy
Opaszmy ziemskie kolisko!
Zestrzelmy myśli w jedno ognisko
I w jedno ognisko duchy!...
Dalej, bryło, z posad świataz posad świata!
Nowymi cię pchniemy tory,
Aż opleśniałej zbywszy się kory,
Zielone przypomnisz lata.A jako w krajach zamętu i nocy,
Skłóconych żywiołów waśnią,
Jednym „stań się” z bożej mocy
Świat rzeczy stanął na zrębie;
Szumią wichry, cieką głębie,
A gwiazdy błękit rozjaśnią –W krajach ludzkości jeszcze noc głucha:
Żywioły chęciŻywioły chęci jeszcze są w wojnie;
Oto miłość ogniem zionie,
Wyjdzie z zamętu świat ducha:
Młodość go pocznie na swoim łonie,
A przyjaźń w wieczne skojarzy spojnie.Pryskają nieczułe lody
I przesądy światło ćmiące;
Witaj, jutrzenko swobody,
Zbawienia za tobą słońce!Adam Mickiewicz, Oda do młodości, [w:] tegoż, Wybór poezyj, t. 1, oprac. Czesław Zgorzelski, Wrocław 1997, s. 63–67.
Po przeczytaniu Ody do młodości wykonaj następujące polecenia i odpowiedz na pytania.
Wskaż elementy świadczące o oświeceniowym charakterze Ody do młodości oraz elementy świadczące o romantycznej poetyce wiersza. Zacytuj fragmenty potwierdzające ich obecność w tekście.
idee braterstwa, jedności, solidarności, gatunek (oda), odwołania do mitologii, irracjonalizm, apologia zbiorowego czynu, potępienie indywidualizmu w działaniu, kontrastowe zestawienia, idea podporządkowania jednostki zbiorowości, kategoria ducha, utylitaryzm, indywidualizm, prymat emocji, rewolucjonizm, ekspresja wypowiedzi, wiara w postęp (oparta na racjonalnych przesłankach), bunt, gloryfikacja młodości
| oświecenie | |
|---|---|
| romantyzm |
Wskaż w utworze miejsca, w których poeta operuje kontrastem. Uwzględnij następujące opozycje: optymizm – pesymizm, pasywność i bierność – aktywność społeczna, zbiorowość – prywatność, starość – młodość.
Zastanów się, w jaki sposób poeta kreuje przestrzeń w utworze. Wynotuj wyrażenia, które budują w tekście obraz przestrzeni kosmicznej.
Wskaż i wyjaśnij figury stylistyczne, postacie, zdarzenia przywołujące w wierszu świat mitologiczny.
Wyjaśnij w kilku zdaniach cytaty: „Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga”, „Łam, czego rozum nie złamie”.
Wskaż, w których miejscach w przywołanym tekście występuje krytyka idei oświeceniowych.
Przeanalizuj utwór Adama Mickiewicza zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi ody. Zwróć uwagę na wysoki styl i hiperbole.
Duch w Odzie do młodości Adama Mickiewicza to...
- mara, upiór.
- motyw nawiązujący do Dziadów.
- symbol rzeczywistości idealnej.
- symbol starego świata.
- przeciwieństwo świata rzeczy.
Udowodnij, że Odę do młodości słusznie nazywa się manifestem literackim romantyzmu.
Wynotuj z Ody do młodości apele do odbiorcy.
Oda do młodości napisana została wierszem nieregularnym, oddającym stany emocji, uczuć i napięć. Wskaż przykłady potwierdzające powyższą tezę.
Zgromadźcie w grupach jak najwięcej synonimów słów: zapał i szał.
Pracując w grupach, poszukajcie w słownikach znaczenia pojęć: 'sztafaż', 'inwokacja', 'hiperbola', 'figury retoryczne'.
Odwołaj się do informacji przygotowanych przed lekcją i uzupełnij definicję ody, zamieszczoną w Słowniku terminów literackich pod redakcją Janusza Sławińskiego (Wrocław 1998, s. 350).
Oda – jeden z podstawowych gatunków poetyckich wywodzących się z {#greckiej}/{rzymskiej} liryki chóralnej; utwór wierszowany, najczęściej {pozbawiony podziału na strofy}/{#stroficzny}, o charakterze {#pochwalno-panegirycznym}/{patriotycznym}/{biesiadnym}/{funeralnym} lub {#dziękczynnym}/{lamentacyjnym}/{rozrywkowym}, utrzymany w {#patetycznym}/{synkretycznym}/{żartobliwym} stylu, opiewający {dowolną}/{#wybitną} postać, wydarzenie, uroczystość, instytucję czy {#wzniosłą}/{dowolną} ideę. W {#starożytnej Grecji}/{starożytnym Rzymie} oda była początkowo gatunkiem związanym z obrzędami religijnymi i świętami narodowymi; z czasem uległa specjalizacji jako pieśń sławiąca {#bohaterów}/{zwykłych ludzi}. […] szczególnie eksponowane miejsce zajmowała oda w poetyce {średniowiecza}/{baroku}/{#klasycyzmu} jako zasadnicza forma wypowiedzi liryczno-retorycznej utrzymanej w {#„wysokim stylu”}/{„niskim stylu”} przemówienia skierowanego do określonych adresatów, […]. Ody {średniowieczne}/{barokowe}/{#klasycystyczne} były w znacznej mierze utworami okolicznościowymi, opiewającymi {#doniosłe}/{dowolne}/{artystyczne} wydarzenia i czyny {#znanych osobistości}/{fikcyjnych bohaterów}/{nieznanych ludzi} […]. Dla romantyków oda stała się rozbudowanym utworem poetyckim o charakterze {ironicznego}/{#patetycznego} manifestu światopoglądowego, {#pozbawionym}/{odwołującym się do} obowiązujących rygorów kompozycyjnych i wersyfikacyjnych.
Zaznacz te fragmenty Ody do młodości, które na stałe zakorzeniły się w polskiej świadomości kulturowej jako skrzydlate słowa. Wyjaśnij, z czego, twoim zdaniem, wynika atrakcyjność tych cytatów.
- „Pryskają nieczułe lody”
- „Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy”
- „W szczęściu wszystkiego są wszystkich cele”
- „Młodości! dodaj mi skrzydła!”
- „Zestrzelmy myśli w jedno ognisko”
- „Sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem”
- „Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga”
„Dziwactwo poetyckie”?
Rówieśnicy Mickiewicza. Życiorys jednego pokoleniaSchiller, Goethe, Byron – te nazwiska sygnalizujące etapy nowych czytelniczych doświadczeń filomatów i jednocześnie etapy ich sporu ze światem. [...] W poezji Schillera pociągnęły filomatów jednak nie tylko jej cechy tradycyjne [...], lecz także nowość zjawiska literackiego [...]. To przede wszystkim atmosfera wysublimowanego idealizmu wypełniająca jego twórczość, wielki patos moralny, atakujący nowe sfery poezji i nowe światy ducha. Właśnie ducha. Wielkie słowa Schillera otwierały nieznane dziedziny poznania, ukazywały wzniosłe kraje ideału mieszczącego się poza bytem realnym [...]. Zwykłe słowa uzyskiwały przez to nowy wymiar i znaczenie, otwierając perspektywę na Schillerowską krainę ideału. [...] Za sprawą Schillera w Odzie słowo „duch” awansowało do roli „romantycznego symbolu słownego wartości najwyższych”. [...] Oda do młodości była w tym stopniu nowatorska, że w pierwszej chwili filomaci nie zrozumieli jej, poczytując za wybryk dziwactwa poetyckiego.
Alina Witkowska, Rówieśnicy Mickiewicza. Życiorys jednego pokolenia, Warszawa 1962, s. 214–216.
Korespondencja filomatów (1817---1823)JAN CZECZOT DO ADAMA MICKIEWICZA
Wilno, 20 grudnia 1820/1 stycznia 1821
[...]
W wieczór jadę do JaroszaJarosza: „Pokaż wiersz!” Czytam; trocha nieczytelnie i to w czytaniu zawadza; czytam z cicha [...]. Czytam, uprzedzony. Myślę: co ten Adam tak się sadzi, tak zdobywa na szczególniejsze myśli i wyrazy? Skończyłem. Jarosz się śmieje. – „Nie rozumiem.” [...] Ale cóż, kiedy ja nie rozumiem, za co tu takie wysmażone zdaje się być wszystko? [...] at, rozumiem pierwszą strofkę, at, dobra, piękna. Aż tam dalej s ł o ń c a o k i e m – ach jak pięknie, jak wiele znaczące, jak wyborne wyrażenie! Tylko w o d y t r u p i e zawadziły i nie były smaczne. Aż tam i do końca zrozumiale i wyśmienicie. Sam uszom moim nie wierzę, biorę i odczytuję: wszak pięknie! Skądże się to tak prędko wzięło? „A czy rozumiesz – pyta Jarosz – tę zwrotkę, gdzie jest d u c h ś w i a t a? Tej z was żaden nie zrozumie.” – Już ja gotów i uwierzyć temu, bo pierwej rozumiałem, że nic nie rozumiem; jednak chce się poznać, a nuż ja więcej rozumiem, niż Jarosz ze mnie się spodziewa! [...] Jarosz odchwalić się nie może: „To mi uniesienie, to myśl, to poezja! [...] Żaden tak Polak nie pisał. Trafia w Schillera. Ten zawsze unosi się do ideału, wszystko mu na ziemi szpetne, ciężkie, niemiłe, buduje sobie imaginacyją krainę i w niej rad zawsze przebywać. Szkodliwy przeto stać się może dla czytelnika, obmierzłym mu wszystko czyniąc, od wszystkiego serce jego odrywając”.Korespondencja filomatów (1817–1823), oprac. Marta Zielińska, Warszawa 1989, s. 193–194.
Po przeczytaniu fragmentu tekstu Aliny Witkowskiej i listu Jana Czeczota do Adama Mickiewicza wykonaj polecenia i odpowiedz na pytania.
Opisz, jakie wrażenia wywarła Oda do młodości na Janie Czeczocie i Jaroszu (Franciszku Malewskim).
Wytłumacz, dlaczego filomaci nie zrozumieli na początku Ody do radości, a uznali ją za „wybryk dziwactwa poetyckiego”.
Dlaczego, zdaniem Jarosza, twórczość Fryderyka Schillera (a tym samym Oda do młodości Adama Mickiewicza) może być szkodliwa dla czytelnika? Czy zgadzasz się z tą opinią?
Wynotuj z Ody do młodości określenia odpowiadające „wzniosłym krajom ideału mieszczącego się poza bytem realnym”.
Wyobraź sobie, że jesteś adresatką lubadresatem cytowanego listu Jana Czeczota. Odpowiedz na list, dzieląc się własnymi odczuciami po lekturze ody Mickiewicza.
Oda do radości
Oda do młodości Adama Mickiewicza nazywana jest „chrzestną córką Fryderyka Schillera” i jego Ody do radości.
Z pomieszanych słów ułóż pierwszą strofę Ody do radości Fryderyka Schillera.
zaćmi, braćmi, iskro, Elizejskich, podział, Pól, chór, gorzkie, skrzydło, moc, lśni, Śpiewa, ludzie, radości, świętości
O ........................, ........................ bogów,
Córo ........................ ........................,
Na ........................ twojej progu
........................ nam niebiański .........................
Twoja ........................ cudowna ........................
Zgubny ........................, ........................ łzy;
Wszyscy ........................ będą ........................,
Gdy twe ........................ w locie .........................
O poezji MickiewiczaOda [...] przepojona jest heroizmem radosnym i bojowym. Uczucie jest w niej […] zorientowane ku działaniu w życiu realnym. Jest w niej ogień zapału, podczas gdy u Schillera jest tylko mgławica marzeń. Ten indywidualny, energetyczny ton utworu stanowi też przede wszystkim o jego oryginalności, którą trzeba stwierdzić mimo pokładów „dziedzictwa” ideowego i literackiego, jakie w nim są widoczne.
Wacław Borowy, O poezji Mickiewicza, Lublin 1958, s. 45–47.
Wskaż cechy wspólne Ody do młodości Adama Mickiewicza i Ody do radości Fryderyka Schillera.
„Ta nasza młodość”
Ta nasza młodość --- rozwijanie znaczeńW kabarecie „Piwnica pod Baranami” przez wiele lat program rozpoczynał się „pieśnią” skomponowaną przez Zygmunta KoniecznegoZygmunta Koniecznego do wiersza Tadeusza ŚliwiakaTadeusza Śliwiaka Młodość, a ponieważ kabaretowe produkcje miały strukturę mozaikową, bywało, że pieśń pojawiała się w programie tuż przed zbiorowym finałem. Oto jej tekst:
Młodość (Ta nasza młodość)
Ona jest wśród kamieni
Rwącym światłem strumyka
Wiewiórkami po drzewach
Po kamieniach pomyka
Ona iskrą w kamieniu
Ona mlekiem w orzeszku
Ona świata ciekawa
Jak miedziany grosik w mieszkuTa nasza młodość
Z kości i krwi
Ta nasza młodość
Co z czasu kpi
Co nie ustoi w miejscu zbyt długo
Ona co pierwszą jest
Potem drugą
(Ta nasza młodość,
ten szczęsny czas
ta para skrzydeł zwiniętych w nas)Ona kwiatem we włosach
Octem w jabłkach (ona fiołkiem) jest
pierwszym
Gorzką pianą na piwie
W świata gwarnej oberży
Buntem jest niespełnionym
Co na serce umiera
Ona tylko to daje
Co innemu zabiera
ad libitumW nawiasach zaznaczyłem warianty tekstu wykonywane w „piwnicznej” wersji pieśni, różne od oryginału Tadeusza Śliwiaka.
Nieodżałowany Piotr SkrzyneckiPiotr Skrzynecki, charakteryzując kompozytorską działalność Zygmunta Koniecznego, opowiadał o nim, że ten potrafi zrealizować muzycznie to, co dzieje się w poezji. W rozmowie ze mną posłużył się przy tym przykładem cytowanego wyżej utworu, nie najlepiej go jednak oceniając. Rzekł wtedy (cytuję z pamięci tę wypowiedź): Zygmunt ze słabego wiersza uczynił jakiś świetlisty hymn. Na czym polegał pomysł kompozytorski Koniecznego? Otóż pieśń wykonywana jest równocześnie w dwóch planach. Wątek o migotliwej i płochej młodości śpiewał w tle chórek, a refleksyjny refren‑przesłanie wykonywała, wielce dramatycznie, Halina WyrodekHalina Wyrodek. […]
[…] Leszek KołakowskiLeszek Kołakowski pisał kiedyś o młodości, że nie jest ona zasługą, nie jest też pomyślnym przypadkiem, nie jest czymś, co można zdobyć lub odzyskać. W kulturze współczesnej uważana jest za stan pożądany, rozpowszechniony jest jej kult, a przecież młodym się jest albo się było i więcej nie będzie. Powiada dalej Kołakowski, że młodzi łatwo angażują się w ryzykowne zamierzenia, to oni dokonują rewolucji i uczestniczą w nich. Młodość to stan biologiczny i kulturowy. […]
Cechy istotne młodości to poczucie potencjalnych możliwości. Dalej zauważa Kołakowski, że można długo zachować sprawność umysłową, nie ulegać rutynie, nie poddawać się duchowo starości, ale nie należy żyć żalem za utraconą młodością. Dlatego też śmieszne jest przejmowanie młodzieżowych wzorów, strojów, postaw i popkultury przez tych, których młodość dawno już minęła. Złudne jest przekonanie, że „utracona młodość” mogła być lepsza – nie, nie mogła, powiada Kołakowski. […]Maria JanionMaria Janion wielokrotnie przekonywała, że młodość w kulturze europejskiej przez romantycznych autorów narzuciła epoce styl obyczajowy, którego istotą była teatralizacja własnego życia. Ich pozy i maski tworzyły image jednostek nieprzeciętnych, buntowników, skłóconych z otoczeniem indywidualności. […]
Z amalgamatuamalgamatu romantycznego wyłoniła się pod koniec XIX wieku kultura popularna. Romantyzm ją współtworzył w tym sensie, że kultura popularna oswoiła wiele romantycznych fantazmatówfantazmatów, co doprowadziło do powstania jednego z koronnych gatunków kultury popularnej – melodramatu. A to w nim właśnie znajdziemy korespondujące z wyobrażeniami potocznymi figury myślenia o młodości, co nie zna goryczy życia, jest naiwnym szczęściem pierwszych uczuć albo czystej miłości, o młodości wolnej od szarzyzny codzienności, bo wszystko może. Teraz już lepiej rozumiemy cytowane słowa Piotra Skrzyneckiego o banalnym wyrazie wiersza T. Śliwiaka. […]
We współczesnej potocznej świadomości figura młodości jest ponad miarę eksponowana – to kolejne przekształcenie postromantycznego wzorca. Kultura popularna jest całkowicie zwrócona ku młodości. Przez reklamę i sport rozpowszechnił się związany z młodością kult ciała, które musi być młode i idealne. Moda nastawiona na młodzież preferuje styl swobodny, podkreślający jej konstytutywne cechy. Propagowane postawy życiowe: zabawa, gra, sport, podróże – powinny przedłużać swoiście beztroską postawę młodości, nastawioną konsumpcyjnie i hedonistycznie. […]W tym zwrocie ku młodości przewija się też wyraźny motyw faustowski, widoczny nawet w kulturze popularnej: chęć panowania nad nieuchronnością przemijania czasu. A w „piwnicznej” pieśni przebija się, czasem banalnym zwrotem, świadomość tego, że jest to niemożliwe. Istotę zadumy nad młodością, o której wiadomo, czym była, dopiero wtedy, gdy minęła, umiejętnie wyeksponował Zygmunt Konieczny, zmieniając swoim pomysłem muzycznym nastrój i przesłanie wiersza Tadeusza Śliwiaka. […].
Czesław Robotycki, Ta nasza młodość – rozwijanie znaczeń, „Dekada Literacka” 2008, nr 5-6, s. 231–232.
Po przeczytaniu artykułu Czesława Robotyckiego wykonaj polecenia i odpowiedz na pytania.
Przedstaw obraz młodości zawarty w pieśni Zygmunta Koniecznego. Dlaczego można ją nazwać „migotliwą i płochą”?
Porównaj, co na temat młodości mówił Leszek Kołakowski, a co - Maria Janion.
Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że „we współczesnej potocznej świadomości figura młodości jest ponad miarę eksponowana – to kolejne przekształcenie postromantycznego wzorca”? Uzasadnij odpowiedź.
Wyjaśnij słowa Czesława Robotyckiego, w których stwierdza, że kultura popularna promuje młodość.
Napisz interpretację wiersza Tadeusza Śliwiaka pt. Młodość.
Młodość i starość
Wlastimil Hofman
polski malarz czeskiego pochodzenia, reprezentujący nurt symbolizmu. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie m.in. u Jacka Malczewskiego, Leona Wyczółkowskiego, Jana Stanisławskiego. Z Jackiem Malczewskim przyjaźnił się przez wiele lat. Jego obrazy przywołują tematy antyczne, baśniowe, fantastyczne i religijne oraz motywy związane z życiem chłopów i górali. Od 1947 roku Hofman mieszkał w Szklarskiej Porębie.
Po obejrzeniu obrazu wykonaj polecenia.
Zastanów się, kim mogą być postacie ukazane na obrazie Hofmana. Określ ich uczucia i emocje.
Powiedz, czy są to uczucia charakterystyczne dla starości i młodości. Czy można je zestawić na zasadzie opozycji, czy raczej korespondują one ze sobą?
Określ nastrój obrazu.
Zadaniowo
Wyjaśnij pisemnie, dlaczego Odę do młodości Adama Mickiewicza można nazwać „wierszem przełomu”.
Przygotuj wystąpienie, w którym wygłosisz pochwałę dzieciństwa, wieku dojrzałego lub starości. Zastosuj różne chwyty retoryczne, np. styl wysoki, hiperbolę, apel, inwokację. Spróbuj wykorzystać także wątki, tematy lub postacie mitologiczne.
Odwołując się do treści wiersza Stanisława GrochowiakaStanisława Grochowiaka pt. Do S..., opisz „dalsze losy” młodości opisanej w odzie Mickiewicza.
Bunt nie przemija, bunt się ustatecznia;
Jest teraz w locie: dojrzałym, dokolnym,
Jakim kołują doświadczone orły.
Przywołaj fragment utworu literackiego, piosenki lub innego tekstu kultury, który może odgrywać rolę twojego manifestu światopoglądowego.