Świat bajek
Odwieczny wróg. Ignacy Krasicki „Czapla, ryby i rak”
Warto wiedzieć
Bajki dzielą się na narracyjne i epigramatyczneepigramatyczne.
Forma bajki narracyjnej opiera się na opowiadaniu. NarratorNarrator opowiada jakąś historię, w której występują zwierzęta, przedmioty lub ludzie. Taka bajka ma dłuższą formę, z rozbudowaną narracjąnarracją. Znajdziemy tu opis konkretnych perypetiiperypetii bohaterów, zmierzający do wyraźnego finału, z którego płynie nauka. W trakcie dynamicznej, ciągłej akcji, bohaterowie zdobywają różne doświadczenia, może pojawiać się komizm sytuacyjnykomizm sytuacyjny.
Zapoznaj się z informacjami na temat czapli, które znajdują się na poniższej ilustracji.
Określ, korzystając z opisu ilustracji interaktywnej, jakim zwierzęciem jest czapla.
Przeczytaj tekst bajki Jeana La Fontaine'aJeana La Fontaine'a, w tłumaczeniu Ignacego Krasickiego, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Czapla, ryby i rakCzapla stara, jak to bywa,
Trochę ślepa, trochę krzywa,
Gdy już ryb łowić nie mogła,
Na taki się koncept wzmogłaNa taki się koncept wzmogła.
Rzekła rybom: 'Wy nie wiecie,
A tu o was idzie przecie'.
Więc wiedzieć chciały,
Czego się obawiać miały.
'Wczora
Z wieczora
Wysłuchałam, jak rybacy
Rozmawiali: 'Wiele pracy
Łowić wędką lub więcierzemwięcierzem;
Spuśćmy staw, wszystkie zabierzem.
Nie będą mieć otuchy,
Skoro staw będzie suchy'.
Ryby w płacz, a czapla na to:
'Boleję nad waszą stratą;
Lecz można złemu zaradzić
I gdzie indziej was osadzić.
Jest tu drugi staw blisko,
Tam obierzcie siedlisko.
Chociaż pierwszy wysuszą.
Z drugiego was nie ruszą'.
'Więc nas przenieś' – rzekły ryby.
Wzdrygała się czapla niby;
Dała się na koniec użyć,
Zaczęła służyć.
Brała jedną po drugiej w pysk, niby nieść mając
I tak pomału zjadając;
Zachciało się na koniec skosztować i raki.
Jeden z nich, widząc, iż go czapla niesie w krzaki,
Postrzegł zdradę, o zemstę zaraz się pokusił.
Tak dobrze za kark ujął, iż czaplę udusił.
Padła nieżywa:
Tak zdrajcom bywa.Źródło: Jean de La Fontaine, Czapla, ryby i rak, [w:] Jean de La Fontaine, Bajki, tłum. Ignacy Krasicki, Warszawa 1976, s. 252.

Na podstawie pierwszych czterech wersów bajki opisz czaplę.
Zapoznaj się z informacjami na temat ryb, które znajdują się na poniższej ilustracji.
Określ, korzystając z opisu ilustracji interaktywnej, jakimi zwierzętami są ryby.
Opisz zachowanie ryb, przedstawionych w bajce.
Zapoznaj się z informacjami na temat raka, które znajdują się na poniższej ilustracji.
Określ, korzystając z opisu ilustracji interaktywnej, jakim zwierzęciem jest rak.
Opisz zachowanie raka przedstawionego w bajce.
Przeczytaj historię o czapli, rybach i raku z podziałem na rolę, podkreślając dramatyzm sytuacji odpowiednią intonacją.
Na podstawie bajki o czapli, rybach i raku napisz kartkę z pamiętnika raka. Wyobraź sobie, że rak przyjaźnił się z rybami i obserwował całą scenę z ukrycia.
Ustal, na czym polegał fortel, czyli podstęp czapli. Określ, dlaczego jej plan początkowo się powiódł.
Oceń, czy ryby zasłużyły na swój los. Uzasadnij swoje zdanie.
Wyjaśnij, przed jakimi zachowaniami przestrzega bajka Czapla, ryby i rak.
Sprawdź, czy umiesz!
Wyjaśnij, jak rozumiesz morał bajki Czapla, ryby i rak.
Wskaż, które z poniższych przysłów mogłoby stanowić morał bajki Czapla, ryby
i rak. Uzasadnij swój wybór.
'Na bezrybiu i rak ryba'.
'Bez pracy nie ma kołaczy'.
'Trafiła kosa na kamień'.
'Kto mieczem wojuje, od miecza ginie'.
'Daj kurze grzędę, a ona: wyżej siędę'.
'Ślusarz zawinił, a kowala powiesili'.
'Na głupotę nie ma lekarstwa'.
Zbierz argumenty i uzasadnij, że „Czapla, ryby i rak” jest bajką narracyjną.
Na podstawie bajki Ignacego Krasickiego napisz scenariusz sztuki teatralnej lub krótkiego filmu. Wykorzystaj program do pisania scenariuszy.
Zredaguj ostrzeżenie dla ryb i wytłumacz im, że nie powinny ufać czapli.
Słownik
zwięzła, wyrazista, pozbawiona opisów, czy rozbudowanej fabuły, jej istotą jest trafna pointapointa
w utworze literackim postać opowiadająca przebieg wydarzeń
sposób wypowiedzi w utworze epickim, mający na celu przedstawienie zdarzeń w określonym porządku czasowym
w utworze literackim: nagła zmiana w losach bohatera, stanowiąca punkt zwrotny w akcji utworu
Źródła:
https://zpe.gov.pl/a/odwieczny-wrog/DBu0foobB