Osiągnięcia kulturalne i naukowe w dwudziestoleciu międzywojennym
Wprowadzenie
Historia XX w.Doświadczenia Wielkiej Wojny wywarły ogromny wpływ na przemiany w kulturze i sztuce. Kierunki artystyczne, powstające pod wpływem tragedii konfliktu zbrojnego, przesycone były pesymizmem i oddawały niepokoje społeczeństwa europejskiego. [...] pod wpływem doświadczeń na frontach I wojny światowej w wielu krajach rozwinęła się powieść pacyfistyczna [...]. W muzyce można zauważyć [...] położenie nacisku na walor brzmienia.
[...] do rewolucyjnych zmian doszło także w tańcu. Balet rosyjski Siergieja Diagilewa odrzucił dotychczas obowiązujące, klasyczne reguły [...]. Zupełnie nowy styl pełnego ekspresji tańca wprowadziła także amerykańska tancerka Isadora Duncan.
Od początku XX wieku nastąpił niesłychany rozwój kina.
Edward Czapiewski, Jakub Tyszkiewicz, Historia XX w., Warszawa 2012, s. 930.
Powiedz, na jakie charakterystyczne zmiany w obszarze kultury po I wojnie światowej zwracają uwagę autorzy tekstu.
Konflikty zawsze zmieniają postrzeganie świata i otaczającej rzeczywistości, a należy pamiętać, że I wojna miała charakter szczególny. Pochłonęła znacznie więcej ofiar niż poprzednie konflikty i doprowadziła nie tylko do problemów gospodarczych, ale i kryzysu wartości. Ocieranie się o śmierć, przyzwyczajenie do widoku zmarłych i zabitych w znacznym stopniu stępiły ludzką wrażliwość i humanitaryzm, w pewnym sensie usprawiedliwiały też wyzbycie się ideałów. Z jednej strony panowało przygnębienie spowodowane tragedią wojny (co znalazło odzwierciedlenie w literaturze i sztuce), a z drugiej ludzie czuli się bardziej zmotywowani do życia, większej otwartości na świat i zmiany. Wojna uświadomiła niepewność i kruchość życia, dlatego znaczna część społeczeństwa chciała je wykorzystać jak najlepiej, poszukując przede wszystkim wygód. Postępujący rozwój nauki spowodował, że coraz więcej wynalazków znajdowało zastosowanie w codziennym funkcjonowaniu. Rosło też zainteresowanie edukacją i kulturą.
Zmiany obyczajowe
I wojna światowa przyspieszyła proces emancypacji kobiet. W krajach opuszczonych przez mężczyzn, którzy walczyli na frontach, kobiety przejmowały znaczną część ich obowiązków. Przede wszystkim stały się bardziej aktywne zawodowo. Spoczywało na nich nie tylko organizowanie życia domowego, ale bardzo często też zapewnienie rodzinie środków potrzebnych do życia. W efekcie w wielu krajach, jeszcze w trakcie wojny lub zaraz po jej zakończeniu, przyznano kobietom prawa polityczne. Dodatkowo wojna naruszyła konserwatywny porządek społeczny. W wielu krajach europejskich wpływ na władzę mieli socjaliści, a lewica popierała ruch emancypacji kobiet.
Zaznacz, która z postaci kobiecych związana była z ruchem emancypacji kobiet.
- Emily Pankhurst.
- Róża Luksemburg.
- Aleksandra Piłsudska.
Wprawdzie kobiety miały nadal utrudniony dostęp do szkolnictwa wyższego i polityki, niemniej coraz częściej osiągały sukcesy naukowe czy robiły karierę polityczną.
Przypomnij, jak nazywała się Polka, która osiągnęła ogromny sukces naukowy na początku XX wieku.
Zmienił się tradycyjny model rodziny. Wprowadzono rozwody cywilne. Kobiety nie chciały już odgrywać jedynie roli żony i matki. W wielu krajach doszło także do rozdziału Kościoła od państwa, a to Kościół przede wszystkim stanowił podporę monarchii i ideologii konserwatywnej. Tym samym zmniejszył się wpływ Kościoła, religii katolickiej i jej zasad na społeczeństwo. Ponadto sytuacja Kościoła katolickiego (również prawosławnego) w niektórych państwach totalitarnych była bardzo trudna. Władze wprowadzały ateizację społeczeństwa lub – tak jak w nazistowskich Niemczech – popierały dawne pogańskie kulty germańskie.
Dla zainteresowanych
Moda
Pewna liberalizacja obyczajów znalazła odzwierciedlenie w modzie kobiecej. Panie zrzuciły ciężkie, długie suknie i krępujące je gorsety na rzecz znacznie wygodniejszych ubiorów. Pojawiły się krótsze i luźniejsze sukienki, proste, pozbawione ozdób, a przede wszystkim praktyczne, niekrępujące ruchów. Kobiety zaczęły także nosić spodnie. Rewolucję przeszły kobiece nakrycia głowy oraz fryzury. Zamiast wielkich kapeluszy ozdobionych kwiatami i kokardami zaczęto nosić malutkie kapelusiki i inne proste nakrycia głowy, a zamiast wysokich koków – gładkie fryzury lub krótkie lekko wymodelowane włosy. Suknie wieczorowe, podobnie jak codzienne stroje, charakteryzowały się elegancją, ale i prostotą. Szczególną popularnością cieszyły się kreacje z domu mody Coco Chanel. Wiele pism propagowało nowy styl ubierania. Do takich należał magazyn „Vogue”, którego amerykańska wersja ukazała się po raz pierwszy w 1892 roku.
Sprawdź, czy magazyn „Vogue” ukazuje się współcześnie.
Stroje plażowe z dwudziestolecia międzywojennegoPrawdziwą rewolucję przyniosło dwudziestolecie międzywojenne – wraz z prawem wyborczym kobiety uzyskały społeczne przyzwolenie na uprawianie sportu, a co za tym idzie – odsłanianie ciała.
Lata 20. i 30. XX wieku to okres wielkich zmian społecznych i krok milowy w dziejach emancypacji. Wywalczone przez sufrażystki prawa obywatelskie przełożyły się na niezwykle dynamiczne zmiany w postrzeganiu społecznej roli kobiet, które nagle mogły masowo partycypować w wydarzeniach politycznych, pojawiać się w przestrzeni publicznej, uczyć się i pracować na podobnych zasadach co mężczyźni, a także – w większym niż dotychczas stopniu decydować o własnym życiu.
Diametralne zmiany społeczno‑polityczne miały swoje odzwierciedlenie w modzie, która o dziwo, największą rewolucję przeszła w opornej, patriarchalnej Francji – Paul Poiret uwolnił kobiety od gorsetu, Antoni Cierplikowski wylansował fryzurę „na chłopczycę”, a Coco zerwała z hegemonią falbanek, różu i niezliczonej ilości dodatków, proponując geometrię, minimalizm i relatywnie tanie materiały. Moda lat 20. w pełni zmodyfikowała kształtowanie całej kobiecej sylwetki. Oprócz pracy zawodowej, często twórczej bądź naukowej, jedną z chętniej podejmowanych przez kobiety aktywności był sport. Ze względów praktycznych zaczęły odkrywać ciało, co przestało budzić zgorszenie wśród konserwatywnego mieszczaństwa, a wakacyjne plażowanie miało zupełnie inny wymiar – stało się doskonałą okazją do wyczynowego. Kostiumy kąpielowe w dwudziestoleciu międzywojennym przyjęły formę krótkiego, obcisłego kombinezonu, obowiązkowo z ciemnego materiału. Popularne były niewielkie wycięcia po bokach pleców, paski akcentujące talię i przylegające do głowy czepki kąpielowe, chroniące włosy przez solą morską i słońcem.
Dużym powodzeniem cieszyły się luźne, batikowe tuniki, peleryny oraz stroje kąpielowe w geometryczne wzory, które podkreślały ich konstrukcję. W latach 30. nastąpił powrót do kobiecości – po dekadzie dominacji androgynicznej sylwetki zaczęto szukać wzorców w zapomnianej belle epoque. Nieśmiało pojawił się wówczas kostium dwuczęściowy – odkrywający brzuch i wcięcie w talii. Stopniowo zyskiwał coraz więcej zwolenniczek – majtki z wysokim stanem i zabudowany stanik zazwyczaj miały asymetryczną formę, często też były wykonywane z różnokolorowych tkanin. Do rewolucji bikini pozostało tylko kilkanaście lat.
Jakie zmiany w dziedzinie mody i obyczajowości (oprócz wcześniej wymienionych) podkreślono w tekście?
Upowszechnił się także konsumpcyjny styl życia, któremu służyło pojawienie się sprzętów pomagających w codziennym funkcjonowaniu, jak pralki, lodówki, odkurzacze. Było to możliwe dzięki elektryfikacji miast i wsi. Wykorzystanie natomiast taśmy produkcyjnej spowodowało, że wszelkie urządzenia były ogólnie dostępne i nie miały wygórowanej ceny. Warto wspomnieć, że konieczność zbytu coraz większej ilości towarów doprowadziła do narodzin reklamy.
Komunikacja
W okresie międzywojennym nastąpiły też ogromne zmiany w komunikacji. Oprócz transportu kolejowego upowszechnił się transport samochodowy. Na niebie zaczęły się pojawiać samoloty. W 1919 roku John Alcock i Arthur Whitten, dwaj brytyjscy lotnicy, po raz pierwszy bez międzylądowania pokonali w 16 godzin samolotem Vickers Vimy IV Ocean Atlantycki. Wprawdzie przelecieli „tylko” z Nowej Funlandii do Irlandii, ale i tak był to pierwszy lot międzykontynentalny. Natomiast w 1927 roku Charles Lindbergh pokonał samotnie trasę z lotniska w stanie Nowy Jork na lotnisko w Paryżu (20–21 maja), co zajęło mu 33,5 godziny. Dokonał tego samolotem The Spirit of St. Louis, który osiągał prędkość ok. 200 km/godz. Pierwszą kobietą, która dokonała takiego wyczynu, była Amerykanka Amelia Earhart. W 1932 roku samotnie przeleciała nad Atlantykiem. Warto też zauważyć, że w 1929 roku sterowiec niemiecki Graf Zeppelin okrążył Ziemię w czasie 21 dni, 7 godzin, 34 minut.
Początkowo przeloty pasażerskie były mało opłacalne, a samoloty wykorzystywano przede wszystkim w transporcie pocztowym, niemniej kolejne lata przyniosły wiele zmian. Na początku dwudziestolecia międzywojennego w transporcie pasażerskim i towarowym dominowała jeszcze kolej, ale powoli przegrywała rywalizację z samochodem. Transport samochodowy rozwijał się wyjątkowo dynamicznie. W dużej mierze powodem upowszechnienia aut było wprowadzenie produkcji taśmowej w zakładach motoryzacyjnych. Samochody stały się bardziej przystępne cenowo i tym samym powszechniej dostępne. Produkcję taśmową jako pierwsza zastosowała firma Ford Motor Company.
Nauka i technika
Ani usprawnienia w życiu codziennym, ani ułatwienia komunikacyjne nie byłyby możliwe, gdyby nie odkrycia naukowe. Nastąpił ogromny rozwój m.in. fizyki. Największymi dokonaniami mógł się poszczycić Albert Einstein – znany przede wszystkim jako twórca teorii względności, uhonorowany w 1921 roku Nagrodą Nobla za wyjaśnienie efektu fotoelektrycznego.
Wyjaśnij, dlaczego Albert Einstein opuścił na stałe Europę w 1933 roku.
W dwudziestoleciu międzywojennym nadal rozwijano badania nad promieniowaniem i strukturą atomu. Ich efektem będzie m.in. rozbicie jądra atomu – w 1938 roku fizycy niemieccy Otto Hahn i Fritz Strassmann dokonali rozszczepienia jądra atomu, bombardując uran neutronami.
Wytłumacz, dlaczego wspomniane wyżej odkrycie było niezwykle ważne, podobnie zrestą jak całość badań związanych ze strukturą atomu.
W dziedzinie zdrowia niebagatelne było odkrycie przez bakteriologa Aleksandra Fleminga gatunku pleśni zwalczającego bakterie, który nazwano penicyliną.
Kultura masowa i społeczeństwo masowe
W okresie międzywojennym upowszechnił się dostęp do kultury. Miało to związek z rozwojem środków masowego przekazu, ale też ze wzrostem poziomu wykształcenia społeczeństwa, co z kolei wynikało z wprowadzenia powszechnego obowiązku szkolnego. Wprawdzie w niektórych krajach istniał już od końca XIX wieku, niemniej większość państw obowiązek szkolny dla dzieci w wieku 7–14 lat wprowadziła dopiero po zakończeniu I wojny światowej. Dwudziestolecie to również rozkwit kultury masowej przeznaczonej dla szerokiego kręgu odbiorców, także tych, którzy nie mieli konkretnych zainteresowań czy wyrobionego gustu artystycznego. Kultura nie miała już charakteru elitarnego. Była zrozumiała dla ogółu, powszechnie dostępna i szybko się rozprzestrzeniała.
Nastąpiło upowszechnienie prasy. Niektóre gazety ukazywały się nawet dwa razy dziennie. Istniała nie tylko prasa ogólnokrajowa. Małe miejscowości posiadały swoje lokalne gazety, które informowały o najważniejszych wydarzeniach krajowych, światowych, ale również tych z lokalnego życia towarzyskiego. Ogromne znaczenie informacyjne, ale także rozrywkowe, zaczęło mieć radio. Pierwsze audycje radiowe sięgają początków XX wieku, ale upowszechnienie tego medium, a przede wszystkim wprowadzenie audycji z różnych obszarów (informacje, muzyka, sport) przypada na okres dwudziestolecia międzywojennego. O sugestywności radia może świadczyć zdarzenie związane ze słuchowiskiem Wojna światów przygotowanym przez Orsona Wellesa na podstawie publikacji Herberta George’a Wellsa. Sposób prezentacji inwazji kosmitów na Ziemię, dokonany przez amerykańskiego aktora i reżysera, przekonał wielu Amerykanów, że mają do czynienia z relacją na żywo.
Kino
Jednakże to nie radio, ale kino stało się najważniejszym źródłem rozrywki społeczeństwa okresu międzywojennego. Filmy fabularne w wersji niemej i czarno‑białej zaczęły powstawać na początku XX wieku. Pierwszym filmem tego rodzaju była Podróż na Księżyc nakręcona w 1902 roku przez Georges’a Mélièsa. Natomiast pierwszy film dźwiękowy wyprodukowano w Niemczech w 1922 roku. Niemiecka kinematografia była jedną z najbardziej liczących się w świecie. Nie sposób nie wspomnieć, że film był podporą (pozostałe media również) machiny propagandy w okresie III Rzeszy, a Triumf woli czy Olimpiada Leni Riefenstahl uchodzą za dzieła wybitne w tej dziedzinie.
Wyjaśnij, dlaczego scenę przedstawioną na zdjęciu można uznać za propagandową. Po prawej w głębi: reżyserka filmu.
Gwiazdami filmu niemego byli: Rudolf Valentino, Greta Garbo, Pola Negri czy niezwykle zabawni Flip i Flap (Stan Laurel i Oliver Hardy). Sympatię publiczności zdobył oczywiście grający często włóczęgę Charlie Chaplin. Gwiazdą kina niemieckiego była Marlena Dietrich (Błękitny Anioł).
Kto ze współczesnych Polaków związanych z filmem ma swoją gwiazdę w Hollywood?
Centrum filmowego świata stało się Hollywood, dzielnica Los Angeles w Kalifornii. Amerykanie kręcili tu pierwsze filmy już przed I wojną światową, ale dopiero po niej miejsce to zyskało miano stolicy światowego filmu. Powstały wówczas wytwórnie takie jak 20th Century Fox czy Warner Bros.
W XX i XXI wieku odbyło się kilka ekranizacji powieści Lwa Tołstoja pt. Anna Karenina. Znajdź informację, kto oprócz Grety Garbo grał w nich tytułową rolę.
W filmach starano się wykorzystywać efekty specjalne. Aby zafascynować widza, tworzono drogie i efektowne scenografie. Przykładem filmu „z efektami” był King Kong – przebój kina przygodowego opowiadający historię ogromnego goryla. Oprócz filmów przygodowych dużą popularnością cieszyły się melodramaty i romanse. Jednym z najbardziej znanych filmów tej kategorii była ekranizacja powieści Margaret Mitchell pt. Przeminęło z wiatrem z niezapomnianymi kreacjami Vivien Leigh i Clarka Gable’a. Adaptowanie powieści w dwudziestoleciu międzywojennym stało się niezwykle popularne. Przekształcanie ich fabuły w scenariusze filmowe lub teatralne było sposobem na łatwy zysk. Finansujący ekranowe przedsięwzięcia szybko odkryli, że powodzenie filmu (a tym samym wpływy z niego) tylko częściowo zależy od jego walorów artystycznych. Istotna jest również dobra fabuła i dodatkowe efekty. Duży wpływ na oglądalność ma też obsada.
Lata dwudzieste to także rozwój filmów animowanych. Pierwszy animowany film dźwiękowy powstał w 1928 roku. Nosił tytuł Parowiec Willy, a jego twórcą był oczywiście Walt Disney.
Przypomnij, komu należy się miano pioniera kinematografii.
- Albertowi Einsteinowi.
- Ericowi Montgomery’emu.
- Braciom Lumière.
W dwudziestoleciu międzywojennym seanse kinowe przyciągały tłumy, ale trzeba też pamiętać, że pod koniec lat dwudziestych na rynku pojawiły się odbiorniki telewizyjne – dzieło Brytyjczyków.
Muzyka
Oprócz kina kolejną rozrywką dla mas stała się muzyka. Triumfy święcił powstały na południu Stanów Zjednoczonych jazz. Inspiracją dla jego twórców była tradycyjna muzyka murzyńska. W jazzie wykorzystywano przede wszystkim trąbkę, saksofon i puzon. Najbardziej znanym jazzmanem stał się Louis Armstrong. Ten rodzaj muzyki, mimo że narodził się w USA, bardzo szybko stał się popularny w całej Europie. Powstawały zespoły grające jazz, tzw. big‑bandy.
Napisz krótki biogram Louisa Armstronga.
Muzyki słuchano w klubach, kawiarniach, ale też w zaciszu domowym z radia i płyt gramofonowych. Dzięki płytom winylowym (nazwa pochodzi od materiału, z którego były produkowane – polichlorku winylu) jazz stał się powszechnie znaną muzyką. Okres międzywojenny to także czas pojawienia się nowych tańców: charlestona i fokstrota.
Architektura i sztuka
Zmiany, które nastąpiły w architekturze i budownictwie, jednoznacznie wskazywały, że powstające budynki mają służyć człowiekowi. W celu utylitarnym budowano także autostrady, nowe osiedla i miasta, tunele, mosty. Używano do tego asfaltu, cementu, szkła i stali, tworzono obiekty odporne na wstrząsy sejsmiczne. W architekturze dominował modernizm, a jego odmianę stanowił funkcjonalizm. Budowle miały być proste, bryłowe, bez zbędnych dekoracji i przede wszystkim funkcjonalne. Podobnie jak mieszkania – można to potraktować jako hołdowanie zasadzie egalitaryzmu. W wyposażeniu wnętrz każda rzecz miała mieć przede wszystkim charakter użytkowy. Było to całkowite odejście od wcześniejszej secesji. Do najbardziej znanych architektonicznych szkół modernistycznych należała niemiecka Bauhaus, założona w Weimarze przez Waltera Gropiusa. Jednym z elementów modernizmu było planowanie przestrzenne – każde osiedle miało swoje przeznaczenie. Przykładem prac szkoły Bauhausu jest budynek w Dessau. W USA przedstawicielem modernizmu był Frank Lloyd Wright.
Jakie modernistyczne elementy zauważasz w prezentowanej na ilustracji budowli?
W państwach totalitarnych powstawały budowle nawiązujące bardziej do klasycyzmu (monumentalnego) niż modernizmu. Architektura, podobnie jak inne dziedziny życia, miała bowiem pokazywać wielkość państwa. Jedynie we Włoszech można odnaleźć zainteresowanie tym stylem (np. Pałac Cywilizacji Włoskiej). Należy także pamiętać, że w USA powstawały budowle w stylu art déco, który z jednej strony kierował się funkcjonalizmem i użytecznością, nawiązując do dawnych stylów, a z drugiej charakteryzował się nowoczesnością i perfekcjonizmem wykonania. Przykładem może być Chrysler Building w Nowym Jorku – oryginalny 310‑metrowy (z iglicą ponad 400 m) drapacz chmur. Przez rok dzierżył miano najwyższego budynku na świecie. Wznoszenie wysokich obiektów było możliwe dzięki wykorzystaniu stali do konstrukcji szkieletów budowli. W 1931 roku ukończono budowę Empire State Building (381 m).
Literatura, filozofia, malarstwo
Literatura, sztuka, malarstwo, prądy filozoficzne najbardziej oddawały powojenne emocje, dlatego w wielu pracach widoczny był katastrofizm i kryzys wartości. Powstawały również dzieła pacyfistyczne czy rozrachunkowe. Do najwybitniejszych należały powieści Na zachodzie bez zmian Ericha Marii Remarque’a i Pożegnanie z bronią Ernesta Hemingwaya. Utworem, który parodiował poniekąd armię Austro‑Węgier i podejmował próbę nie tylko spojrzenia na wojnę z perspektywy humoru, ale też trywializacji problemu, były Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej autorstwa Jaroslava Haška.
Krytykę intelektu głosił Henri Bergson. Postulował opieranie się na intuicji, ponieważ – jak pokazała wojna – rozum nie zawsze był wykorzystywany do realizacji słusznego celu. Popularnością cieszyła się także teoria psychoanalizy wiedeńczyka Zygmunta Freuda, według którego człowiek nie panuje nad sobą, a jego psychika i zachowania zdeterminowane są w dużej mierze przez czynniki podświadome (doznania, popędy).
Głosicielem katastrofizmu był Oswald Spengler, który w książce Zmierzch Zachodu przewidywał kolejny kryzys, a w konsekwencji zagładę kultury europejskiej. W dwudziestoleciu międzywojennym pojawiły się także silne wpływy egzystencjalizmu. Jego zwolennicy uważali, że życie ludzkie upływa w świecie pozbawionym jakiegokolwiek sensu. Każdy sam musi podejmować decyzje i ponosić ich konsekwencje. Niektórzy autorzy pisali o wnętrzu człowieka, jego często mrocznej naturze (m.in. Marcel Proust, Franz Kafka, Wirginia Woolf).
W okresie międzywojennym popularne stało się czytelnictwo. Powstawały liczne powieści służące oderwaniu człowieka od życia codziennego. Nastał „złoty wiek” kryminałów. Do historii, jako klasyk dzieł tego gatunku, przeszła Agatha Christie, która debiutowała w 1920 roku. Na kanwie jej dzieł powstały przedstawienia teatralne, a w kolejnych dekadach filmy. Znane były też powieści kryminalne Arthura Conan Doyle’a, których bohaterem był detektyw Sherlock Holmes.
Od debiutu autorki kryminałów Agathy Christie minęło ponad 90 lat. Powiedz, co świadczy o ciągłej popularności jej książek.
W malarstwie rozwijał się znany już przed wojną ekspresjonizm, abstrakcjonizm i kubizm (uznaje się, że jego najważniejszy przedstawiciel to Pablo Picasso), ale też pojawił się dadaizm, surrealizm, futuryzm. W dziełach artystów widać poszukiwanie czegoś nowego, zakwestionowanie istniejących norm i tradycji. Kubiści tworzyli portrety, na które składały się geometryczne figury. Futuryści odrzucali tradycję i patrzyli w przyszłość. Fascynowała ich nowoczesność, rozwój techniki. Surrealiści byli natomiast burzycielami logicznego porządku. Ich dzieła przedstawiały rzeczywistość w dziwnych, nietypowych konfiguracjach. Jednym z najbardziej znanych reprezentantów surrealizmu był Salvador Dali, autor dzieła Płonąca żyrafa. Dadaiści odrzucali kanony, kierowali się indywidualizmem, abstrakcją, nierzadko też absurdem.
Podobnie jak inne dziedziny także sztuka (rzeźba, malarstwo) była wprzęgnięta w machinę totalitarnego państwa. W ZSRR powstał socrealizm, odnoszący największe sukcesy już po II wojnie światowej w krajach demokracji ludowej.
Jakie elementy obrazu świadczą o tym, że mamy do czynienia z kubizmem?
- geometryczne uproszczenie reguł kompozycji.
- jaskrawa kolorystyka.
- odrzucenie perspektywy.
- realizm przedstawienia.
Zamiast podsumowania
Bunt mas i inne pisma socjologiczneDla chwili obecnej charakterystyczne jest to, że umysły przeciętne i banalne, wiedząc o swojej przeciętności i banalności, mają czelność domagać się prawa do bycia przeciętnym i banalnym i do narzucania tych cech wszystkim innym. W Ameryce Północnej powiada się: być innym to być nieprzyzwoitym. Masa miażdży na swej drodze wszystko, co jest inne, indywidualne, szczególne i wybrane. Kto nie jest taki sam jak wszyscy, kto nie myśli tak samo jak wszyscy, naraża się na ryzyko eliminacji. Oczywiście „wszyscy” to wcale nie wszyscy. Normalnie rzecz biorąc, wszyscy” to całość, na którą składają masy i wyróżniające się ogólnymi cechami mniejszości. Człowiek jest intelektualnie masowy, gdy postawiony wobec jakiegoś problemu, zadowala się tymi myślami, które na ten temat przyjdą mu akurat do głowy. Człowiekiem wybitnym jest natomiast ten, co nie zadowala się tym, co mu od razu, bez uprzedniego wysiłku, przyjdzie go głowy, lecz za godne siebie uznaje jedynie to, co go jeszcze przewyższa, a czego poznanie i zrozumienie wymaga zdwojonego wysiłku.
José Ortega y Gasset, Bunt mas i inne pisma socjologiczne, tłum. Piotr Niklewicz, Warszawa 1982, s. 4.
Jakie zagrożenia, według autora, niesie z sobą kultura masowa? Zgadzasz się z jego poglądami? Uzasadnij odpowiedź.
Napisz tekst pt. Kultura dwudziestolecia międzywojennego – blaski i cienie. Postaraj się jak najlepiej wykonać to zadanie.
Wyjaśnij, skąd wzięło się określenie często odnoszone do Hollywood: „fabryka snów”.
Potrafię wskazać charakterystyczne zmiany w malarstwie.
Wiem, kim była Pola Negri.
Rozumiem, że wojna wpłynęła na przemiany obyczajowo‑kulturowe.