Po co nam partie polityczne? System polityczny w Polsce
Jagoda jest nową uczennicą w szkole. Rozpoczęła naukę w klasie pierwszej. To bardzo aktywna i zaangażowana społecznie osoba. Chce wystartować w wyborach na przewodniczącego rady samorządu uczniowskiego. Obawia się jednak, że jej szanse wyborcze są niewielkie. Zastanawia się, w jaki sposób, w stosunkowo krótkim czasie, przekonać do swojej kandydatury społeczność szkolną.
Po przeczytaniu przytoczonej informacji, wykonajcie zadanie, pracując w parach.
Zaproponujcie dwa działania promocyjne, które może przeprowadzić Jagoda na rzecz zdobycia poparcia wyborczego.
Przedstawcie wyniki swojej pracy pozostałym uczniom w klasie.
Wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Wybierzcie jedno z przedstawionych działań promocyjnych.
Zastanówcie się,
czy zaproponowane działanie będzie skuteczne w waszej społeczności szkolnej;
w jakim stopniu prowadzona akcja promocyjna pozwoli waszym kolegom poznać Jagodę, dostrzec wartości, którymi się kieruje, zrozumieć jej dążenia, poznać poglądy.
Uzasadnijcie podane odpowiedzi.
Po co nam partie polityczne? System partyjny w Polsce
uzasadnić konieczność aktywnego udziału obywateli w życiu publicznym;
wymienić cechy wyborów demokratycznych;
wyjaśnić, czym jest partia polityczna.
charakteryzować funkcje partii politycznych;
opisywać rodzaje systemów partyjnych;
przedstawiać podstawowe elementy kampanii wyborczych.
Pojęcie partii politycznej
Przypomnij, co jest podstawową funkcją partii politycznych.
Leksykon politologiiWedług polskiego politologa, Ryszarda Herbuta, partia polityczna to dobrowolna organizacja aktywna w sferze władzy politycznej, która uczestniczy w procesie wyborczym, czyli bezpośrednio w selekcji kandydatów zasiadających w ciałach legislacyjnych [ustawodawczych], a również pośrednio – kandydatów zajmujących stanowiska w ciałach wykonawczych, i w ten sposób daje wyraz dążeniu do zdobycia lub utrzymania władzy państwowej.
Leksykon politologii, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław 2002, s. 298.
USTAWA o partiach politycznych z dnia 27 czerwca 1997 r.Art. 1
Partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.
USTAWA o partiach politycznych z dnia 27 czerwca 1997 r..
W Polsce zakazane jest istnienie partii politycznych,
odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu,
których program lub działalność zakłada lub dopuszcza:
nienawiść rasową i narodowościową,
stosowanie przemocy w celu osiągnięcia władzy lub wpływu na politykę państwa,
utajnienie struktur lub członkostwa.
Funkcje partii politycznych
Kształtowanie opinii i postaw politycznych
Partia polityczna tworzy i rozpowszechnia informacje kształtujące opinie na temat swoich wartości, programów i działań. Wpływa także na postawy polityczne ludzi, czyli stosunek do państwa i jego instytucji, partii politycznych, polityków oraz wartości politycznych, np. wolności, równości, sprawiedliwości, praworządności.
Funkcja wyborcza
Partia kształtuje i upowszechnia swój program wyborczy, w którym wskazuje cele, metody i skutki planowanych działań w różnych sferach życia. Dokonuje też wyboru osób, które znajdą się na listach wyborczych partii, potencjalnych członków instytucji państwowych i samorządowych.
Funkcja rządzenia
Zwycięska w wyborach partia, sama lub w koalicji z innymi partiami, tworzy skład osobowy instytucji władzy. Partie, które przegrały wybory, odgrywają rolę opozycji politycznej. Ważnym zadaniem opozycji jest kontrolowanie procesu sprawowania władzy, ocena działań rządzących, zgłaszanie własnych pomysłów politycznych.
Porozumienie partii politycznych zawierane w celu wspólnego występowania na scenie politycznej, np. by utworzyć rząd.
Rodzaje systemów partyjnych
System partyjny to całokształt relacji zachodzących między partiami politycznymi oraz między partiami a instytucjami władzy państwowej.
Jeden z możliwych sposobów różnicowania systemów partyjnych opiera się na wskazaniu liczby partii zdolnych do faktycznego udziału w życiu politycznym i sprawowania władzy.
W demokratycznych państwach współczesnego świata przeważają systemy:
dwupartyjny, w którym dwie duże partie dominują nad innymi, mniejszymi partiami. Partie te rywalizują ze sobą o zdobycie władzy w państwie. Zwycięska partia sprawuje samodzielne rządy. System taki istnieje m.in. w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii;
system wielopartyjny, w którym istnieje wiele partii, z których żadna nie uzyskuje więcej niż 50% mandatów w wybieralnych organach władzy, np. w Sejmie. Oznacza to konieczność tworzenia koalicji rządzących. System taki istnieje m.in. w Holandii i Czechach.
W państwach totalitarnych funkcjonuje zazwyczaj system jednopartyjny. Legalnie działa tylko jedna partia, skupiająca całą władzę. Nie istnieją partie opozycyjne, a przeciwnicy władzy poddawani są represjom.
Na podstawie podanych informacji określcie, jaki system partyjny miała Polska w latach 2007–2011. Uzasadnijcie odpowiedź, odwołując się do poznanych systemów i informacji odczytanych z wykresów.
Komitety wyborcze tworzone są w okresie wyborów. Ich zadaniem jest zgłaszanie kandydatów oraz prowadzenie kampanii wyborczej. W wyborach do Sejmu i Senatu w Polsce komitety wyborcze tworzą najczęściej partie polityczne. Powstają również komitety wyborcze wyborców, czyli komitety utworzone przez grupy obywateli.
Po zapoznaniu się z powyższym materiałem odpowiedz na podane pytania. W uzasadnieniu odwołaj się do przedstawionych informacji.
Określ, która z partii politycznych zwyciężyła w wyborach parlamentarnych w 2011 r. Odpowiedź uzasadnij.
Porównaj wyniki wyborów do Sejmu i Senatu. Określ, w którym z organów władzy ustawodawczej pozycja zwycięskiej partii politycznej była silniejsza.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej
Istotny wpływ na ostateczny układ sił w, pochodzących z wyborów, organach władzy mają zastosowane systemy wyborcze.
Oznacza zbiór zasad regulujących przebieg i rezultaty wyborów, w tym sposób przeliczenia głosów oddanych przez wyborców na mandaty przypadające poszczególnym partiom bądź kandydatom.
Dwa podstawowe systemy wyborcze to
SYSTEM WIĘKSZOŚCIOWY
Oparty jest na zasadzie, według której zwycięzca bierze wszystko. Wybory odbywają się najczęściej w okręgach jednomandatowych. Państwo podzielone jest na tyle okręgów wyborczych, ile wynosi liczba osób zasiadających w danym organie władzy. W każdym okręgu do zdobycia jest więc tylko jeden mandat wyborczy. System większościowy faworyzuje najsilniejsze partie, co jest przyczyną kształtowania się systemów dwupartyjnych. Jednocześnie system większościowy umożliwia zdobycie mandatu wyborczego osobom startującym samodzielnie, które nie są związane z układem partyjnym.
W Polsce system większościowy stosowany jest w wyborach do Senatu.SYSTEM PROPORCJONALNY
Wybory odbywają się w okręgach wielomandatowych. Komitety wyborcze tworzą zazwyczaj partie polityczne, które w poszczególnych okręgach przedstawiają wyborcom listy swoich kandydatów. Mandaty wyborcze, możliwe do zdobycia w danym okręgu, rozdziela się między rywalizujące komitety wyborcze proporcjonalnie do odsetka oddanych na ich listy głosów. System ten zapewnia reprezentację w organach władzy większej liczbie partii politycznych.
W Polsce system proporcjonalny stosowany jest w wyborach do Sejmu.
Znajdź w sieci kilka plakatów politycznych, które zaprezentowali kandydaci do Sejmu i Senatu w wyborach w 2015 r. Pamiętaj, że plakat wyborczy jest jedną z form komunikacji partii politycznej ze społeczeństwem, przyszłymi wyborcami. Wykonajcie zadania, pracując w parach.
Zastanówcie się, jakich informacji dostarczają zamieszczone plakaty.
Wyjaśnijcie, które plakaty
odwołują się do autorytetu przywódcy;
wskazują problemy społeczno‑ekonomiczne kraju;
nawiązują do osiągnięć państwa polskiego.
Opiszcie, w jaki sposób przedstawiono na plakatach postaci polityków. Zwróćcie uwagę na ich:
ubiór,
wyraz twarzy,
gesty,
miejsce /rolę ich wizerunku w ogólnej kompozycji plakatu.
Określcie, do jakich symboli odwołali się twórcy plakatu.
Porównajcie zastosowaną kolorystykę, wskazując podobieństwa i różnice. Zastanówcie się, jaką rolę odgrywa kolor w plakacie wyborczym.
Zastanówcie się, z czego mogą wynikać różnice w sposobie prezentacji postaci polityków.
Podsumowanie
Partie polityczne znacząco wpływają na rzeczywistość społeczno‑polityczną każdego demokratycznego państwa, w tym również Polski. Przygotowują swoich członków do rządzenia państwem i społeczeństwem, dążą do zdobycia władzy, kształtują świadomość, postawy i zachowania polityczne ludzi. Partie polityczne starają się skupiać wokół siebie jak największą liczbę zwolenników i mobilizują ich do aktywności. W tym celu tworzą komitety wyborcze i prowadzą kampanie wyborcze. Wyborcy decydują, które z partii politycznych będą dominować na scenie politycznej państwa, zdobędą większość w organach ustawodawczych czy utworzą rząd.
Przyporządkuj poszczególnym funkcjom partii politycznej przykładowe zadania.
kształtowanie i upowszechnianie programu partii, wyznaczanie personalnego składu instytucji władzy wykonawczej, tworzenie i rozpowszechnianie informacji, kierowanie różnymi sferami państwa przez podejmowanie decyzji i nadzorowanie ich realizacji, selekcja kandydatów do wybieralnych instytucji państwowych i samorządowych, kształtowanie względnie trwałego stosunku do różnych zjawisk i procesów politycznych
| Funkcja kształtowania opinii i postaw politycznych | |
|---|---|
| Funkcja wyborcza | |
| Funkcja rządzenia |
Zaznacz nazwę partii politycznej, która w latach 2011–2015 stanowiła najliczniejszą opozycyjną siłę polityczną w Polsce.
- Sojusz Lewicy Demokratycznej
- Polskie Stronnictwo Ludowe
- Prawo i Sprawiedliwość
- Platforma Obywatelska