Podsumowanie

I wojna światowa rozegrała się w latach 1914–1918. Po jednej stronie stanęły państwa centralne, a po drugiej – ententa. Walki toczyły się na wielu frontach, między innymi we Francji, w Rosji, na Bałkanach i Bliskim Wschodzie. Zastosowano tam wiele nowych, wyniszczających rodzajów broni. Ze względu na to, że wojna objęła wiele państw z całego świata oraz z powodu olbrzymiej liczby ofiar została nazwana wielką albo światową wojną. Zakończyła się porażką państw centralnych i przyniosła duże zmiany na mapie Europy.

Świat przed I wojną światową

Działania na frontach I wojny światowej

Kraje należące do Trójprzymierza nazywano też państwami centralnymi,
bo znajdowały się w centrum Europy. Z kolei Trójporozumienie zwane było ententą, od francuskiego entente cordiale [czyt.: ątąt kordial], czyli „serdeczne porozumienie”, bo tak określano dobre stosunki między Francją i Wielką Brytanią na przełomie
XIX i XX wieku.

Między państwami obu bloków narastała wrogość, zarówno w Europie, jak i w koloniach. Oba bloki od dawna się zbroiły, a wojskowi wyraźnie dążyli do tego, by wypróbować armie w boju. Potrzebny był tylko punkt zapalny. Stało się nim zabójstwo austriackiego następcy tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Dokonano
go 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie, mieście należącym do Bośni, która była wtedy częścią Austro‑Węgier. W wyniku zawartych sojuszy do 6 sierpnia prawie cała Europa znalazła się w stanie wojny.

Względny poziom potencjału przemysłowego

CART12 Źródło: Paul Kennedy, MOCARSTWA ŚWIATA. Narodziny, rozkwit, upadek. Przemiany gospodarcze i konflikty zbrojne w latach 1500-2000, Warszawa 1994.

Uwaga: Dane, dotyczące produkcji przemysłowej, pochodzą z 1913 roku. W 1900 roku potencjał przemysłowy Wielkiej Brytanii wynosił 100.

Do prowadzenia wojny wykorzystano wiele wynalazków z XIX wieku. W zadaniu
na rozgrzewkę na pewno wymyśliliście, że kolej żelazna i parowce ułatwiały transport żołnierzy, broni i innego zaopatrzenia na duże odległości, można też było prowadzić z nich ostrzał wroga. Fabryki umożliwiały szybką produkcję broni, mundurów, żywności i innych artykułów potrzebnych podczas wojny. Środki łączności pozwalały bardzo szybko informować o położeniu swoim i przeciwnika, przekazywać rozkazy i inne wiadomości. Za pomocą aparatów fotograficznych można było wykonywać zdjęcia szpiegowskie i podobnie jak filmy wykorzystywać w propagandzie.
Takie zdjęcia i filmy przekazują nam dzisiaj wiele informacji o tej wojnie.
Pojawiły się też wynalazki bezpośrednio związane z działaniami zbrojnymi, przede wszystkim nowe rodzaje broni, np. gazy bojowe, karabiny maszynowe.

RccJ9jMgpC7E8

Na ilustracji widoczny szereg przecinających się jasnych, nierównych linii na ciemnym tle.

RbUAoT2eaU90W

Na plakacie od góry tekst NO HOLIDAYS (brak wakacji). Tekst, mniej widoczny, jest także u dołu plakatu. Jego tłumaczenie brzmi: Brytyjscy pracownicy wytwarzający amunicję nigdy nie zamierzają wziąć urlopów! Na plakacie żołnierze. Obaj klęczą, jeden z nich z ramionami opartymi na ziemi. Zatykają uszy z powodu wybuchu amunicji.

R9oiqGPtOSLMz

Na ilustracji antywojenny rysunek. W centralnym miejscu cieknąca plama krwi, na niej napis WAR. Z prawej strony daleko ciągnące się szeregi żołnierzy. Z lewej strony w tym samym kierunku co żołnierze idą owce prowadzone przez psa.

RnodkFhxVoVOU

Na ilustracji antywojenny rysunek przedstawiający Jezusa przed plutonem egzekucyjnym. Stoi On oparty o ścianę, przed nim pluton egzekucyjny, złożony z żołnierzy pięciu różnych krajów europejskich (w tym czasie Stany Zjednoczone nie przystąpiły jeszcze do wojny). Żołnierze kierują broń w stronę Jezusa.

RBJ2PeMZhRNq1

Na ilustracji antywojenna ilustracja. Narysowany jest osioł stojący nad przepaścią. Na jego grzbiecie siedzi śmierć, która trzyma w prawej ręce wędkę. Na wędce zawieszona jest marchewka nad którą jest napis Victory (zwycięstwo). Przed osłem jest przepaść.

R16FJYMCoU0wH

Na ilustracji postać nagiego mężczyzny. Jego wysokość mierzy szkielet, symbolizujący śmierć. Na podłodze leży zamknięta trumna. Stojące trumny oparte są również o ścianę za mężczyzną.

R1epJhqnlZkyX

Na ilustracji sklep, w którym sprzedaje postać ubrana w koszulkę z napisem War (wojna). Jedynym towarem w  sklepie są ludzkie ciała wiszące na hakach oraz leżące na sklepowym blacie. W sklepie kupuje postać z koszykiem, to śmierć, która odbiera od sprzedającego ludzkie ciało.

R9WPFaftsnjjw

Ilustracja zawiera informacje o liczebności wojsk Rosji, Niemiec, Francji, Austrii, Włoch, Wielkiej Brytanii, Serbii, Belgi, Montenegro.

Nie liczyliśmy żołnierzy włoskich, ponieważ Włochy najpierw zachowały neutralność, a w 1915 roku przystąpiły do wojny po stronie ententy. Natomiast po stronie państw centralnych opowiedziały się Turcja i Bułgaria. Przewaga ententy została jednak zachowana.

RHf13NwM4Kgyh

Film o sojuszach militarnych I wojny światowej.

Film o sojuszach militarnych I wojny światowej.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RHf13NwM4Kgyh

Film o sojuszach militarnych I wojny światowej.

Dlaczego wielka, dlaczego światowa?

Tak wielka liczba frontów w różnych krajach to jeden z powodów, dla których wojna
ta nazywana jest światową.
W walkach tych brali udział żołnierze z bardzo wielu państw. Na przykład pod Gallipoli w Turcji wsławili się Australijczycy i Nowozelandczycy. Do tej pory rocznica tej bitwy obchodzona jest jako święto narodowe w Australii i Nowej Zelandii.

RThPPQiPNZApr

Zdjęcie przedstawia płyty nagrobkowe. Pomiędzy nimi ogromne drzewo. W tle widać zabudowania.

Szacunkowa liczba poległych

Wikipedia podaje następujące dane dotyczące liczby ofiar wojny (żołnierzy i cywilów) wśród najważniejszych uczestników walk.

Ważne są jednak nie tylko same liczby, lecz także ich odniesienie do stanu armii albo ogólnej liczby ludności w danym kraju. Na przykład 700 000 ofiar to 9% populacji Rumunii, a około 16% Serbii, natomiast dla Niemiec, które straciły prawie 2,5 miliona obywateli, to „tylko” niecałe 4% ich ludności.

Szacuje się, że łącznie w wojnie zginęło ponad 9,5 miliona osób. To jeden z powodów, dla których nazwano ją wielką. We Francji tylko do jednej wioski powrócili wszyscy żołnierze, którzy poszli na wojnę. W Anglii i Walii naliczono ich 51, w Szkocji i Irlandii Północnej – ani jednej.

Wojna była bardzo wyniszczająca, ale bardzo długo nie przynosiła rozstrzygnięcia. Stąd tytuł książki Ericha Marii Remarque’a Na zachodzie bez zmian.

Koniec zmagań

Rosja wycofała się z wojny po rewolucji bolszewickiej w 1917 roku. Również Niemcom zaczęła grozić rewolucja, czyli bunt ludności, co skłoniło je do zawieszenia broni. W monarchii Austro‑Węgierskiej także nie było woli walki, a poszczególne narody wchodzące w jej skład zaczęły tworzyć własne państwa.

Niektórzy twierdzą, że wszelkie wojny należy uznać za zło, zaprzestać zbrojeń i prowadzić wyłącznie politykę pokojową. Taką postawę (wykluczającą wojnę i przemoc) nazywamy pacyfizmem. Są jednak i tacy, którzy uważają, że wystarczyłoby jeszcze trochę powalczyć, a można by było odnieść zwycięstwo. Twierdzą,
że właściwie armia nie przegrała na polu walki, lecz została zmuszona do poddania się przez bunty ludności. Taką postawę, czyli dążenie do realizacji celów w drodze wojny, nazywamy militaryzmem.

Słownik