Oto najważniejsze informacje – opisy wydarzeń, daty i postaci – które pozwolą napisać wypracowanie z historii na temat systemów religijnych i etycznych cywilizacji Bliskiego i Dalekiego Wschodu.

panteon – ogół bóstw w religiach politeistycznych;

nonteizm – doktryna religijna, która nie afirmuje ani nie neguje istnienia boga;

politeizm – wielobóstwo, religia uznająca kult wielu bogów;

monoteizm – wiara w jednego boga;

dualizm – dwoistość, pogląd uznający działanie dwóch niezależnych od siebie, zwykle przeciwstawnych zasad, bogów, sił itp.

Religia perska

mazdaizm – staroirański kult boga Ahura Mazdy (Ormuzda), który uważany był za uosobienie wszelkiej mądrości, dobra i prawdy oraz stwórcę pierwszego człowieka; wrogiem żyjącego w krainie światłości Ahura Mazdy był Angra Mainju (Aryman);

Wierzenia religijne w Mezopotamii

Enki – w mitologii sumeryjskiej (Ea w mitologii babilońskiej) bóg słodkich wód, bóg mądrości, stwórca człowieka, czczony w Eridu; razem z Anu i Enlilem należał do grupy bogów‑stworzycieli;

Anu – w mitologii mezopotamskiej „bóg Niebo”, „ojciec wszystkich bogów”, bóg stojący formalnie na czele panteonu sumeryjskiego i babilońskiego, tworzący wraz ze swym synem Enlilem („panem powietrza”) i Enkim („panem ziemi”) wielką trójcę bogów;

Enlil – w mitologii mezopotamskiej bóg stojący faktycznie na czele panteonu sumeryjskiego; był bogiem przestrzeni powietrznej i atmosfery;

Isztar – w mitologii sumeryjskiej (Inana w mitologii mezopotamskiej) bogini wojny i miłości, z czasem główna i jedyna licząca się bogini panteonu mezopotamskiego; jej kult rozpowszechnił się szeroko na całym obszarze starożytnego Bliskiego Wschodu; jej mężem był Tammuz, bóg‑pasterz, skazany przez boginię na pobyt w świecie podziemnym;

Utu (Szamasz) – w mitologii mezopotamskiej bóg słońca;

Religia Egipcjan

Amon‑Re (początkowo były to dwa oddzielne bóstwa: Amon- bóg wiatru i Re- bóg słońce) – egipski król bogów, sprawca niewidzialnego wiatru, urodzaju, płodności; był uosobieniem niewidzialnych życiodajnych elementów natury: powietrza i wiatru;

Ozyrys – w mitologii egipskiej bóg śmierci i odrodzonego życia, Wielki Sędzia zmarłych; miał dwóch synów: Anubisa z Neftydą i Horusa z Izydą; wraz ze swoją małżonką Izydą oraz synem Horusem tworzył egipską triadę (grupę 3 wyobrażeń lub imion boskich tworzących sakralną jedność);

Anubis – w mitologii egipskiej bóg z głową szakala, ściśle łączony z mumifikacją i życiem pozapozagrobowym;

Izyda – w mitologii egipskiej bogini płodności, opiekunka rodzin; matka Horusa;

Neftyda – w mitologii egipskiej bogini śmierci; matka Anubisa;

Horus – egipski bóg nieba, opiekun monarchii egipskiej; czczony pod postacią sokoła lub człowieka z głową sokoła zwieńczoną tarczą słoneczną oraz jako dziecko z palcem w ustach; był synem Ozyrysa i Izydy;

Tot – egipski bóg Księżyca, patron mądrości; uważany za wynalazcę egipskiego pisma, kalendarza, a także arytmetyki, geometrii, muzyki, liczby i rysunków; był opiekunem pisarzy oraz ludzi nauki i sztuki; przedstawiany jako człowiek z głową ibisa;

Religia w Indiach

buddyzm – nonteistyczny system filozoficzny i religijny, którego założycielem i twórcą był Siddhartha Gautama;

Wisznu – jeden z najpopularniejszych bogów w hinduizmie, bóg jedyny w wisznuizmie (największym wyznaniu hinduistycznym); jeden z trójcy hinduistycznej tworzonej wraz z Brahmą i Śiwą;

Śiwa (czyt. sziwa) – jeden z najistotniejszych bogów w hinduizmie; tworzy Trimurti (rodzaj trójcy hinduistycznej) razem z Brahmą i Wisznu; symbolizuje unicestwiający i odnawiający aspekt boskości;

Brahma (czyt. brama) – w hinduizmie wraz z Wisznu i Śiwą tworzy Trimurti; Brahma jest pierwszą śmiertelną żywą istotą, zrodzoną z formy virat – kwiatu lotosu wyrastającego z jeziora umiejscowionego w pępku Wisznu;

Wierzenia chińskie

taoizm – tradycyjny chiński system filozoficzny i religijny; stworzenie tej filozofii przypisuje się Laozi w VI w. p.n.e., taoizm religijny powstał w II i III w. n.e.

konfucjanizm – system filozoficzno‑religijny zapoczątkowany w Chinach przez Konfucjusza w V w. p.n.e.

dao (tao) – kluczowe pojęcie w taoizmie, używane również w konfucjanizmie; w taoizmie rozumiane jest jako bezosobowe bóstwo, ład kosmiczny i uniwersalne prawa rządzące przyrodą oraz społeczeństwem; w konfucjanizmie mądrość, metoda postępowania danej osoby zgodna z normami etycznymi