Prezentacja multimedialna
Zapoznaj się z prezentacją i określ główne tematy, idee oraz wartości, jakie pojawiają się w treści nowel Elizy Orzeszkowej.
Odnosząc się do treści prezentacji, skomentuj zacytowane poniżej słowa Henryka Markiewicza.
PozytywizmUjawniło się pisarskie uwrażliwienie Orzeszkowej na dwa fenomeny psychologiczno–moralne […]: śledzi ona tę nieubłaganą konsekwencję, z jaką napór antyhumanistycznych sił współczesnego życia degraduje jednostkę, uboży, wykoślawia i deprawuje jej życie wewnętrzne, a równocześnie stara się utrwalić te przelotne choćby przejawy człowieczej godności i odruchy poświęcenia, na które potrafią się niekiedy zdobyć ludzie najbardziej nawet spustoszeni i skrzywdzeni duchowo.
Źródło: Henryk Markiewicz, Pozytywizm, Warszawa 1978, s. 123–124.
Słownik
(gr. apothéōsis – ubóstwienie) akt uznania istoty ludzkiej za bóstwo
tendencja m.in. w literaturze XIX wieku obejmująca utwory, które w zamierzeniu autorów miały zwrócić uwagę czytelników na problemy społeczne i nakłonić do działań dobroczynnych
(gr. páthos – doświadczenie, uczucie) wzniosły sposób wyrażania się, odczuwany nieraz jako tzw. fałszywy patos, tj. nieuzasadnione nobilitowanie pospolitych w swej istocie zjawisk.
(fr. réalisme) – w literaturze prąd spopularyzowany w prozie II połowy XIX wieku, dążący do jak najwierniejszego odzwierciedlenia świata znanego czytelnikowi z codzienności; realiści opisywali wydarzenia, bohaterów i ich egzystencję w sposób reprezentatywny dla przedstawianej w utworze grupy społecznej
(łac. retardatio – opóźnienie) zabieg stylistyczny polegający na opóźnianiu punktu kulminacyjnego w celu wywołania napięcia u czytelnika
motyw przewodni utworu nowelistycznego, spajający akcję, często o symbolicznym znaczeniu
krótka forma literacka o schematycznej konstrukcji, inspirowana szkicem malarskim; jej głównym celem jest bezstronne portretowanie środowisk społecznych, ich typowych reprezentantów i codziennych czynności, co często ma walor dydaktyczny; wyraziste zakończenie i dramatyczny układ wydarzeń zbliża szkic literacki do noweli
termin określający utwory prozatorskie bardziej rozbudowane niż nowele, w których pojawiają się wątki drugoplanowe i szerszy opis świata przedstawionego, za krótkie jednak, by określić je mianem powieści