Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się z materiałem i wskaż w cyklu sonetów Kasprowicza cytaty, w których ujawnia się symboliczne znaczenie stawu, lasu, limby oraz krzaku róży.

Rl7fbktjutix9
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Jakie emocje, uczucia i stany ducha zostały zobrazowane przez symbole pojawiające się w Krzaku dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach? Sformułuj wypowiedź pisemną.

Rl7fbktjutix9
(Uzupełnij).

Symbole w Krzaku dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach

ep2019.contentplus.io:R1IsQ0nT2e8pC
ep2019.contentplus.io:R1DkIDT8WjtK2
RcjA57jBHNaA9
Mały Koprowy Wierch i Dolina Ciemnosmreczyńska
Źródło: Jerzy Opioła, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
1

Cykl sonetów Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach nie jest jedynie opisem tatrzańskiej przyrody. Poza deskrypcją górskiego terenu mówi także wiele o podmiocie lirycznym – o jego postrzeganiu świata. Liryka młodopolska daje liczne przykłady poetyckich pejzaży, które wyrażają nastroje, usposobienie lub szczególne stany ducha. Zamiast nazywania doznań wprost, ówcześni twórcy często wprowadzali do swoich utworów elementy przyrody, symbolicznie reprezentujące przeżycia wewnętrzne.

ep2019.contentplus.io:RmYBHrzk5AarT
RMrgcnktWcT2p
Niżni Ciemnosmreczyński Staw
Źródło: Jerzy Opioła, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
1

Na symboliczną wymowę górskiej przyrody w utworze zwracają uwagę stosowane przez Kasprowicza metafory. Poeta używa często odległych skojarzeń – przedstawia na przykład taflę górskich akwenów, podkreślając podobieństwo ich barw do kolorów pawiego ogona. Autor wykorzystuje także synestezję, łącząc ze sobą doznania różnych zmysłów – wzroku, zapachu i słuchu – pisząc wilgotna biel, dźwięki / Płyną po rosie.

ep2019.contentplus.io:RBKfmIdbJpGKA
R1YmPBRqNgIVr
Górski las
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
1

Las rozrośnięty na górskich halach jest opisany tak, jakby był częścią morskiego krajobrazu. Kasprowicz zestawia barwę i ukształtowanie terenu z jakościami należnymi przyrodzie z zupełnie innego regionu (Ciemnosmreczyński las spowity / W bladobłękitne, wiewne fale).

ep2019.contentplus.io:RIKOTmO0if15B
R1LifuOVJhSpZ
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
1

Autor nadaje poszczególnym elementom pejzażu ludzkie cechy, przez co kieruje uwagę czytelnika na sferę emocji i uczuć przeżywanych przez człowieka. Nie można odczytywać dosłownie fragmentów opisujących zadumanie, lękliwość i samotność krzaku dzikiej róży oraz jej czynności – tulenie się do skalnej ściany, ciskanie pąsu krwawego na plamy szarych złomów. Róża zostaje wprowadzona do utworu, aby ukazać te przeżycia, które trudno jednoznacznie nazwać.

ep2019.contentplus.io:RM7zrdJB5yc31
RnRzKaRimVJNK
Sosna limba
Źródło: Michael Fiegle, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
1

Rosnąca obok limba jest w sonetach zdecydowanie bardziej bierna niż róża – leży bez ruchu i próchnieje. Lecz i ona ma swoją rolę w symbolicznym obrazie świata z wierszy Kasprowicza. Przypomina o przemijaniu. O tym, że każde piękno, również doskonałe piękno natury, kiedyś stanie się przeszłością. Sprowadzenie jej roli do wyrażania nostalgii czy melancholii byłoby jednak zubożeniem treści cyklu sonetów. Znaczenie limby jest nierozłącznie związane z krajobrazem ukazanym w utworach. Jeśli powiemy, że wiersze są wyrazem konkretnego uczucia, na przykład tęsknoty, a nie odniesiemy się do kreacji tatrzańskiej natury, języka opisu, nastrojów sugerowanych przez Kasprowicza – będzie to interpretacja niepełna.

ep2019.contentplus.io:R1KHaRdnK5rLd
RTNYus1QWXpce
Żabi Szczyt Niżni i Żabia Czuba
Źródło: Kristian Slimak, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
1

Poeta opisuje konkretne miejsce w Tatrach, lecz nadaje temu pejzażowi treść uniwersalną. W tworach natury każe czytelnikom widzieć nie tylko rosnącą różę i powaloną limbę, lecz także siebie samych – symboliczne odbicie ich własnego losu.

1

*Muzyka wykorzystana w prezentacji: When Mountains Move, A little more time, licencja: Artlist.io