Prezentacja multimedialna
Zapoznaj się z poniższą prezentacją i odpowiedz na zamieszczone w niej pytania.
Cynizm

Tło historyczne
Z czym był związany sukces filozofii cyników w epoce hellenistycznej?
Doktryna
Fundament pod koncepcje szkoły cynickiej stworzył Antystenes z Aten, uczeń Sokratesa. Jednak w przeciwieństwie do Platona dokonał on całkowicie odmiennej interpretacji ideiideaidei sokratycznej. Odrzucając całkowicie platońską teorię idei i poznanie rozumowe, zdecydowanie bronił nominalizmu i poznania zmysłowego, jemu wyłącznie przyznając właściwości poznawcze. W Sokratesie widział zatem wyłącznie filozofa niosącego przesłanie egzystencjalne, który przede wszystkim swym życiem pokazał czym jest prawdziwa wolność. Wolność staje się dla Antystenesa i wszystkich jego następców celem i jedyną wartością godną pożądania. Wszystko, co wolność ogranicza, jest zatem zbędne. Konsekwencje tych fundamentalnych dla cynizmu tez są wszechstronne.
Krytyka przyjemności
Po pierwsze cynizm stoi na stanowisku skrajnego antyhedonizmu. Wszelka przyjemność i pożądanie nie są moralnie obojętne (czy staną się dobre, czy złe, zależy od sposobu ich użycia), lecz są złe, ponieważ każdy przedmiot pożądania, czy każda rzecz, bądź czynność, która przynosi przyjemność stają się czynnikami uzależniającymi człowieka od siebie, a przez to ograniczającymi jego wolność.
Krytyka konwencjonalizmu

Wolność jako cel cynizmu
Co jest koniecznym warunkiem zdobycia wolności?
Czym jest antyhedonizm?
Nawiązania i oponenci

Choć trudno wskazać na bezpośrednie odwołania do cynizmu w późniejszych epokach, można jednak dostrzec w ich koncepcjach (uznanie wolności za wartość najwyższą, antykonwencjonalizm, negatywny stosunek do władzy) zdecydowane elementy myślenia anarchistycznego. Stąd stosowane wobec cyników określenie: „starożytni anarchiści”.
Dla Epikura z kolei, „życie cynickie” było antytezą jego koncepcji etycznych, gdzie miejsce przyjemności katastematycznej (epikureizm) zajął trud i ćwiczenia. Miał ponoć Epikur określić cyników mianem „wrogów Hellady”.
Wśród przeciwników cyników najpocześniejsze miejsce zajmują Platon i Epikur. Platon krytykował cyników za nominalizm, a także za ich zradykalizowanie nauczania etycznego przez Sokratesa.
Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofówKiedy Platon rozprawiał o ideach i używał takich nazw, jak „stołowość” i „kielichowość”, Diogenes powiedział: Stół i kielich widzę, stołowości i kielichowości natomiast w żaden sposób nie mogę dojrzeć. Na to Platon odpowiedział: Tak, bo masz oczy, którymi widzisz stół i kielich, ale nie masz rozumu, którym się widzi stołowość i kielichowość. Zapytany (scil. Platon): Za jakiego człowieka uważasz Diogenesa? odpowiedział: Za Sokratesa szalonego.
cyt Źródło: Diogenes Laertios,, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, tłum. W. Olszewski przy współpracy B. Kupisa, Warszawa 1988.
Dlaczego cyników nazywa się „starożytnymi anarchistami”?
Słownik
(gr. anaídeia – bezwstyd, zuchwałość) oznacza nieograniczoną wolność działania, posuniętą nawet do obalania wszelkich granic moralnych; jej celem jest wykazanie umowności życia społecznego
(gr apateia– nieodczuwanie, nieodczuwalność) w rozumieniu cyników obojętność wobec wszystkiego, co jest cenne dla ludzi
(gr. autarkeja – samowystarczalność, wystarczanie samemu sobie) termin oznaczający skrajną samowystarczalność i autonomię
(gr. idéa — wyobrażenie, wzór) myśl przewodnia, pomysł
(gr. parrhesia – powiedzenie wszystkiego) oznacza wolność i szczerość słowa; charakterystyczna dla cynizmu, posunięta nawet do zamierzonej, demaskatorskiej bezczelności
(gr. katasteme – bezruch, statyczność) oznacza przyjemność wynikającą ze spokoju ducha; nazwa wskazuje, że duch znajduje się tu albo w stanie niezachwianego spoczynku, z którego nic nie jest go w stanie wytrącić, lub jest w stanie jednostajnego, niezmąconego ruchu, z którego nie wybija go żaden zamęt