Polecenie 1

Zapoznaj się z prezentacją, a następnie wykonaj polecenia.

1,1
RI4rXvSRH0PW2
Nagranie

Aleksander Czekanowski (1833–1876) w 1850 r. rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Kijowskim, ale od początku bardziej interesował się geologią i naukami przyrodniczymi. Po ukończeniu studiów zajmował się organizowaniem zbiorów przyrodniczych dla Kijowskiego Uniwersytetu. W 1863 r. podejrzany o udział w organizacjach spiskowych, został zesłany na Syberię. Początkowo przebywał na Zabajkalu, później przeniesiono go nad Angarę, gdzie żył w skrajnej nędzy, cały czas jednak kontynuując badania naukowe. Po przeniesieniu do Irkucka zaczął działać w Syberyjskim Oddziale Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego. Badał pod względem geologicznym rzeki i jeziora Syberii i Mongolii, m.in. Lenę, Tunguzkę, jezioro Chubsuguł. Jego zbiory obejmują wiele interesujących okazów geograficznych, geologicznych i paleontologicznych, gromadził także skamieniałości owadów i roślin. Zmarł wkrótce po powrocie do Petersburga.

R1Aj9STGwJfS7
Aleksander Czekanowski.
Źródło: Franciszek Tegazzo (wzór), Aleksander Regulski, Wikimedia Commons, domena publiczna.
1,1

Jan Czerski (1845–1892) brał udział w powstaniu styczniowym, za co został aresztowany, zesłany na Syberię i wcielony do armii. Najpierw przebywał w Omsku, później został przeniesiony do Irkucka. Od początku swojego zesłania prowadził badania geologiczne w rejonie jeziora Bajkał, rzek Tunguzka, Angara i Selenga. Objęty amnestią w 1885 r., w dalszym ciągu uczestniczył w różnych wyprawach na teren Syberii. Zmarł podczas ekspedycji w okolice Kołymy.

R1KahKSFrGdNv
Jan Czerski.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
1,1

Benedykt Dybowski (1833–1930) pochodził z terenów dzisiejszej Białorusi, studiował na Uniwersytecie Dorpackim medycynę i nauki przyrodnicze. Kontynuował edukację na uczelni wrocławskiej i berlińskiej, po kilku latach powrócił na swój rodzimy uniwersytet w glorii znakomitego badacza. Za udział w manifestacjach politycznych został dwukrotnie aresztowany, a wyrok śmierci wydany na niego w 1864 r., dzięki interwencji niemieckich zoologów, zamieniono na 12 lat zesłania. Podczas pobytu na Syberii prowadził badania zoologiczne i antropologiczne nad jeziorem Bajkał, na Dalekim Wschodzie i na Kamczatce. Po powrocie zajął się działalnością pedagogiczną i naukową, opublikował dziesiątki prac na temat fauny Bajkału i udzielał się w wielu stowarzyszeniach krajowych i zagranicznych.

RhC2bF7aXfrR5
Benedykt Dybowski.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
1,1

Wiktor Godlewski (1831–1900) pochodził z drobnoszlacheckiej rodziny. Wcześnie stracił ojca i musiał przejąć administrowanie majątkiem, w tym czasie też ujawniła się jego pasja zoologiczna. Kolekcjonował różne okazy zwierząt i ptaków, zasilił nimi zbiory Gabinetu Zoologicznego warszawskiej Szkoły Głównej. W 1863 r. za przynależność do organizacji spiskowych został skazany na zesłanie i 12 lat katorżniczej pracy na Syberii. Tam badał faunę i florę głównie jeziora Bajkał, współpracował przy tym z Benedyktem Dybowskim. Zebrał kolekcję ponad 370 gatunków ptaków. Po powrocie do kraju zajął się zarządzaniem majątkiem i działalnością w wielu organizacjach społecznych.

R1buFcsCXEcDj
Wiktor Godlewski.
Źródło: Vonglass, Wikimedia Commons, domena publiczna.
1,1

Michał Jankowski (1842–1913) od dzieciństwa interesował się naukami przyrodniczymi. Za udział w powstaniu styczniowym został skazany na osiem lat katorżniczej pracy na Syberii. W czasie pobytu w Czycie poznał Benedykta Dybowskiego i wraz z nim odbył kilka wypraw do ujścia rzeki Ussuri, w trakcie których uzupełnił swoją wiedzę z zakresu nauk przyrodniczych. Po zwolnieniu osiedlił się we Władywostoku i zajął własnymi badaniami. Rozwinął m.in. nowatorską metodę pozyskiwania poroża jeleni bez konieczności zabijania zwierząt, hodował konie rasy mandżurskiej. Przez całe życie zbierał, opisywał i przesyłał do różnych muzeów przykłady flory i fauny, m.in. motyle, chrząszcze, ptaki; prowadził prace wykopaliskowe. Jankowski jest jedną z osób, które w największym stopniu przyczyniły się do rozwoju badań nad Dalekim Wschodem.

R1UWNGBhs481X
Michał Jankowski
Źródło: E. Hoshita, Wikimedia Commons, domena publiczna.
1,1

Wacław Sieroszewski (1858–1945) jako 20‑latek za związki z ruchem socjalistycznym i agitację wśród robotników został skazany na zesłanie i osiedlenie się na dalekiej Syberii. Początkowo utrzymywał się z kowalstwa, wyrobu biżuterii i myślistwa. Karany za próby ucieczki, był kierowany w jeszcze dalsze regiony Syberii. W końcu trafił na tereny Jakucji, gdzie zainteresował się kulturą Jakutów. Po zwolnieniu kontynuował badania etnograficzne. Po ponownym zesłaniu wraz z Bronisławem Piłsudskim prowadził badania nad ludem mieszkającym na Sachalinie.

R1Hxb0WMzIDH9
Wacław Sieroszewski.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
1,1

Bronisław Piłsudski (1866–1918) był starszym bratem Józefa Piłsudskiego. Od wczesnych lat studenckich działał w różnych organizacjach przeciwstawiających się caratowi. Wydany przez współtowarzysza, został skazany na 15 lat katorgi i zesłany na wyspę Sachalin. Tam rozpoczął badania nad ludem Ainu na wyspie Hokkaido, a głównym jego dorobkiem jest przetłumaczenie 10 tys. słów w języku ainu. Po wojnie rosyjsko‑japońskiej wrócił do Polski i osiedlił się w Krakowie, a potem w Zakopanem, gdzie prowadził badania nad ludami Podhala. Zginął prawdopodobnie śmiercią samobójczą, topiąc się w Sekwanie.

R1UoKrmQe0uJO
Bronisław Piłsudski.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 2

Przeanalizuj powyższe notki biograficzne i podaj podobieństwa oraz różnice między opisanymi badaczami Syberii. Weź pod uwagę m.in. pochodzenie, okoliczności trafienia na Syberię, zainteresowania i wykształcenie oraz losy po zwolnieniu.

RyJNfsbAM5Ger
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Napisz notatkę do podręcznika na temat wybranego przez siebie badacza. Zwróć uwagę, by tekst był napisany przystępnym językiem i trafiał do twoich rówieśników. Zawrzyj w notatce tylko takie informacje, które są twoim zdaniem ważne i mogą przyciągnąć uwagę odbiorcy.

R19z21zZ7buvO
(Uzupełnij).