Grecy próbowali dostosować się do zmieniających się okoliczności politycznych, próbując jednocześnie obronić ginącą niezawisłość. Zaczęli zdawać sobie sprawę z faktu, że nowa sytuacja wymaga większych organizmów państwowych. W III w. p.n.e. na terenie Grecji istniały dwa związki państw-miast o charakterze federacyjnym: Związek Etolski i Związek Achajski. Większą rolę odegrał ten pierwszy, stając się pod koniec III stulecia największym terytorialnie państwem Hellady. Pod koniec tego samego wieku Grecy zetknęli się z Rzymianami. Wówczas rozpoczął się trwający dwa stulecia proces podbijania przez potężne, skonsolidowane państwo rzymskie politycznych organizmów hellenistycznego świata. Przełomem było podbicie królestwa macedońskiego (148 r. p.n.e.) a następnie rozwiązanie Związku Achajskiego (146 r. p.n.e.).

W pozagreckiej części byłego imperium Aleksandra stosunki polityczne kształtowaly się odmiennie niż w Helladzie. Zdecydowanie największe były dwie monarchie: Egipt rządzony przez Ptolemeuszów (założycielem dynastii był jeden z diadochów, czyli wodzów macedońskich Aleksandra, satrapa Egiptu Ptolemeusz) i państwo Seleukidów (wywodzące się od Seleukosa, diadoch-satrapy Babilonii). Posiadały one wiele cech wspólnych: monarchiczny charakter, podbudowany religijnym kultem, polityczna elita grecko-macedońska stanowiła zdecydowaną mniejszość, współwystępowanie oraz mieszanie się elementów kulturowych i religijnych greckich i orientalnych. Państwo Seleukidów miało jednak charakter zdecydowanie bardziej miejski, co było przyczyną pewnego ograniczenia władzy króla na rzecz miast właśnie (niektóre miały np. prawo bicia własnej monety). Państwo Seleukidów uległo najpierw imperium partańskiemu, następnie po wojnach przeciw Mitrydatesowi i Tigranesowi, ziemie te przeszły pod panowanie rzymskie. Najdłużej z wszystkich państw hellenistycznych przetrwał Egipt, przekształcony w rzymską prowincję w roku 30 p.n.e.

Hellenizm znacznie wpłynął na kulturę. Był to okres najbardziej dynamicznego rozwoju nauk. Najważniejszymi ośrodkami stały się Aleksandria, Pergamon i Rodos. W okresie hellenistycznym działali m.in.: matematycy Euklides z Aleksandrii i Archimedes z Syrakuz; geograf Eratostenes z Cyreny; w naukach przyrodniczych sławę zdobył uczeń Arystotelesa Teofrast z Aten; astronomowie Arystarcha z Samos i Hippiasz z Nicei Bityńskiej. Założona przez Ptolemeusza Sotera, a rozbudowana przez Ptolemeusza Filadelfa Biblioteka Aleksandryjska stała się miejscem narodzin filologii.

Znakomicie rozwijała się filozofia. Powstawały nowe nurty, starające się stworzyć koncepcje ujmujące tradycyjne problemy w nowej, odpowiadającej zmienionym warunkom perspektywie. Najważniejszymi kierunkami były epikureizm, stoicyzm, cynizm, sceptycyzm, szkoła cyrenaików i megaryjczyków.

Sceptycyzm rozwinął się w dwóch odmianach: akademickiej – Arkesilaos z Pitane, Karneades z Cyreny i pirrońskiej – Pirron z Elidy, który towarzyszył Aleksandrowi Wielkiemu w drodze do Indii, gdzie zetknął się z tzw. gymnosofistami, co miało mieć znaczny wpływ na jego koncepcje filozoficzne, uświadamiając mu nierealność rzeczywistości i to, że mędrzec może wznieść się ponad nią (decydującym wydarzeniem było tu samobójstwo dokonane przez gymnosofistę Kalanosa, który dobrowolnie spalił się na stosie). Główną tezą sceptycyzmu pirrońskiego było powstrzymywanie się przed sądem w związku z brakiem obiektywnego i pewnego kryterium prawdy, ludzie działają wyłącznie na zasadzie umowy i zwyczaju. Mędrzec dążyć powinien do niezmąconego spokoju, obojętności, warunkiem którego jest absolutne nieorzekanie. Sceptycyzm akademicki (nazwany tak, gdyż jego twórcami byli zwierzchnicy Akademii Platońskiej: tzw. Druga Akademia – Arkesilaos i Trzecia Akademia – Karneades) nie interesował się zupełnie problematyką etyczną (co stanowiło chyba główną przesłankę dla powstania koncepcji Pirrona), koncentrował się na zwalczaniu wszelkich filozofii dogmatycznych, zwłaszcza stoicyzmu. Cyrenaicy, jedna ze szkół sokratycznych mniejszych, założona przez Arystypa z Cyreny, uznawali za cel życia dążenie do przyjemności (hedone), rozumianej, w przeciwieństwie do epikureizmu, jako aktywne zaspokajanie potrzeb przede wszystkim cielesnych. Wszelkie inne wartości, do których dążą ludzie (np. wdzięczność, przyjaźń, dobroczynność) nie są wartościami niezależnymi, wartościami samymi w sobie. Dążenie do nich odbywa się wyłącznie ze względu na płynące z nich korzyści. Jedyną zatem wartością niezależną jest przyjemność. Efektem takiego stanowiska będzie odrzucenie przez cyrenaików życia w ramach polis, odrzucenie zarówno panowania, jak i poddaństwa, prowadzące do arystypowej formuły „odrzucam wszelkie obywatelstwo, wszędzie pozostanę cudzoziemcem”. Megaryjczycy zaś, kolejna szkoła sokratyczna, założona przez Euklidesa z Megary, zajmowała się w największej mierze problematyką erystyczną.