Sen jest u Schulza maszynerią produkującą wciąż nowe obrazy i zdarzenia. Dosyć podobne funkcje pełnią u niego marzenia z dzieciństwa, które pisarz nazywa w tytule swego opowiadania „genialną epoką”. W tej epoce, gdy przez dziecko przemawia geniusz, potrafi ono rysować jakby w natchnieniu, przemawia przez nie jakaś wyższa siła (natury?), która z małego chłopca czyni artystę.

Twórczość jest więc u Schulza czymś z jednej strony ważnym, nadającym sens życiu, a z drugiej strony czymś, czego nie można opisywać bez ironii. Ta ironiczność działalności twórczej bierze się między innymi stąd, że Ojciec, który w Traktacie o manekinach prezentuje się jako wielki, natchniony prorok, herezjarchaherezjarchaherezjarcha proponujący nową teorię bytu, w rzeczywistości robi to głównie po to, aby olśnić i uwieść siłą swej wymowy szwaczki, zajmujące się szyciem na strychu.

Każdy mężczyzna u Schulza jest więc filozofem i artystą, bez tego bowiem nie byłby pełnym człowiekiem, ale jednocześnie jest istotą miotaną zmysłami i skłonnością do płci pięknej. To ta fizyczna namiętność jednocześnie pcha go wzwyż – ku realizacji wysokich ideałów, i ściąga w dół – do adoracji kobiecych stópek, która się dokonuje w pełnym przewrotnej rozkoszy samoponiżeniu. Mężczyźni adorujący kobiety przeistaczają się w postacie półzwierzęce.

Wiele w ogóle w tej prozie podobnych „przeistoczeń”: Ojciec zmienia się w karakona, w kondora, w muchę, w kraba. Opowieści o codzienności małego miasta w Galicji ewoluują w ten sposób, zaczynają przechodzić w fantastykę. Zasady, na jakich tworzy się taka fantastyczna rzeczywistość, wykłada Schulz w liście otwartym do Stanisława Ignacego Witkiewicza.