Prezentacja multimedialna
Zapoznaj się z poniższą prezentacją. Na podstawie fragmentu Traktatu o wrażeniach przedstaw teorię Condillaca powstawania pojęć i uczuć.
O początkowej wiedzy człowieka ograniczonego do powonienia
§ 1. Posąg ograniczony do powonienia może znać tylko zapachy
Wiedza naszego posągu ograniczonego do powonienia nie może sięgać poza zapachy. Tak samo jak nie może posiadać idei barwy, dźwięku, smaku, tak też nie może mieć idei rozciągłości, kształtu czy czegokolwiek, co byłoby na zewnątrz niego lub jego wrażeń.
Amerykański pisarz, autor książek science fiction Isaac Asimov w 1942 roku wprowadził w obieg kultury globalnej po raz pierwszy termin robotyka.
§ 2. Sam dla siebie jest tylko wonią, którą czuje
Jeśli pokażemy mu różę, dla nas będzie posągiem, który czuje woń róży, lecz sam dla siebie będzie tylko wonią tego kwiatu. Będzie więc zapachem róży, goździka, jaśminu, fiołka stosownie do przedmiotów, które działać będą na jego narząd. Słowem — dla niego zapachy są tylko własnymi jego modyfikacjamiIndeks górny 11 lub sposobami bycia. I nie potrafiłby uważać się za coś innego, ponieważ są to jedyne wrażenia, które jest zdolny odbierać.
W opowiadaniu Zabawa w berka Isaac Asimov przedstawił trzy prawa robotów. Skłaniały się one ku wytłumaczeniu ludzkości zależności pomiędzy przyszłymi myślącymi maszynami a ludźmi.
Kadr z filmu Superman: The Mechanical Monsters (1941), kreskówki Fleischer Brothers Superman.
§ 3. Nie posiada żadnej materii
Niechże filozofowie, którym wydaje się tak oczywiste, że wszystko jest materią, wstawią się na chwilę w jego położenie i niechże sobie wyobrażą, w jaki sposób mogliby podejrzewać, że istnieje coś podobnego do tego, co nazywamy materią.
Robot nie może wyrządzić krzywdy istocie ludzkiej lub poprzez bezczynność pozwolić, aby stała jej się krzywda.
Robot musi słuchać rozkazów wydawanych mu przez istoty ludzkie, z wyjątkiem sytuacji, w których takie rozkazy byłyby sprzeczne z Pierwszym Prawem.
Robot musi chronić samego siebie, o ile tylko nie stoi to w sprzeczności z Pierwszym lub Drugim Prawem.
§ 1. Posąg jest zdolny do uwagi
Przy pierwszym zapachu zdolność czucia naszego posągu skupia się cała na pobudzeniu, które się dokonywa w jego narządzie. Oto co nazywam uwagą.
W następnym opowiadaniu Roboty i Imperium Isaac Asimov zawarł kolejne Prawo 0. Brzmi ono: Robot nie może skrzywdzić ludzkości lub poprzez zaniechanie działania doprowadzić do uszczerbku dla ludzkości.
§ 2. O rozkoszy i cierpieniu
Od tej chwili zaczyna on cieszyć się lub cierpieć: jeśli bowiem zdolność czucia jest cała zwrócona na zapach przyjemny − będzie to rozkosz; jeśli na zapach przykry — będzie to cierpienie. [...]
Postacie sztucznych istot spotykamy już w mitologii greckiej. Jednym z przykładów jest mit o Argonautach. Wódz bohaterów helleńskich Jazon sieje smocze zęby, z których wyrastają wojownicy.
§ 6. Narodziny pamięci
Zapach, jaki odczuwa, nie zanika jednak całkowicie, gdy tylko pachnące ciało przestaje działać na jego narząd. Uwaga, której mu udzielił, zachowuje go jeszcze i w zależności od tego, czy sama uwaga była bardziej czy mniej żywa, pozostaje po nim pobudzenie silniejsze lub słabsze. Oto pamięć.
Teorie historyczne głoszą, że Archytas z Tarentu, przyjaciel Platona, skonstruował latającego, drewnianego gołębia. Średniowiecze podążyło za czasem. Stworzono wówczas android, ruchome figury o wyglądzie człowieka, wykonujące określone czynności, np. otwieranie i zamykanie drzwi, witanie gości.
§ 7. Podział zdolności czucia między powonieniem a pamięcią
Kiedy zatem posąg nasz staje się nowym zapachem, zapach, którym był poprzednio, jest dlań jeszcze obecny. Jego zdolność czucia dzieli się między pamięć i powonienie: pierwsza z tych władz zwraca uwagę na wrażenie minione, druga natomiast na wrażenie obecne. [...]
Pierwszy działający robot powstał w 1738 roku. Był nim grający na flecie android, którego konstruktorem był Jacques de Vaucanson.
Traktat o wrażeniach, rozdz. I, II, fragmenty§ 15. Posąg wydaje sąd
Z chwilą, gdy istnieje porównanie, istnieje sąd. Posąg nasz nie może zwrócić jednocześnie uwagi na woń róży i goździka, aby nie spostrzec natychmiast, że pierwsza nie jest tym samym, co druga, i nie może zwrócić uwagi na woń róży, odczuwaną obecnie i poprzednio, by nie zauważyć, że są tą samą modyfikacją. Sąd jest więc tylko uchwyceniem stosunku między dwiema ideami, które porównywamy.
Źródło: Étienne Bonnot de Condillac, Traktat o wrażeniach, rozdz. I, II, fragmenty, tłum. W. Wojciechowska.
Oto współczesny humanoidalny robot, wyprodukowany przez firmę Hanson Robotics z Hongkongu. Sophia, bo tak nazwano tego robota, obdarzona jest sztuczną inteligencją, aby uczyć się, dostosowywać do ludzkich zachowań i pracować z ludźmi. Ma wbudowaną zdolność udzielania wywiadów na całym świecie. Od października 2017 r. jest pierwszym obywatelem robotem - to robot Arabii Saudyjskiej.
Indeks górny 11modyfikacja — zmiana stanu podmiotu postrzegającego (tu: posągu); według Condillaca, kiedy zmienia się wrażenie (dany zapach), zmienia się cały stan podmiotu
Odwołując się do metafory „posągu Condillaca”, wyjaśnij, jak według filozofa mogłyby powstać w człowieku takie pojęcia i uczucia jak sprawiedliwość, patriotyzm, nieskończoność, miłość, przyjaźń.
Podaj, kto był głównym reprezentantem oświeceniowego materializmu? Opisz, czym charakteryzowała się jego teoria.