Przeczytaj
Sprawdź się
Prezentacja multimedialna
Zapoznaj się z prezentacją multimedialną i w 6 zdaniach opisz, w jaki sposób mieszkańcy powstańczej Warszawy radzili sobie z głodem, chorobami i leczeniem rannych.
Zgodnie z planem Niemców „po Warszawie nie miał pozostać żaden ślad”. W kilku zdaniach wyjaśnij dosłowne i symboliczne znaczenie tej groźnej zapowiedzi.
Mianem spichlerza powstańczej Warszawy określano magazyny należące do Browaru Haberbuscha i Schielego znajdujące się przy ulicy Ceglanej 4/6. Stały się one najważniejszym źródłem zaopatrzenia walczącego miasta. Warszawiacy ustawiali się w długie kolejki, aby otrzymać tam trochę jęczmienia, z którego gotowano następnie tzw. zupę pluj, nazywaną też plujką i pluj‑zupą. Określenia te wzięły się stąd, że słabo oczyszczony jęczmień zmuszał jedzących do ciągłego wypluwania łuskwin zboża. Działały również społeczne kuchnie i punkty żywienia, w których wydawano dziennie ponad 22 tysiące obiadów. Kuchnie polowe prowadzone były niejednokrotnie pod ostrzałem – gotujące w nich kucharki ryzykowały życie, aby nakarmić głodnych. Warszawiacy wykorzystywali także własne zapasy żywności, a jeśli mieli taką możliwość – zbierali warzywa sadzone w całym mieście.
Aleksandra Zaprutko-Janicka Okupacja od kuchni. Kobieca sztuka przetrwaniaWe wrześniu głód stał się dla stolicy przeciwnikiem nie mniej groźnym od Niemców. Pod koniec miesiąca wyzierał już z każdego zakątka miasta. Wszystkie magazyny, spiżarnie i sklepy świeciły pustkami. Los ludności cywilnej zaczął coraz mocniej ciążyć na barkach dowództwa AK. W dodatku noce stawały się z dnia na dzień zimniejsze. Ludności cywilnej groziła prawdziwa katastrofa humanitarna.
Ludność cywilna Warszawy już od pierwszych dni powstania pomagała w budowaniu barykad mających utrudniać Niemcom przemieszczanie się i dostęp do opanowanych przez Polaków dzielnic. Do budowy tego typu umocnień wykorzystywano wszystko: pojazdy, meble, a nawet wanny czy sedesy. W wielu miejscach barykady wzmacniano pod czujnym okiem inżynierów współpracujących z Armią Krajową. Były one nie tylko zaporami pozwalającymi na przemieszczanie się z miejsca na miejsce, ale stanowiły punkty orientacyjne w topografii zrujnowanego miasta.
Od wybuchu powstania warszawskiego w niemal każdej dzielnicy funkcjonowały szpitale udzielające pomocy nie tylko rannym powstańcom, ale także ludności cywilnej. Lekarze musieli radzić sobie przede wszystkim z ranami postrzałowymi, połamanymi kończynami, poparzeniami. Wielu ludzi chorowało z odwodnienia, szerzył się tyfus. Niemcy w czasie powstania warszawskiego długo nie respektowali międzynarodowych ustaleń dotyczących sposobów traktowania ludności cywilnej. W szpitalach mordowano wszystkich – personel oraz pacjentów, mimo tego, że leżący tam Niemcy przekonywali żołnierzy, że Polacy bardzo dobrze się nimi opiekowali. Przenoszone do piwnic szpitale oraz punkty opatrunkowe działały w skrajnie trudnych warunkach – bez środków opatrunkowych, leków znieczulających, narzędzi chirurgicznych.
Losy ludności cywilnej w czasie powstania warszawskiego związane są z upadkiem kolejnych warszawskich dzielnic. Niemcy zabijali Polaków ukrywających się w piwnicach domów, nie szczędzono kobiet, dzieci, starców. Ludność cywilna była okradana, kobiety gwałcono i torturowano. Specjalna grupa Polaków została zmuszona przez Niemców do palenia tysięcy zwłok cywilów pomordowanych w czasie masakr.
Ci, którym udało się uciec i schronić w dzielnicach, które pozostawały w rękach polskich żołnierzy, nie byli w stanie uwierzyć, że gdzieś może toczyć się jeszcze w miarę normalne życie – ludzie spacerują, słuchają radia czy spotykają się ze znajomymi.
Warszawa poniosła ogromne straty już w czasie kampanii wrześniowej w 1939 roku. Powstanie warszawskie przyniosło całkowitą zagładę miasta – Niemcy otrzymali rozkaz, aby polską stolicę zrównać z ziemią. Zgodnie z tzw. planem Pabsta, który był niemieckim architektem, na miejscu Warszawy miało powstać miasto wzorowane na starej „architekturze germańskiej” z brukowanymi uliczkami. Po Warszawie nie miał pozostać żaden ślad.
*Muzyka wykorzystana w prezentacji: Sergio Marchesini, Cercando l'oro l, licencja: Artlist.io