Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się z prezentacją multimedialną i w 6 zdaniach opisz, w jaki sposób mieszkańcy powstańczej Warszawy radzili sobie z głodem, chorobami i leczeniem rannych.

Rj0If266gsIH8
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Zgodnie z planem Niemców „po Warszawie nie miał pozostać żaden ślad”. W kilku zdaniach wyjaśnij dosłowne i symboliczne znaczenie tej groźnej zapowiedzi.

Rj0If266gsIH8
(Uzupełnij).
ep2019.contentplus.io:R1bMgNqGytwl9
R1MC0PaSzBvET
ep2019.contentplus.io:RkABEo3KZxlDe
RdvE8cHNIuHwl
ep2019.contentplus.io:RSq1J1Rnj9zwL
Rp8L5XG1xwC0L
Powstańcza kuchnia przy ulicy Moniuszki
Źródło: Eugeniusz Lokajski, dostępny w internecie: Wikimedia Commons za: Opracowanie Zbiorowe (1.08.1957) Powstanie Warszawskie w Ilustracji, Warszawa: Wydanie Specjalne Warszawskiego Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”, s. 411, domena publiczna.
1

Mianem spichlerza powstańczej Warszawy określano magazyny należące do Browaru Haberbuscha i Schielego znajdujące się przy ulicy Ceglanej 4/6. Stały się one najważniejszym źródłem zaopatrzenia walczącego miasta. Warszawiacy ustawiali się w długie kolejki, aby otrzymać tam trochę jęczmienia, z którego gotowano następnie tzw. zupę pluj, nazywaną też plujką i pluj‑zupą. Określenia te wzięły się stąd, że słabo oczyszczony jęczmień zmuszał jedzących do ciągłego wypluwania łuskwin zboża. Działały również społeczne kuchnie i punkty żywienia, w których wydawano dziennie ponad 22 tysiące obiadów. Kuchnie polowe prowadzone były niejednokrotnie pod ostrzałem – gotujące w nich kucharki ryzykowały życie, aby nakarmić głodnych. Warszawiacy wykorzystywali także własne zapasy żywności, a jeśli mieli taką możliwość – zbierali warzywa sadzone w całym mieście.

ep2019.contentplus.io:RQV5wvWiWHAli
1,1
RN509vWOrSoas
Jedna z kuchni polowych działających w czasie Powstania Warszawskiego
Źródło: Autor nieznany, dostępny w internecie: Wikimedia Commons za: Jan Grużewski, Stanisław Kopf, Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, Warszawa (1957), s. 241, domena publiczna.
Aleksandra Zaprutko-Janicka Okupacja od kuchni. Kobieca sztuka przetrwania

We wrześniu głód stał się dla stolicy przeciwnikiem nie mniej groźnym od Niemców. Pod koniec miesiąca wyzierał już z każdego zakątka miasta. Wszystkie magazyny, spiżarnie i sklepy świeciły pustkami. Los ludności cywilnej zaczął coraz mocniej ciążyć na barkach dowództwa AK. W dodatku noce stawały się z dnia na dzień zimniejsze. Ludności cywilnej groziła prawdziwa katastrofa humanitarna.

slajd2 Źródło: Aleksandra Zaprutko-Janicka, Okupacja od kuchni. Kobieca sztuka przetrwania, Kraków 2015, s. 227.
ep2019.contentplus.io:R7sidISngSMb4
R1Yd0RCkqbbcu
ep2019.contentplus.io:RjNnHnM6pIQse
R13SZBIJozjWU
Ludność cywilna kopiąca barykadę w dzielnicy Wola
Źródło: dostępny w internecie: Wikimedia Commons za: Jan Grużewski, Stanisław Kopf, Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, Warszawa (1957), s. 23, domena publiczna.
1

Ludność cywilna Warszawy już od pierwszych dni powstania pomagała w budowaniu barykad mających utrudniać Niemcom przemieszczanie się i dostęp do opanowanych przez Polaków dzielnic. Do budowy tego typu umocnień wykorzystywano wszystko: pojazdy, meble, a nawet wanny czy sedesy. W wielu miejscach barykady wzmacniano pod czujnym okiem inżynierów współpracujących z Armią Krajową. Były one nie tylko zaporami pozwalającymi na przemieszczanie się z miejsca na miejsce, ale stanowiły punkty orientacyjne w topografii zrujnowanego miasta.

ep2019.contentplus.io:R1VOJRWLYMYIN
R1XpGz1saDROw
ep2019.contentplus.io:RAXyRuoUr7AMV
R1R3sBYAbqsVq
Zdjęcie na górze: Powstańczy szpital w dawnym gmachu PKO przy ulicy Świętokrzyskiej
Zdjęcie na dole: Piwnica jednego z warszawskich szpitali po masakrze dokonanej przez niemieckich żołnierzy
Źródło: dostępny w internecie: Wikimedia Commons za: 1. Jerzy Tomaszewski, Epizody Powstania Warszawskiego, Warszawa 1979. 2. Szymon Datner, Zbrodnie okupanta w czasie Powstania Warszawskiego w 1944 roku, Warszawa 1962 (autor fotografii Leonard Sempoliński), domena publiczna.
1

Od wybuchu powstania warszawskiego w niemal każdej dzielnicy funkcjonowały szpitale udzielające pomocy nie tylko rannym powstańcom, ale także ludności cywilnej. Lekarze musieli radzić sobie przede wszystkim z ranami postrzałowymi, połamanymi kończynami, poparzeniami. Wielu ludzi chorowało z odwodnienia, szerzył się tyfus. Niemcy w czasie powstania warszawskiego długo nie respektowali międzynarodowych ustaleń dotyczących sposobów traktowania ludności cywilnej. W szpitalach mordowano wszystkich – personel oraz pacjentów, mimo tego, że leżący tam Niemcy przekonywali żołnierzy, że Polacy bardzo dobrze się nimi opiekowali. Przenoszone do piwnic szpitale oraz punkty opatrunkowe działały w skrajnie trudnych warunkach – bez środków opatrunkowych, leków znieczulających, narzędzi chirurgicznych.

ep2019.contentplus.io:R1RWXlFDJ1vzm
R1RpJ4bRk8zHS
ep2019.contentplus.io:Rpk9xL7jzvwJw
RXfTPGnmqCEuH
Zdjęcie na górze: Cywile wypędzeni przez Niemców z dzielnicy Wola
Zdjęcie na dole: Ludność cywilna po kapitulacji powstania warszawskiego
Źródło: Bundesarchiv, Bild 101I-695-0412-15 / Gutjahr(zdjęcie na dole), Bundesarchiv, Bild 146-2005-0045 / Seidel (zdjęcie na górze), [pokaż]German Federal Archives, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
1

Losy ludności cywilnej w czasie powstania warszawskiego związane są z upadkiem kolejnych warszawskich dzielnic. Niemcy zabijali Polaków ukrywających się w piwnicach domów, nie szczędzono kobiet, dzieci, starców. Ludność cywilna była okradana, kobiety gwałcono i torturowano. Specjalna grupa Polaków została zmuszona przez Niemców do palenia tysięcy zwłok cywilów pomordowanych w czasie masakr.

ep2019.contentplus.io:R1Y5AQw3OE6uh
RmZtRK6lJwnoV
Ewakuacja ludności cywilnej po upadku powstania warszawskiego
Źródło: Bundesarchiv, Bild 146-2005-0040 / Moschner, German Federal Archives, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
1

Ci, którym udało się uciec i schronić w dzielnicach, które pozostawały w rękach polskich żołnierzy, nie byli w stanie uwierzyć, że gdzieś może toczyć się jeszcze w miarę normalne życie – ludzie spacerują, słuchają radia czy spotykają się ze znajomymi.

ep2019.contentplus.io:RXGum01vadLLT
RtUf77mPtZMJq
ep2019.contentplus.io:Ry8FrXQ1QXgGh
RBPvsliF6oP8L
Płonący Prudential określany mianem pierwszego polskiego drapacza chmur, który został trafiony przez niemiecki pocisk moździerzowy
Źródło: dostępny w internecie: Wikimedia Commons za: Jerzy Piórkowski, Miasto Nieujarzmione, Warszawa 1957, s. 192; Jan Grużewski; Stanisław Kopf, Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, Warszawa 1957, s. 211; Adam Borkiewicz, Powstanie Warszawskie 1944, Warszawa: 1957, s. 257, domena publiczna.
1

Warszawa poniosła ogromne straty już w czasie kampanii wrześniowej w 1939 roku. Powstanie warszawskie przyniosło całkowitą zagładę miasta – Niemcy otrzymali rozkaz, aby polską stolicę zrównać z ziemią. Zgodnie z tzw. planem Pabsta, który był niemieckim architektem, na miejscu Warszawy miało powstać miasto wzorowane na starej „architekturze germańskiej” z brukowanymi uliczkami. Po Warszawie nie miał pozostać żaden ślad.

1

*Muzyka wykorzystana w prezentacji: Sergio MarchesiniCercando l'oro l, licencja: Artlist.io