Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Charakterystyka

Myśl polityczna doby republiki

RfOk9P01kYZMv
Prezentacja.
RE43GPIGykSCJ1
Tytus Lukrecjusz Karus
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Obok dominującego stoicyzmu sympatyków zdobywał także epikureizm, którego przedstawicielem był sławny poeta Tytusa Lukrecjusza Karusa (ok. 95‑55 p.n.e.). Jego popularność związana była z wojnami towarzyszącymi kryzysowi republiki, ukazywała pożądane wówczas spokojne życie, z dala od spraw polityki, konfliktów, towarzyszącego im strachu. Odrębną rolę w dziejach europejskiej filozofii odegrał eklektyzm. Można chyba uznać, że spośród refleksji filozoficznych nurt ten najprecyzyjniej oddaje ducha rzymskiego, będąc z jednej strony wyrazem charakterystycznego dla Rzymian pragmatyzmu, z drugiej zaś ukazując ich całkowitą wtórność: ich najwybitniejsi przedstawiciele bądź opowiadali się za jakimś konkretnym nurtem filozofii greckiej, bądź też, jak właśnie czynili eklektycy, zestawiali z różnych nurtów to, co wydawało im się najbardziej wartościowe.

Polecenie 1

Wymień nurty filozofii greckiej, które znalazły kontynuatorów w starożytnym Rzymie.

R1bht0hObKyqI
(Uzupełnij).

Doktryna Marka Tuliusza Cycerona

R1UHITsQO6GaB1
Ilustracja interaktywna przedstawia grupę ludzi w starożytnych strojach znajdujących się na tarasie. W oddali widać wzgórze i prowadzącą przez nie drogę do dużego pałacu lub świątyni. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Zdjęcie przedstawia popiersie mężczyzny. Jest ono wykonane z białego marmuru. Mężczyzna jest dojrzały. Na jego czole widoczne są poziome zmarszczki. Twarz mężczyzny jest owalna. Mężczyzna ma wydatny, lekko garbaty nos i wysokie czoło. Włosy mężczyzny są krótkie, przylegają do głowy, są lekko falujące, zaczesane na twarz. Bez wątpienia najwybitniejszym z rzymskich eklektyków był Marek Tuliusz Cycero (106–43 p.n.e.). Wpływ na jego stanowisko mieli stoicy, akademicy, perypatetycy; zwalczał w zasadzie jedynie epikurejczyków. W punkcie wyjścia swych rozważań etyczno-politycznych Cycero uznaje wyższość działalności praktyczno-społecznej nad poznawczo-kontemplacyjną. Ten punkt widzenia przyświeca mu w rozpatrywaniu problematyki państwa., 2. Zgodnie z tradycją poszukuje Cycero odpowiedzi na pytanie, jaki jest najlepszy z ustrojów. Dzieli wszystkie możliwe ustroje na trzy: władzę jednego (monarchia),władzę elit (arystokracja),władzę ogółu (demokracja)., 3. Pozytywne wartości, które reprezentują poszczególne formy ustrojowe, są następujące: ojcowska opieka nad poddanymi (monarchia),roztropność (arystokracja),wolność (demokracja).

Trudno porównać i orzec, która z tych form jest najlepsza — każda bowiem reprezentuje wartości godne polecenia, poniekąd uzupełniające się (choć zdaje się, że najbardziej przychylnie patrzy Cycero na monarchię, najmniej zaś na demokrację). Aby dać odpowiedź jednoznaczną, który ustrój jest najlepszy, trzeba by dokonać wyboru wartości, pewne wybrać, inne zaś odrzucić. Postępowanie takie nie jest jednak słuszne, gdyż, jak już zostało powiedziane, każda z tych głównych wartości reprezentowana przez poszczególne ustroje jest godna wyboru., 4. Co więcej, istnieją dodatkowe trudności, uniemożliwiające proste wskazanie ustroju najlepszego spośród trzech podstawowych: każdy z nich przejawia bowiem tendencję do degeneracji, do zatracania swej właściwej formy. Warunkiem bowiem, dzięki któremu możemy w ogóle mówić o dobrym ustroju, jest to, aby był on rzeczywiście republiką — "rzeczą pospolitą", państwem będącym faktyczną wspólnotą zjednoczoną prawem, wobec którego wszyscy są równi.
Obraz przedstawia dużą okrągłą salę, w której stoją rzędy ław. W ławach zasiadają mężczyźni w togach. Na środku sali przemawia mężczyzna w todze.Cyceron przemawiający w senacie. Fresk Cezara Maccariego. Palazzo Madama, siedziba włoskiego senatu w Rzymie
Licencja: domena publiczna


W tej sytuacji Cycero opowiada się za ustrojem mieszanym, który uwzględni najlepsze elementy każdej z czystych form. Najlepszy ustrój musi posiadać jeszcze jeden element, wykraczający poza problematykę formalną. Jest nią powszechna zgoda, odpowiedniczka harmonii w muzyce, najlepsza gwarancja więzi i pomyślności społecznej., 5. W rozważaniach Cycerona niemal cały czas punktem odniesienia są dzieje państwa rzymskiego. Jednak horyzont intelektualny Cycerona uniemożliwia mu pozostawanie w ramach rzymskich. Wyznacza wprawdzie imperium rolę światowego przywódcy, z drugiej wszak strony snuje koncepcję państwa światowego, będącego wyrazem ludzkiej równości, wspólnotowości, przekraczającej wymiar etniczno-kulturowy, której przejawem jest jedno, wspólne wszystkim ludziom prawo. Rycina przedstawia fronton dużej budowli. Widoczny jest szereg kolumn podtrzymujących dwuspadowy dach budowli.Rekonstrukcja świątyni Jowisza Statora na Palatynie, w której Cyceron wygłosił pierwszą katylinarkę
Licencja: domena publiczna


Niewątpliwie to wpływ koncepcji stoików — Cycero powtarza koncepcję jednego państwa wszystkich istot rozumnych. Jednak wbrew stoikom nie zastrzega obywatelstwa w tym państwie wyłącznie dla mędrców (stoicyzm), czyni je autentycznie "wszechświatowym państwem wszystkich istot rozumnych".
Franciabigio, Tryumf Cycerona, 1520
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., Wikimedia Commons, domena publiczna.

Filozofia doby cesarstwa

Po upadku republiki, w dobie cesarstwa rzymskiego wpływy filozofii greckiej staną się niezwykle rozległe, obejmą nie tylko, jak wcześniej, elitę, lecz niemal wszystkie warstwy społeczeństwa. Pojawią się szkoły filozoficzne, przede wszystkim:

  • neostoicka (stoicyzm),

  • neosceptyczna,

  • neocynicka (cynizm).

Zasadniczo nie wniosły one nic do wcześniejszych ustaleń tych nurtów, dostosowując je jedynie do warunków rzymskich.

1
Polecenie 2

Sprawdż, ile pamiętasz. Uzupełnij mapę myśli zdobytymi w trakcie lekcji informacjami.

RFAtgIITiV7xX1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
RRdE63UAYKBxx
(Uzupełnij).