Łączenie par. Zapoznaj się z przytoczonymi niżej fragmentami tekstów myślicieli Oświecenia, a następnie wskaż, które z nich są zgodne z ideami absolutyzmu oświeconego w wydaniu pruskim, a które — nie.. Można uważać Państwo za osobowość moralną, której głową jest władca, obywatele zaś są członkami; a więc przypisujemy owej jednostce pewne właściwe jej czyny, pewne prawa różne od tych, jakie przysługują każdemu obywatelowi — prawa, których nie powinien rościć sobie ani poszczególny obywatel, ani kilku obywateli.
Ta unia wielu osób w jednym ciele, powstała dzięki zbiegowi dążności i sił poszczególnych osób, odróżnia Państwo od tłumu, gdyż tłum jest tylko zbiorowiskiem wielu osób, z których każda ma swoją indywidualną wolę; natomiast Państwo jest społeczeństwem ożywionym jedną duszą, która kieruje wszystkimi jego ruchami w sposób ustalony i zgodny z dobrem ogółu. Oto Państwo szczęśliwe, Państwo w całym znaczeniu tego słowa.
_{Diderot, Państwo, cyt. za: Wiek XVI-XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, red. M. Sobańska-Bondaruk, S. Lenard, Warszawa 1990, s. 363–364}. Możliwe odpowiedzi: Zgodny z zasadami absolutyzmu oświeconego., Niezgodny z zasadami absolutyzmu oświeconego.. Niewątpliwie wyłoni się tu pytanie, tak pospolite: Któż ma sądzić, czy panujący lub ciało prawodawcze przekraczają granice swej władzy? Wszak ludzie złej woli i buntowniczego umysłu mogą wkraść się w zaufanie ludu i wpoić weń przeświadczenie, że ci, którzy nim rządzą, dopuszczają się bezprawia, lubo w rzeczywistości czynią oni dobry użytek ze swej prerogatywy. Odpowiem na to, że wydanie sądu w tej mierze jest rzeczą ludu. Bo któż w istocie zdolny jest łacniej osądzić, czy spełnia się należycie poruczenie, jak ten, kto je wydał...?
_{John Locke, Traktat o rządzie politycznym, cyt. za: Ibidem, s. 353}. Możliwe odpowiedzi: Zgodny z zasadami absolutyzmu oświeconego., Niezgodny z zasadami absolutyzmu oświeconego.. W żadnym razie prawo ludzkie nie może się opierać na czymś innym niż na prawie natury. Zasadą wielką, zasadą powszechną obu praw jest na całej ziemi: „Nie czyń drugiemu, co tobie niemiło”. Otóż nie widać sposobu, aby w zgodzie z tym prawem jeden człowiek mógł powiedzieć do drugiego: „Wierz w to, w co ja wierzę, a w co ty wierzyć nie możesz; inaczej zginiesz”.
_{Wolter, Traktat o tolerancji napisany z powodu śmierci Jana Calasa, cyt. za: Ibidem, s. 360}. Możliwe odpowiedzi: Zgodny z zasadami absolutyzmu oświeconego., Niezgodny z zasadami absolutyzmu oświeconego.. iła powszechna może spocząć w rękach jednego albo też wielu. Myśleli niektórzy, iż skoro natura ustanowiła władzę ojcowską, rząd jednostki bardziej jest zgodny z naturą. Ale przykład władzy ojcowskiej nie dowodzi niczego. Jeżeli bowiem władza ojcowska ma podobieństwo do rządu jednostki, władza braci po śmierci ojca lub władza stryjecznych braci, po śmierci braci, daje obraz rządu wielu. Siła państwowa jest z konieczności zespoleniem większej ilości rodzin.
_{Monteskiusz, O duchu praw, cyt. za: Ibidem, s. 359}. Możliwe odpowiedzi: Zgodny z zasadami absolutyzmu oświeconego., Niezgodny z zasadami absolutyzmu oświeconego.