Prezentacja multimedialna
Zapoznaj się z prezentacją multimedialną i wykonaj kolejne polecenia.
![](/static/img/obiektmultimedialny.png)
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DkFKUQEpv
Nagranie dźwiękowe dotyczy przemian politycznych w Europie i ich wpływu na sytuację państw socjalistycznych w Azji Wschodniej – Chińskiej Republice Ludowej i Koreańskiej Republice Ludowo‑Demokratycznej.
W 1989 r. rozpoczął się rozkład systemu komunistycznego w Europie. Proces ten w znacznie słabszym stopniu dotknął komunistyczne państwa pozaeuropejskie. Przemiany polityczne w Europie wpłynęły na sytuację państw socjalistycznych w Azji Wschodniej – Chińskiej Republiki Ludowej i Koreańskiej Republiki Ludowo‑Demokratycznej, ale nie spowodowały zmiany panujących w nich systemów politycznych.
![Zdjęcie przedstawia wicepremiera i wiceprzewodniczącego Komitetu Centralnego. Ma on gładką twarz, czarne, krótkie włosy. Jest ubrany w szary garnitur zapięty na guziki pod szyję.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1AWtJtd6ztsp/1643022606/Wu0C3ZOktgMapBsIojNRlwdY5fYFN58K.jpg)
Dla Chin przełomowym momentem była śmierć Mao Zedonga we wrześniu 1976 roku. W 1977 r. wicepremierem i wiceprzewodniczącym Komitetu Centralnego został Deng Xiaoping. Kariera polityczna Denga Xiaopinga obfitowała w liczne zwroty i zawirowania. W pierwszej fazie rewolucji kulturalnej został poddany krytyce i pozbawiony wszystkich stanowisk, a nawet zesłany do pracy w fabryce. Jednak w 1972 r. Mao pozwolił mu wrócić do Pekinu i powierzył mu stanowisko wicepremiera.
W grudniu 1978 r. III Plenum KC KPCh zaakceptowało zaproponowany przez Denga nowy kurs, którego istotą były reformy gospodarcze i otwarcie Chin na świat.
Deng w 1981 r. przystąpił do realizacji reform gospodarczych, w ramach których w 1984 r. została przeprowadzona reforma rolna, polegająca między innymi na likwidacji systemu kolektywnego na wsi.
W wyniku reformy rolnej Denga zlikwidowano komuny ludowe i zastąpiono je gospodarstwami indywidualnymi, które dzierżawią ziemię od państwa. Dzięki tym zmianom Chiny osiągnęły samowystarczalność w produkcji zbóż – głównie ryżu, a nawet uzyskały nadwyżki eksportowe.
![Zdjęcie przedstawia chińskiego rolnika. Stoi on z prawej strony, na utwardzonej drodze. Jest ubrany w białą koszulę, długie spodnie i kapelusz z szerokim rondem. Obok niego jest krowa stojąca na sianie. Z lewej stronie znajdują się pola ryżu oddzielone od siebie niskimi krzakami. W tle są góry.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1UcRGI4drTYe/1643022607/2dmFfJWxZ8921APOuI8K5X3zPREbbd4J.jpg)
![Zdjęcie przedstawia kominy fabryczne. Wznoszą się one ponad niskie budynki. Ze wszystkich wydobywa się dym, z niektórych biały a z niektórych żółty. W tle są góry.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R12Gu0Y2Wecfq/1643022609/1MJnHobJP6oBOeyN9e05VFHhcCpzLUdb.jpg)
Równocześnie stopniowo wprowadzano w Chinach gospodarkę rynkową, zostały też stworzone warunki do budowy sektora prywatnego w gospodarce.
W 2010 r. Chiny stały się drugą (po Stanach Zjednoczonych) pod względem wielkości i najszybciej rozwijająca się gospodarką narodową na świecie.
Przemianom gospodarczym towarzyszyło otwarcie się Chin na świat, w wyniku czego stały się one aktywnym graczem na arenie międzynarodowej.
W ramach otwierania się na świat Chiny zacieśniły współpracę ze Stanami Zjednoczonymi, dzięki czemu do Chin popłynął amerykański kapitał inwestycyjny.
![Zdjęcie przedstawia dwóch mężczyzn. Z lewej strony stoi Deng Xiaoping. Ma on gładką twarz, czarne, krótkie włosy. Ubrany jest w szary mundur zapinany pod szyją. Obok stoi Jimmy Carter. Ma gładką, uśmiechniętą twarz, siwe, krótkie włosy. Jest ubrany w szarą marynarkę, białą koszulę i krawat w kropki. W tle są inni ludzie.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RBWJ1ukB5BfXl/1643022611/3cJWxwFwM1Uv1zm0matov3MBbYXDOFeM.jpg)
![Mapa przedstawia specjalne strefy ekonomiczne w Chinach. Numer 1 znajduje się na środkowym wschodnim wybrzeżu. Jest to Nowa Dzielnica Pudong, miasto wydzielone Szanghaj. Reszta znajduje się na południowo wschodnim wybrzeżu. Numer 2 to Xiamen, prowincja, Fujian. Numer 3 to Shantou, prowincja Guangdong. Numer 4 to Shenzhen, prowincja Guangdong. Numer 5 to Zhuhai, prowincja Guangdong. Numer 6 to prowincja Hajnan. Zaznaczone są również specjalne regiony administracyjne. Oba znajdują się na południowo wschodnim wybrzeżu. Są to specjalny region administracyjny Hongkong i Makau.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RIH6zUr8HIvta/1643022612/1mIhFhgJ2WNevirpb7JeSdPHgfhb3zJP.png)
Na wybrzeżu zostały utworzone specjalne strefy gospodarcze, wydzielone pod względem administracyjnym i celnym. Ich zadaniem jest pozyskiwanie kapitału zagranicznego, dlatego obowiązują w nich dogodne warunki do inwestycji zagranicznych - np. 15% podatek liniowy i prawo transferu zysków.
Reformy gospodarcze nie pociągnęły jednak za sobą zasadniczych zmian ustrojowych - Deng Xiaoping pozostawał zwolennikiem dominacji Komunistycznej Partii Chin.
Formalna struktura państwa ma charakter fasadowy, a Komunistyczna Partia Chin całkowicie kontroluje instytucje państwowe ChRL, definiując ich struktury, reguły funkcjonowania i skład personalny.
![Schemat przedstawia partie i państwo. KPCh Komunistyczna Partia Chin ma powiązania z ciałem doradczym LPKKCH, Radą Państwową, czyli rządem i OPZL, czyli parlamentem. Partia CKW KC KPCh ma powiązania z partią ALW. Parlament ma powiązania z sądami i radą państwowa. Rada Państwowa ma powiązania z ministerstwami oraz z CKW Rady Państwowej. CKW Rady Państwowej ma natomiast powiązania z partią ALW.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R2Rqj2Sq8yD3V/1643022613/1LsRLO9WGEufULR7ndF8axsmjBUu4f6p.png)
![Zdjęcie przedstawia Chiny. Na pierwszym planie jest bogato zdobiony i kolorowy fragment starożytnego dachu. Za nim jest nowoczesny wieżowiec.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R13g6LmCmzQiI/1643022614/1g5pNQIDqoWafXkzV9XyxDQQj1oFn6lM.jpg)
Szybkie przemiany gospodarcze przyniosły jednak również ujemne skutki społeczne. Należały do nich szybko rosnące nierówności społeczne oraz patologie – zwłaszcza korupcja. Poważnym problemem była również nieznana za rządów Mao inflacja, która dotykała przede wszystkim urzędników i innych pracowników utrzymywanych z budżetu państwa.
Dużym rozczarowaniem był również brak wyczekiwanych reform politycznych. W 1989 r. doszło do masowych protestów na Placu Niebiańskiego Spokoju. Wieczorem 17 kwietnia studenci zorganizowali pierwszy marsz na plac Tiananmen – Plac Niebiańskiego Spokoju, a już miesiąc później na plac Tiananmen przeszło milion ludzi. Protesty zostały jednak krwawo stłumione przez wojsko.
![Zdjęcie przedstawia plac Tiananmen. Na obszernej płycie placu znajdują się tłumy ludzi. Za placem jest mur z bramą a nad nim budynek z kolumnami i stromym dachem. Na placu wbite są czerwone flagi na kijach zakończonych gwiazdami.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RdnIGXJ1AqXBD/1643022615/Pa1m9btNg1bZ0Sbpva62b56r7xrVyTrS.jpg)
![Zdjęcie przedstawia wieżę Idei Dżucze w Pjongjangu. Składa się ona z białych bloków wznoszących się w górę. Na szczycie jest brązowa figura. Przed wieżą jest posąg dwóch mężczyzn. Na pierwszym planie jest flaga Korei Północnej.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RVGZHtGUT3V5Y/1643022616/2GqSHOyiHdEWKVKP0NWg6yOEXj9AZhtD.jpg)
Również Korea Północna nie dokonała przebudowy swojego dotychczasowego systemu politycznego. Mimo formalnego istnienia trzech partii politycznych Koreańska Republika Ludowo‑Demokratyczna jest de facto państwem o ustroju jednopartyjnym, w którym władzę sprawuje Partię Pracy Korei. Państwową ideologią Korei Północnej jednak nie jest komunizm, a stworzona przez Kim Ir Sena idea dżucze.
Opiera się ona na czterech naczelnych zasadach:
samodzielności ideologicznej, czyli odrzuceniu obcych wzorców,
niezależności w polityce, której istotą jest nieuleganie zewnętrznym naciskom politycznym, samodzielności ekonomicznej i zdolności do
samodzielnej obrony kraju.
Dla gospodarki Korei Północnej dużym ciosem był rozpad ZSRS. Wstrzymanie dostaw ropy naftowej z Rosji spowodowało kryzys energetyczny. Od początku lat 90. XX w. zaczął pogłębiać się również kryzys żywnościowy. Sytuację łagodziły dostawy żywności z Chin, Korei Południowej i Stanów Zjednoczonych uzyskiwane przez autorytarny reżim w zamian za obietnicę wstrzymania badań nad bronią atomową.
Korei Północnej wciąż grozi klęska głodu.
![Zdjęcie przedstawia białe samochody ciężarowe na asfaltowej drodze. Jadą jedna za drugą. Po obu stronach drogi rosną drzewa.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R4LqrlHOYkzlO/1643022617/1QAWWGxWTrAqD9vdhGyCIFn590UTt5l8.jpg)
![Zdjęcie przedstawia miasto w Korei Północnej. Na środku znajduje się szeroka asfaltowa droga. Poruszają się nią samochody a poboczami idą ludzie. Po obu stronach drogi znajdują się drzewa, które potem zamieniają się w wieżowce. W tle jest góra.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1Mk0DnhT9dCX/1643022618/xgWFNGuYRH6i5Npau9pckpF4Z3dzznMb.jpg)
Na gospodarkę Korei Północnej silny wpływ wywiera kilka kluczowych czynników. Do najważniejszych należy ideologia dżucze, która oznacza dążenie do maksymalnej autarkii, czyli niezależności gospodarczej. W praktyce oznacza to gospodarczą samoizolację. Drugim czynnikiem jest ścisłe podporządkowanie gospodarki potrzebom armii. Trzecim – ścisłe podporządkowanie kluczowych gałęzi gospodarki przywódcom politycznym – najpierw Kim Ir Senowi, później Kim Dzong Ilowi.
Od 2002 r. władze Korei Północnej zaczęły bardzo ostrożnie wprowadzać zasady gospodarki rynkowej. Zaopatrzenie w żywność ma poprawić ograniczony wolny rynek produktów rolnych w postaci targów, jarmarków w stolicy, w Kesong i na pograniczu koreańsko‑chińskim.
Utworzono specjalny region administracyjny Kesong, który posiada pełną autonomię wewnętrzną i jest powiązany gospodarczo z Koreą Południową.
2005 r. powstało w nim 15 południowokoreańskich fabryk, a pod koniec 2007 r. działało tam już 250 przedsiębiorstw. W
![Zdjęcie przedstawia zakłady przemysłowe. Na pierwszym planie jest teren z pustą ziemią ogrodzony płotem. Dalej jest droga. Za nią są zakłady umiejscowione w prostokątnych podłużnych, jasnych budynkach.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R19d6Lbhm5IUl/1662484060/27nsW1CfDZGLRI2QO0FBsN15jSbYKIrC.jpg)
Przeanalizuj godło Koreańskiej Republiki Ludowo‑Demokratycznej i wymień te jego elementy, które wskazują na związki Korei Północnej z ideologią komunistyczną.
Porównaj przemiany gospodarcze w Korei Północnej i Chinach na przełomie XX i XXI wieku.