Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1
Zapoznaj się z prezentacją przedstawiającą dzieje teatru Dionizosa w Atenach. Wykonaj notatkę poświęconą budowie amfiteatru.
Zapoznaj się z prezentacją przedstawiającą dzieje teatru Dionizosa w Atenach. Wykonaj notatkę poświęconą budowie amfiteatru.
RwbsZQGECSlAc
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Wyjaśnij, w jaki sposób twórcy teatru dbali o to, by widzowie nie mieli problemów z odbiorem sztuki.

RySyMXxR5BBKU
(Uzupełnij).
ep2019.contentplus.io:RGlAiDZI6eoak
ep2019.contentplus.io:RoABkpGNwMSPF
Rv3HuJxe885Sf
Leo von Klenze, Rekonstrukcja Akropolu i Areopagu w Atenach, 1846
Źródło: domena publiczna.
1

Jednym ze wzgórz Aten jest Akropol, licząca kilkadziesiąt metrów wysokości skała charakteryzująca się płaskim szczytem. Fakt, że stosunkowo łatwo wejść na to położone w centrum miasta wzgórze, spowodował, że od najdawniejszych czasów było ono zagospodarowywane przez ludzi.

ep2019.contentplus.io:Rlzu8haI0Ioqd
R1ZaUR1EjCQxj
Partenon (gr. Παρθενών, Parthenṓn) – świątynia poświęcona Atenie Partenos
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
1

W VIII w. p.n.e. powstała tam świątynia poświęcona bogini Atenie, od której miasto wywodzi swoją nazwę. Świątynia nosi nazwę Partenon, co wskazuje na boginię Atenę Partenos, czyli Atenę Dziewicę. Znalazła się tam 12‑metrowa, zrobiona ze złota i kości słoniowej rzeźba przedstawiająca tę boginię, stworzona w latach 447‑438 p.n.e. przez Fidiasza – najwybitniejszego rzeźbiarza greckiego w okresie klasycznym.

ep2019.contentplus.io:R1FnW78FAqGWz
RuicEnnDtdIHf
Jean-Auguste Dominique Ingres, Głowa Pizystrata i lewa ręka Alcybiadesa, między 1824 a 1834
Źródło: Jean-Auguste Dominique Ingre, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 4.0.
1

W VI w. p.n.e. władzę w Atenach przejął tyran Pizystrat. To za jego czasów dotychczasowe ludowe obrzędy zostały przemianowane na państwowe, a na Akropolu zaczęto wznosić kolejne monumentalne budowle o charakterze sakralnym. Pizystrat chciał pozyskać dla swojej idei zreformowania Aten ludność wiejską, zamieszkującą pobliże miasta i skonfliktowaną z arystokracją. Jednym ze sposobów było prowadzenie odpowiedniej polityki kulturalnej. W jej ramach ludowy dramat został podniesiony do rangi sztuki oficjalnej, wykonywanej w specjalnie do tego przygotowanym miejscu, czyli w teatrze.

ep2019.contentplus.io:RIigSNuElqHy2
R1E4LegKmdFOt
Joseph Kürschner, Rekonstrukcja Teatru Dionizosa na wzgórzu Akropolu „Pierers Konversationslexikon, 1891
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
1

Na południowym wzgórzu Akropolu powstał m.in. teatr Dionizosa. Najpierw był on wykonany z drewna, a w IV stuleciu p.n.e. przerobiono go na budowlę kamienną. Jest to najstarszy tego typu obiekt w Grecji. Właśnie on stał się wzorcem dla innych teatrów greckich budowanych w czasach starożytnych.

ep2019.contentplus.io:R1aePYiGK9MoU
R1L8G2iOB2Xs5
Pozostałości Teatru Dionizosa, Grecja, Ateny
Źródło: Berthold Werner, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
1

W dogodnym miejscu, w pobliżu wzgórza umieszczano orchestrę, zazwyczaj okrągły plac, na którego środku stał poświęcony Dionizosowi ołtarz zwany thymele. Ustawiony na placu w paru szeregach kilkunasto- lub kilkudziesięcioosobowy chór śpiewał i tańczył – stąd nazwa miejsca: orchestra, co w języku greckim oznacza tanecznię.

ep2019.contentplus.io:RDXngVVgoBXZR
Rzupt7qO6R91g
Teatr w Apolloni
Źródło: David Holt, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
1

W święcie Dionizosa uczestniczy nie tylko chór. Jego poczynaniom przyglądały się setki, a nawet tysiące ludzi zasiadających najpierw na gołej ziemi na wzgórzu otaczającym orchestrę, a później na przygotowanych siedziskach. Tę część nazwano theatron, czyli widownia.

ep2019.contentplus.io:RfPSkS61ABVTl
RzKAmO6HaPbK2
Teatr w Epidauros, Grecja
Skene – kamienny budynek naprzeciw theatronu
Źródło: User: (WT-shared) Digr at wts wikivoyage, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
1

Ponieważ obrzędy oglądało wielu ludzi, trzeba było umożliwić im łatwe odróżnienie aktorów od chóru. Robiono to na różne sposoby, na przykład nakładając aktorom bardzo wysokie koturny na nogi i bardzo wysokie peruki na głowy. Ponieważ jeden aktor miewał do odegrania kilka czy nawet kilkanaście ról, trzeba było znaleźć dla niego miejsce, w którym przebierze się w nowy kostium. Tak powstała skene – poprzedniczka współczesnej garderoby dla aktorów. W czasach antycznych był nią najpierw namiot, a później drewniany barak.

ep2019.contentplus.io:RL3WUCXU5jamF
RJSnYdmZ2XvQb
Proskenion
Bułgaria – rzymski teatr Philippopolis
Źródło: Dennis Jarvis, Flickr, licencja: CC BY-SA 2.0.
1

Na początku aktorzy i chór znajdowali się w tej samej przestrzeni, tzn. na orchestrze. Jednak konieczność odróżnienia aktorów od śpiewaków i baletu przyczyniła się do tego, że przeznaczono dla nich osobną przestrzeń. Był nią proskenion, czyli przedscena – podwyższenie, na którym aktorzy odgrywali swoje epizody.

ep2019.contentplus.io:RYyT1q7VFwydz
R4X3plpIz6Llh
Scena rzymskiego teatru w Jerash, Jordania
Źródło: Jordan Klein, dostępny w internecie: flickr.com, licencja: CC BY-SA 2.0.
1

Na cokole skene zaczęto stawiać tzw. episkenion, czyli nadscenę. Wykonywana zazwyczaj z drewna budowla otaczała przestrzeń przeznaczoną dla grających na proskenionie aktorów i stawała się tłem, które wykorzystywano w akcji. Episkenion składał się m.in. z trzech bram, przez które przed widownię wchodziły główne postacie.

ep2019.contentplus.io:R7fVNp48R7lci
Rc759NJFai41Y
Parodos, teatr rzymski, Ventimiglia, Włochy
Źródło: Stefano Costa, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
1

Parodos to nazwa jednej części dramatu – tak określa się pieśń, którą wykonuje chór wchodząc na orchestrę. Tak samo jednak nazwano przejście umieszczone między widownią a orchestrą – siedzący na skraju theatronu widzowie mogli niemal dotknąć przechodzące obok nich grupy chórzystów.

1

*Muzyka wykorzystana w prezentacji: Patric Ussher, Song of the butterfies – Harp Version, licencja: Artlist.io