System partyjny:

• liczba partii uczestniczących w rywalizacji, a jednocześnie ich rozmiar określany przez wskazanie na procent uzyskanych głosów wyborczych i/lub procent kontrolowanych miejsc w parlamencie;
• sposób, w jaki partie ze sobą rywalizują, obierając konfrontacyjny bądź kooperacyjny styl działania;
• poziom wyborczy: dążenie partii do przechwycenia jak największej liczby głosów elektoratu (maksymalizacja zysków wyborczych) przy wykorzystaniu określonej strategii wyborczej (często konfrontacyjnej);
• poziom koalicyjny: umiejętności liderów partyjnych związane z przygotowaniem strategii kooperacyjnych, które ułatwiają sformułowanie gabinetu koalicyjnego.

Systemy partyjne można dzielić wedle określonych kryteriów. Jednym z nich jest kryterium rywalizacji.

Kryterium rywalizacji:

• system nierywalizacyjny – istnieje tylko jedna partia polityczna (system monopartyjny, państwo niedemokratyczne), czasem jest ich więcej, ale ze względów ideologicznych i systemowych możliwość alternacji władzy została wykluczona;
• system rywalizacyjny – oparty na utrzymaniu zasady alternacji władzy (zmiana ekipy rządzącej) przez wybory powszechne; państwo demokratyczne.

• System dwupartyjny – występują dwie partie polityczne, dominujące w procesie przetargów politycznych i dysponujące wyłącznością, jeżeli chodzi o tworzenie gabinetów. Z reguły powstają czysto jednopartyjne gabinety, mające oparcie w większości parlamentarnej. Przykłady: Wielka Brytania, Stany Zjednoczone.
• System dwuipółpartyjny – oprócz dwóch dużych partii politycznych występuje trzecia, mniejsza i znacznie słabsza. Partia mała ma spory wpływ na tworzenie gabinetu, gdyż dopełnia jedną z dużych partii i w ten sposób umożliwia jej tworzenie gabinetu. Żadna z dużych partii nie zdobywa większości absolutnej w parlamencie i nie ma tradycji tworzenia gabinetów mniejszościowych. Przykład: Austria w latach 1983–1986.
• System wielopartyjny z partią dominującą, która zajmuje szczególną pozycję w ramach systemu partyjnego, co wynika z jej siły wyborczej. Partia dominująca dysponuje znacznie większym stanem posiadania mandatów niż następna w kolejności partia polityczna. Jest niezbędna do stworzenia gabinetu koalicyjnego lub jednopartyjnego opartego na koalicji parlamentarnej.
• System wielopartyjny bez partii dominującej – zdobycze wyborcze większych partii politycznych są zbliżone i żadna z nich nie dysponuje znaczącą większością w parlamencie. Powstają gabinety koalicyjne o zróżnicowanej konfiguracji partyjnej, gdyż układ powiązań międzypartyjnych jest dość płynny.

{alt@Zdjęcie przedstawia Liderów Koalicji Europejskiej: od lewej strony: Włodzimierz Czarzasty, Marek Kossakowski, Grzegorz Schetyna, Katarzyna Lubnauer, Władysław Kosiniak-Kamysz.}

• System partii predominującej – jedna partia w kolejnych czterech elekcjach zdobywa absolutną większość głosów lub też „wygodną” większość głosów w przypadku krajów, w których istnieje tradycja tworzenia gabinetów mniejszościowych, i tworzy samodzielne gabinety.
• System dwupartyjny – jak w typologii Blondela.
• System wielopartyjny umiarkowanie spolaryzowany – mniej niż pięć partii politycznych, a różnice ideologiczne i programowe między nimi są umiarkowane, co decyduje o możliwości wypracowania konsensusu społecznego oraz stosowania negocjacyjnego stylu prowadzenia polityki. Nie istnieją partie antysystemowe. Dwa pola rywalizacji – lewica i prawica. Partie próbują opanować centrum.
• System wielopartyjny ekstremalnie spolaryzowany – występuje więcej niż pięć partii i rywalizują one w ramach „rozciągniętej” przestrzeni politycznej. Opinia publiczna jest bardzo zróżnicowana ideologicznie (ekstremalna lewica/ekstremalna prawica). Istnieje silny blok partii zajmujących centrum. Występują duże partie antysystemowe.