Prezentacja multimedialna
Polecenie 1
Zapoznaj się z treścią prezentacji i wykonaj ćwiczenia.
Rywalizacyjne systemy partyjne
-
System partyjny:
- liczba partii uczestniczących w rywalizacji, a jednocześnie ich rozmiar określany przez wskazanie na procent uzyskanych głosów wyborczych i/lub procent kontrolowanych miejsc w parlamencie;
- sposób, w jaki partie ze sobą rywalizują, obierając konfrontacyjny bądź kooperacyjny styl działania;
- poziom wyborczy: dążenie partii do przechwycenia jak największej liczby głosów elektoratu (maksymalizacja zysków wyborczych) przy wykorzystaniu określonej strategii wyborczej (często konfrontacyjnej);
- poziom koalicyjny: umiejętności liderów partyjnych związane z przygotowaniem strategii kooperacyjnych, które ułatwiają sformułowanie gabinetu koalicyjnego.
-
-
Systemy partyjne można dzielić wedle określonych kryteriów. Jednym z nich jest kryterium rywalizacji.
-
Kryterium rywalizacji:
- system nierywalizacyjny – istnieje tylko jedna partia polityczna (system monopartyjny, państwo niedemokratyczne), czasem jest ich więcej, ale ze względów ideologicznych i systemowych możliwość alternacji władzy została wykluczona;
- system rywalizacyjny – oparty na utrzymaniu zasady alternacji władzy (zmiana ekipy rządzącej) przez wybory powszechne; państwo demokratyczne.
-
-
-
-
- System dwupartyjny – występują dwie partie polityczne, dominujące w procesie przetargów politycznych i dysponujące wyłącznością, jeżeli chodzi o tworzenie gabinetów. Z reguły powstają czysto jednopartyjne gabinety, mające oparcie w większości parlamentarnej. Przykłady: Wielka Brytania, Stany Zjednoczone.
- System dwuipółpartyjny – oprócz dwóch dużych partii politycznych występuje trzecia, mniejsza i znacznie słabsza. Partia mała ma spory wpływ na tworzenie gabinetu, gdyż dopełnia jedną z dużych partii i w ten sposób umożliwia jej tworzenie gabinetu. Żadna z dużych partii nie zdobywa większości absolutnej w parlamencie i nie ma tradycji tworzenia gabinetów mniejszościowych. Przykład: Austria w latach 1983–1986.
- System wielopartyjny z partią dominującą, która zajmuje szczególną pozycję w ramach systemu partyjnego, co wynika z jej siły wyborczej. Partia dominująca dysponuje znacznie większym stanem posiadania mandatów niż następna w kolejności partia polityczna. Jest niezbędna do stworzenia gabinetu koalicyjnego lub jednopartyjnego opartego na koalicji parlamentarnej.
- System wielopartyjny bez partii dominującej – zdobycze wyborcze większych partii politycznych są zbliżone i żadna z nich nie dysponuje znaczącą większością w parlamencie. Powstają gabinety koalicyjne o zróżnicowanej konfiguracji partyjnej, gdyż układ powiązań międzypartyjnych jest dość płynny.
-
{alt@Zdjęcie przedstawia Liderów Koalicji Europejskiej: od lewej strony: Włodzimierz Czarzasty, Marek Kossakowski, Grzegorz Schetyna, Katarzyna Lubnauer, Władysław Kosiniak-Kamysz.}
-
- System partii predominującej – jedna partia w kolejnych czterech elekcjach zdobywa absolutną większość głosów lub też „wygodną” większość głosów w przypadku krajów, w których istnieje tradycja tworzenia gabinetów mniejszościowych, i tworzy samodzielne gabinety.
- System dwupartyjny – jak w typologii Blondela.
- System wielopartyjny umiarkowanie spolaryzowany – mniej niż pięć partii politycznych, a różnice ideologiczne i programowe między nimi są umiarkowane, co decyduje o możliwości wypracowania konsensusu społecznego oraz stosowania negocjacyjnego stylu prowadzenia polityki. Nie istnieją partie antysystemowe. Dwa pola rywalizacji – lewica i prawica. Partie próbują opanować centrum.
- System wielopartyjny ekstremalnie spolaryzowany – występuje więcej niż pięć partii i rywalizują one w ramach „rozciągniętej” przestrzeni politycznej. Opinia publiczna jest bardzo zróżnicowana ideologicznie (ekstremalna lewica/ekstremalna prawica). Istnieje silny blok partii zajmujących centrum. Występują duże partie antysystemowe.
Ćwiczenie 1
Ćwiczenie 2