Pojęciem systemu partyjnegosystem partyjnysystemu partyjnego określamy mechanizm współdziałania lub rywalizacji wszystkich partii politycznychrywalizacja politycznarywalizacji wszystkich partii politycznych działających legalnie w państwie oraz ich próby zdobycia wpływu na podejmowane w nim decyzje politycznedecyzja politycznadecyzje polityczne. Wchodzące w skład systemu partyjnego ugrupowania polityczne muszą akceptować zasady jego funkcjonowania, wynikające z systemu politycznego, gwarantowanego ustawą zasadniczą. Nie muszą ich jednak afirmować.

Istotą systemu partyjnego jest:

Ryszard Herbut System partyjny

układ wzajemnych powiązań partii politycznych na różnych poziomach systemu politycznego (wyborczym, parlamentarnym, organizacyjnym, transnarodowym), określany mianem rywalizacyjno‑kooperacyjnego, który ma służyć optymalizacji procesu artykulacji, przenoszenia i realizacji określonych interesów społecznych w ramach publicznego procesu decyzyjnego.

cytat1 Źródło: Ryszard Herbut, System partyjny, [w:] Encyklopedia politologii, t. 3, red. Marek Żmigrodzki, Kraków 1999, s. 251.
R1atKdX8hgq2d
czynniki historyczne Kształtowanie się systemu partyjnego opiera się na historycznym podziale społecznym lub geograficznym; ważny jest również stosunek do wartości., czynniki społeczne Wynikają z podziałów socjopolitycznych, możliwości awansu społecznego i poziomu wykształcenia większości społeczeństwa., czynniki konstytucyjno-ustrojowe Regulacje prawne określające sposób działania i finansowania partii oraz zasady ich rywalizacji.

Charakteryzując system partyjny, trzeba również wziąć pod uwagę jego format, czyli liczbę partii relewantnychrelewancja partii politycznejrelewantnych wchodzących w skład systemu. Relewantność partii określana jest przez poziom poparcia wyborczego, potencjał koalicyjny (możliwość wchodzenia w koalicje rządowe) oraz potencjał szantażu politycznego (możliwość blokowania decyzji partii lub koalicji rządzącej). Mechanizm systemu partyjnego to natomiast wszelkie relacje wpływające na sposób jego działania, np. rywalizacja lub kooperacjakooperacjakooperacja partii wchodzących w skład systemu. W ukształtowanych systemach partyjnych interakcje zachodzące między ugrupowaniami powinny być utrwalone. Podział na lewicę, prawicę i centrum powinien być klarowny. Wyborca również musi mieć jasność, które z partii systemu mogą wejść ze sobą w koalicje rządowe na zasadzie wspólnego programu lub z przyczyn pragmatycznych. System partyjny może być też rozpatrywany na płaszczyźnie rządowej. Oznacza to, że partie rywalizujące ze sobą w wyborach mogą współpracować w parlamencie, realizując pozytywne i właściwe z punktu widzenia interesów państwa i obywateli zadania. Współczesne systemy partyjne charakteryzują się następującymi cechami:

RHO3XIlYz9OAZ1
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: [bold]parametry systemów partyjnych[/]Elementy należące do kategorii [bold]parametry systemów partyjnych[/]Nazwa kategorii: poziom polaryzacjiNazwa kategorii: wzorce budowania koalicji gabinetowychNazwa kategorii: poziom przesunięcia poparcia wyborczegoNazwa kategorii: liczba i relewantny rozmiar partiiKoniec elementów należących do kategorii [bold]parametry systemów partyjnych[/]
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑green

Wskaż cechy wpływające na relewantność partii politycznej w państwie demokratycznym i oceń znaczenie małych partii dla stabilności systemu politycznego.

Podobnie jak zinstytucjonalizowane partie polityczne są elementem koniecznym do funkcjonowania systemu politycznego, tak zinstytucjonalizowany system partyjny jest gwarantem stabilności systemu politycznego. O zinstytucjonalizowanym systemie partyjnym mówimy wtedy, gdy partie wchodzące w skład systemu współpracują ze sobą w sposób określony i ustrukturyzowany. Oznacza to rutynowe, przewidywalne i stabilne relacje między partiami politycznymi. Instytucjonalizację systemu partyjnego charakteryzują cztery aspekty.

RisEirR6Q5TJg
zakorzenienie partii w społeczeństwie W społeczeństwach o ustabilizowanej demokracji istnieją stałe wzorce zachowań politycznych. W skrajnych przypadkach kolejne pokolenia rodzin, dzielnic głosują na te same partie polityczne, choć ich program ewoluuje wraz ze zmianami społecznymi. Takie zachowania, związane z podziałami socjopolitycznymi, wpływają pozytywnie na stabilność systemu politycznego., autonomia organizacji partyjnych Wynika ze stabilnego otoczenia prawnego, gwarantującego swobodę działania partii. Ważne jest stworzenie formalnych kanałów komunikacji wewnątrzpartyjnej, możliwość wymiany lidera, umiejętność przechodzenia z pozycji partii rządzącej do pozycji opozycyjnej., legitymizacja partii Obywatele akceptują różnorodność partii politycznych i mają świadomość reprezentowania przez nie interesów różnych grup społecznych. Zaufanie do partii jest konieczne dla stabilizacji systemu partyjnego., stabilność Istnieją określone wzorce rywalizacji. W systemie łatwo wyróżnić zestaw partii, które wymieniają się władzą i wchodzą w skład koalicji rządzących, oraz te, które ze względów programowych są izolowane w rywalizacji politycznej. W stabilnym systemie nie zmienia się również nagle poziom relewancji partii politycznych. Stabilność jest łatwa do zaobserwowania na poziomie parlamentarnym.
bg‑green

Scharakteryzuj i oceń znaczenie instytucjonalizacji systemu partyjnego dla stabilności państwa.

Słownik

system partyjny
system partyjny

układ wszystkich partii politycznych, stowarzyszeń i związków zawodowych; jedna z trzech kategorii systemów w politologii, pozostałe dwa to system polityczny i system wyborczy

relewancja partii politycznej
relewancja partii politycznej

znaczenie danej partii dla systemu politycznego wynikająca z wielkości jej poparcia wyborczego i zdolności wchodzenia w koalicje

alternacja władzy
alternacja władzy

wymiana władzy, zmiana koalicji lub partii rządzącej

rywalizacja polityczna
rywalizacja polityczna

walka partii politycznych o wpływ na rząd i o możliwość realizowania własnych programów wyborczych

kooperacja
kooperacja

współpraca partii politycznych, bez względu na ich program i ideologię, która pozwala realizować zadania w ważnych dla państwa i obywateli obszarach

decyzja polityczna
decyzja polityczna

nieprzypadkowy i nielosowy wybór jednego działania ze zbioru działań politycznych; jest to akt świadomy i ukierunkowany; decyzje polityczne połączone są z aktywnością grup, które wywierają wpływ na władzę publiczną