Czy Prawiek można odnaleźć na mapie?

Wystarczy zerknąć na dokładną mapę Polski (najlepiej samochodową), by przekonać się, że w pobliżu Kielc znajduje się miejsce, które nieco przypomina powieściowy Prawiek. Leży ono na południowy wschód od Kielc, w pobliżu Staszowa (to zapewne pierwowzór powieściowego Taszowa),

gdzie przepływa rzeka o nazwie Czarna. Zapewne dzięki owemu podobieństwu Prawiek zdaje się miejscem rzeczywistym. „Prawdziwe” są zresztą i inne realia Prawieku oraz jego okolic.

Na przykład jego granice wyznaczają: ruchliwa droga,

miasteczko Jeszkotle („zwyczajne” miasteczko z kościołem, rynkiem i kamienicami, które w rzeczywistości leży jednak… na Nizinie Śląskiej),

także łąki, las,

pałac i stadnina koni, wreszcie rzeka Białka oraz grunty Taszowa. Również w obrębie Prawieku usytuowane są zupełnie zwyczajne elementy wiejskiego krajobrazu: gościniec wiodący przez sam środek tego terytorium, góra, trzy rzeki oraz młyn.

Na tym jednak podobieństwa się kończą. Bez trudu możemy przecież wymienić inne szczegóły krajobrazu, które każą wątpić w realność Prawieku. Zwyczajność podszyta jest tu bowiem cudownością. I tak granic Prawieku strzegą czterej archaniołowie: Rafał, Gabriel, Michał i Uriel;

Chrabąszczową Górkę usypał sam Pan Bóg; również rzeki i młyn w powieściowym opisie nabierają nader tajemniczych znaczeń. Ale o tym za chwilę.

Teraz nadszedł czas na sporządzenie mapy Prawieku. Oto ona: Prawiek jest więc miejscem dwoistym, w którym realność miesza się z nie‑realnością, a zwyczajna rzeczywistość – z cudownością. Wkroczyć na terytorium Prawieku oznacza więc znaleźć się w przestrzeni symbolicznej, w której wszystko posiada ukryty sens. Aby zrozumieć tę symbolikę, winniśmy rozpoznać znaczenie narysowanych na mapie elementów. W ten sposób otwiera się przed nami następny etap literackiej wędrówki: za drogowskazy posłużą nam powieściowe symbole.