Prezentacja
Tadeusz Gajcy, Śpiew murów
Zapoznaj się z wierszem Tadeusza Gajcego Śpiew murów i z poświęconą mu prezentacją. Następnie wykonaj polecenia.
Tadeusz Gajcy
Śpiew murów
Nocą, gdy miasto odpłynie w sen trzeci,
a niebo czarną przewiąże się chmurą,
wstań bezszelestnie, jak czynią to dzieci,
i konchę ucha tak przyłóż do murów.
Zaledwie westchniesz, a już cię doleci
z samego dołu pięter klawiaturą
w szumach i szmerach skłębionej zamieci
minionych istnień bolesny głos chóru.
"Bluszczem głosów spod ruin i zgliszcz
pniemy się nocą nad dachy i sen,
tobie, Warszawo, co w snach naszych śnisz,
nucąc wrześniami żałobny nasz tren".
- Biegłam rankiem po chleb do piekarni
(chleba dotąd czekają tam w domu),
a ja leżę z koszykiem bezradnie,
tuż za rogiem nie znana nikomu…
………………………………………………..
- Właśnie ręką chwytałem za granat,
żeby czołgi przywitać nim celnie,
ziemia była spękana, zorana -
nagle świat mi się zaćmił śmiertelnie…
………………………………………………..
- Myśmy obie wyniosły na noszach,
jeszcze kocem okryły mu nogi,
bo krzyczeli dokoła, że pożar…
Ja na świstku pisałam: "Mój drogi…"
………………………………………………..
"Bluszczem głosów spod ruin i zgliszcz
pniemy się nocą nad dachy i sen,
tobie, Warszawo, co w snach naszych śnisz,
nucąc wrześniami żałobny nasz tren".
Słuchaj tych głosów żałosnych żarliwie,
nim brzask poranny uciszy je w niebie
i nowe miasto w napiętej cięciwie
dni tryumfalnych na nowo pogrzebie.
Słuchaj tych głosów, boś po to szczęśliwie
ocalon został w tragicznej potrzebie,
byś chleb powszedni łamał sprawiedliwiej
i żył za tamtych, i za siebie lepiej.
Jak nie kochać strzaskanych tych murów,
tego miasta, co nocą odpływa,
kiedy obie z greckiego marmuru
i umarła Warszawa, i żywa.
Scharakteryzuj panującą w wierszu sytuację liryczną. W tym celu odpowiedz na pytania: kto mówi? do kogo mówi? Określ typ liryki i temat wiersza.
Odszukaj w tekście wypowiedzi różnych osób i na ich podstawie scharakteryzuj bohaterów wiersza. Możesz posłużyć się cytatami.
Tadeusz Gajcy Śpiew murówNocą, gdy miasto odpłynie w sen trzeci,
a niebo czarną przewiąże się chmurą,
wstań bezszelestnie, jak czynią to dzieci,
i konchę ucha t a k przyłóż do murów.Zaledwie westchniesz, a już cię doleci
z samego dołu pięter klawiaturą
w szumach i szmerach skłębionej zamieci
minionych istnień bolesny głos chóru.„Bluszczem głosów spod ruin i zgliszcz
pniemy się nocą na dachy i sen,
tobie, Warszawo, w snach naszych śnisz,
nucąc wrześniami żałobny nasz tren.”– Biegłam rankiem po chleb do piekarni
(a chleba dotąd czekają tam w domu),
a ja leżę z koszykiem bezradnie,
tuż za rogiem, nie znana nikomu...– Właśnie ręką chwytałem za granat,
żeby czołgi przywitać nim celnie,
ziemia była spękana, zorana -
nagle świat mi się zaćmił śmiertelnie...– Myśmy obie wyniosły na noszach,
jeszcze kocem okryły mu nogi,
bo krzyczeli dokoła, że pożar...
Ja na świstku pisałam: „Mój drogi...”„Bluszczem głosów spod ruin i zgliszcz
pniemy się nocą na dachy i sen,
tobie, Warszawo, w snach naszych śnisz,
nucąc wrześniami żałobny nasz tren.”Słuchaj tych głosów żałosnych żarliwie,
nim brzask poranny uciszy je w niebie
i nowe miasto w napiętej cięciwie
dni tryumfalnych na nowo pogrzebie.Słuchaj tych głosów, bo po to szczęśliwie
ocalon został w tragicznej potrzebie,
byś chleb powszedni łamał sprawiedliwiej
i żył za tamtych i za siebie lepiej.Jak nie kochać strzaskanych tych murów,
tego miasta, co nocą odpływa,
kiedy obie z greckiego marmuru -
i umarła Warszawa, i żywa.wiersz Źródło: Tadeusz Gajcy, Śpiew murów.
Zinterpretuj powtarzający się fragment:
„Bluszczem głosów spod ruin i zgliszcz
pniemy się nocą nad dachy i sen,
tobie, Warszawo, co w snach naszych śnisz,
nucąc wrześniami żałobny nasz tren”.
Wyjaśnij, jaką funkcję pełni w utworze.
O kim mówi wiersz i kto jest w tym wersie podmiotem lirycznym? Jaką funkcję pełni tu apostrofa?
Podmiot liryczny oddaje głos ofiarom wojny, które są słyszane wtedy, gdy adresat wsłucha się nocą w dźwięki miasta. Ponieważ zmarli nie mogą sami mówić, miasto przekazuje ich historię. Apostrofa pełni funkcję bezpośredniego zwrotu do Warszawy i personifikuje ją. Autor stosuje podniosły ton, aby ukazać tragedię zniszczonego i przemijającego miasta naznaczonego tysiącem śmierci.
Odszukaj fragment wiersza, który jest wskazówką oraz nakazem dla obiorcy. Następnie wyjaśnij, jakie przesłanie niesie.
Jaką funkcję pełni liryka inwokacyjna w wierszu? Jakie znajdujesz w nim przykłady jej zastosowania?
„wstań bezszelestnie, jak czynią to dzieci,
i konchę ucha tak przyłóż do murów.”
„Słuchaj tych głosów żałosnych żarliwie
nim brzask poranny uciszy je w niebie”
„Słuchaj tych głosów, boś po to szczęśliwie
ocalon został w tragicznej potrzebie”
Podmiot liryczny wzywa adresata utworu, by wysłuchał historii zmarłych. Ci, którzy oddali swe życie, mają do przekazania ważną wiadomość, że ich śmierć nie może zostać zapomniana ani pójść na marne. Ocaleni muszą pamiętać o tych, którzy stracili życie, i starać się żyć lepiej niż wcześniej.