Prezentacja
Zapoznaj się z prezentacją i na wybranym przykładzie opisz, jak ciało wpływa na myślenie.
Jak poznaje ciało
Czy ciało rządzi umysłem?
Na ludzkie zachowania, uczucia i myśli wpływają ruchy, gesty i doznania zmysłowe. Uczenie się, praca, postrzeganie świata zależy od odczuwania zmysłami smaku, wzroku, węchu i dotyku, a także od napięcia mięśni. Nawet to, jak postrzegamy innych, może zależeć od pozycji ciała.
Wydaje się, że takie przedstawienie sprawy jest olbrzymią zmianą dla obowiązujących przez wieki twierdzeń o działaniu ludzkiego umysłu jako organu dowodzącego. Większość filozofów zakładała, że pojęcia dobra i zła są niezależne od działania ciała. W tradycji filozoficznej, psychologicznej i biologicznej zmysły są odpowiedzialne za dostarczanie informacji o otoczeniu do mózgu, a ciało ma wykonywać polecenia.
Jest coraz więcej dowodów na to, że może być zupełnie inaczej. Zwolennicy nowej teorii ucieleśnienia w naukach kognitywnych twierdzą, że sygnały płynące z ciała są formą adaptacji do środowiska i umożliwiają człowiekowi osiąganie celów przy najmniejszym możliwym wysiłku. Jeśli spojrzymy na to z perspektywy praktycznej, to przystosowanie ciała do funkcjonowania w codziennym życiu jest umiejętnością, której nie można przecenić.
„Fake it, until you make it” – jak udawanie fizycznej i psychicznej siły nam jej dodaje
Wyprostowana i wyprężona postawa powoduje, że sami czujemy się silniejsi. Ból, który zdarza nam się odczuwać, to nie tylko fizjologiczna, ale również psychiczna reakcja. Gdy spodziewamy się przykrego uczucia, przyjęcie mocnej postawy (proste plecy, klatka piersiowa wypchnięta do przodu, dłonie zaciśnięte w pięści) spowoduje zwiększenie poziomu testosteronu i obniżenie stężenia kortyzolu. Zmiany hormonalne spowodują pojawienie się większej pewności siebie i odwagi, a nawet zwiększą tolerancję na ból. Badania Scotta Wiltermutha z University of Southern Kalifornia dowiodły, że przyjęcie jednej z postaw: dominującej, podporządkowanej lub neutralnej wpływa na sposób odbierania nieprzyjemnych bodźców. Ci badani, którzy przyjęli postawę dominującą, mieli wyższy próg odczuwania bólu.
Jak wysoka jest wieża Eiffla
Ludzie mają zwyczaj pobieżnego szacowania różnych wielkości: wysokości, wagi, siły. Gdy chcemy zmierzyć bez użycia narzędzi jakąś wysokość, należy utrzymać prostą postawę, ponieważ odchylenie w lewo lub w prawo sprawi, że nasze wyliczenia będą narażone na błąd. Oczywiście, jeśli znamy już tę wielkość, nasza postawa nie wpłynie na nasze obliczenia. Jednak w przypadku, gdy tej wysokości nie znamy i nie zachowamy wyprostowanej postawy, z pewnością udzielimy nieprecyzyjnej odpowiedzi. Zmiana pozycji zmienia perspektywę, a tym samym wpływa na nasze szacunki.
Kurz, jalapeño i sądy moralne
Już David Hume zauważył, że moralna ocena w większym stopniu kształtowana jest przez emocje niż racjonalne rozumowanie. Musiało minąć prawie 300 lat, by to twierdzenie zostało zweryfikowane naukowo. Według badań Kendalla Eskine'a z Loyola University w Nowym Orleanie na oceny moralne może wpłynąć niesmak w ustach. To, co nam nie smakuje lub jest ostre w smaku, zaostrza ocenę. Słodki smak może zaś sprawić, że jesteśmy bardziej łagodni podczas oceniania innych. Podczas eksperymentu badani, czując fetor rozkładających się śmieci, ostrzej oceniali moralne aspekty sytuacji niż wtedy, gdy ich otoczenie wolne było od zapachów. Podczas innego badania osoby przebywające w pokoju pachnącym czystością okazywały się bardziej hojne niż ci, którzy byli badani w zakurzonym i brudnym pomieszczeniu.
Poruszanie szczękami poprawia wiele umiejętności poznawczych. Żucie gumy pozwala się skupić na długiej pracy, poprawia pamięć wzrokową i słuchową. Uczestnicy eksperymentów, którzy żuli gumę podczas badań wykazywali się szybszymi reakcjami oraz byli dokładniejsi niż inne osoby. Dużo lepiej radzili sobie z długo trwającymi zadaniami. Ci, którzy przedstawiali się, jako często żujący gumę, mieli lepszą pamięć długo- i krótkoterminową.
Poznanie w dłoniach
Małe dzieci poznają świat przez dotyk. W dorosłym życiu również na podstawie dotyku wyrabiamy sobie zdanie w wielu sprawach. To, co trzymamy w dłoni, wpływa na podejmowanie decyzji. Miękki, ciepły lub lekki przedmiot w ręku sprawia, że podejmujemy inne decyzje niż trzymając rzecz twardą, zimną lub ciężką. To, co ciężkie, zazwyczaj wydaje się nam lepsze, ważniejsze, bardziej konkretne i solidne. Badanie wpływu przypadkowego dotyku na zachowania i emocje określa się efektem Midasa. Dotyk może korzystnie zmienić odbiór sytuacji. Lepiej oceniamy sytuację, w której ktoś nas dotknął, niż te, w których zachowano dystans.
Kolor czerwony – kolor niebieski
To, że ludzkie ciało specyficznie reaguje na kolory, nie jest dla nikogo nowością. Czerwony kolor – kolor krwi – mobilizuje siły fizyczne i psychiczne. Czerwień budzi bardzo silne emocje i najmocniej ze wszystkich barw działa na odbiorców. Niektórzy naukowcy uważają, że czerwony wyzwala agresję. Inni sugerują, że czerwień osłabia przeciwnika. Kolor czerwony oznacza jednak, że dzieje się coś, co wymaga wzmożonej uwagi, zdecydowanej reakcji i działania. Kolor nieba zaś kojarzy się z tym, co czyste. Kolorem niebieskim często promuje się produkty lub usługi związane z wodą i czystością (np. filtry wodne, środki czystości) lub niebem i powietrzem (np. linie lotnicze, klimatyzatory). Psychologowie twierdzą, że kolor niebieski tłumi apetyt. Wpływa też pozytywnie na ludzi wyczerpanych psychicznie, potrzebujących spokoju i wypoczynku.
Czy zdarzyło ci się kiedyś coś zapomnieć lub brakowało ci słowa? Jak zachowywało się twoje ciało przy próbach przypominania sobie czegoś? Przedstaw tę sytuację, posługując się stanowiskiem Merleau‑Ponty'ego.