Złudzenia optyczne

Koń, jaki jest, każdy widzi – mówi przysłowie. Czy jednak na pewno? Czy to, że coś widzimy, sprawia że możemy jednoznacznie określić pewne cechy tego obiektu, np. wielkość i kształt, odległość oraz relację między jego elementami?

Zdecydowanie tak nie jest – wynika to z właściwości ludzkiej percepcji, która w wielu wypadkach pozwala mózgowi na wprowadzające nas w błąd uproszczenia. Zapoznajmy się z kilkoma przykładami złudzeń związanych z deformacją kształtu, zmianą wielkości czy długości.

Złudzenie ściany kawiarni

Zjawisko to opisało dwoje badaczy, którzy obserwowali... ścianę lokalnej kawiarni w brytyjskim Bristolu. Przesunięcie czarnych i białych kafelków we wzorze, w połączeniu z otaczającą je szarą fugą powoduje, że poszczególne rzędy wydają się przechylać – a wcale tak nie jest.

Ry1bcJD5V1Z5H

Ilustracja przedstawia poziome pasy zbudowane naprzemiennie z białych i czarnych kwadratów. Pasy przylegają do siebie. Kwadraty w kolejnych pasach, rzędach są nieznacznie względem siebie przesunięte.

Złudzenie Ponza

Obie zielone linie są tej samej długości, pomimo tego że górna wydaje się być dłuższa. Działa tu mechanizm, w którym boczne linie układają się tak jak tory kolejowe biegnące w dal. Przyzwyczajony do oceny odległości mózg interpretuje je, jakby leżały w oddalającej się perspektywieperspektywaperspektywie. Oznacza to, że górna pozioma linia (przechodząca przez „szyny”) powinna być dłuższa od dolnej – a w rzeczywistości są one jednakowe.

RKsuETVdNIk1c

Ilustracja przedstawia linie poziome i dwie pionowe biegnące ku górze obrazka, co przypomina zwężające się tory kolejowe. Nad pierwszą poziomą linią znajduje się krótsza zielona kreska, taka sama jest w górnej części obrazka, w miejscu zwężających się torów. Zielone kreski maja taką samą długość.

Złudzenie Mullera‑Lyera

Mimo tego, że obydwie linie poziome przedstawione na grafice są równe, to górna wydaje się być dłuższa od dolnej. Prawdopodobnie ma to związek z przyzwyczajeniem percepcji do prostokątów i kątów prostych, wszechobecnych w otaczającej nas architekturze. Podobno, gdy badano osoby mieszkające w okrągłych chatach, nie zgłaszały one różnicy długości pomiędzy zaprezentowanymi odcinkami.

RrDOB0rOzPYJg

Ilustracja przedstawia dwie równoległe do siebie strzałki. Górna ma groty skierowane do wewnątrz z dwóch stron, dolna na zewnątrz.

R1FML7VT1KwZA

Ilustracja przedstawia dwie równoległe do siebie strzałki. Górna ma wklęsłe groty skierowane do wewnątrz, dolna na zewnątrz. Groty zaznaczono kolorem szarym, kreski pomiędzy nimi kolorem zielonym. Na końcach kresek poprowadzono linie pionowe, co udowadnia identyczną długość kresek.

Złudzenie Ebbinghausa

Obydwa pomarańczowe koła są tej samej wielkości, choć otoczenie ich mniejszymi lub większymi kołami powoduje, że zaczynamy postrzegać je inaczej. Złudzenie to będzie występowało także w przypadku innych kształtów, np. trójkątów czy prostokątów, przy czym kształty środkowe i zewnętrzne muszą być takie same lub bardzo do siebie podobne.

R1KheJ824QhEj

Ilustracja przedstawia koła. Po lewej stronie dookoła pomarańczowego koła jest sześć większych szarych kół. Po prawej stronie dookoła pomarańczowego koła jest osiem małych szarych kół. Ułożenie kół przypomina kwiatek.

Złudzenie Zollnera

Złudzenie to występuje po przecięciu równoległych linii krótkimi, skośnymi odcinkami – linie pionowe, pod ich wpływem, wydają się nachylać.

RsPfQeU8sciDF

Ilustracja przedstawia pionowe czarne linie, są do siebie równoległe, każda linia ma krótkie ukośne linie. Równoległe linie są przecięte krótkimi, skośnymi odcinkami – linie pionowe, pod ich wpływem, wydają się nachylać.

Złudzenie Poggendorffa

Szary prostokąt przykrywa środek skośnie położonej linii, w efekcie czego wydaje się, że początek i koniec linii nie leżą na jednej prostej.

RZSpGxhNJ5y5Y

Ilustracja przedstawia dwa szare pionowe prostokąty. Na skos przez prostokąty biegną dwie równoległe do siebie linie. Jeden z prostokątów ma po lewej stronie fragment czarnej linii, a po prawej czerwonej i niebieskiej, co sprawia wrażenie, jakby niebieska linia przechodziła w czarną linię. Na dugim prostokącie pokazano, że czerwona linia łączy się z czarną, a niebieska kończy bieg w połowie prostokąta. przykrywa środek skośnie położonej linii, w efekcie czego wydaje się, że początek i koniec linii nie leżą na jednej prostej.

Irradiacja

Z anatomicznej struktury ludzkiego oka (i z właściwości tej budowy) bierze się złudzenie, że biały kwadrat na czarnym tle wydaje się być większy od czarnego na białym tle – choć w rzeczywistości obydwa są takie same.

R11uMRzPaj6te

Ilustracja przedstawia czarny kwadrat z białym mniejszym kwadratem w środku. Czarny kwadrat przylega do białego kwadratu z czarnym mniejszym kwadratem w środku. Małe środkowe kwadraty i duże zewnętrzne mają identyczny rozmiar.

Powyższe zjawiska pokazują, że nie zawsze to, co widzimy jest takie, jak nam się wydaje. Co jednak możemy zrobić, jeśli chcemy celowo zmienić właściwości obrazu tak, by pasował do naszego wyobrażenia, np. tworząc wizualizację zawieszenia plakatów na ścianach w nowym pokoju? Wtedy przychodzą nam z pomocą przekształcenia dostępne w programie graficznym, z którymi możesz się zapoznać w niniejszym e‑materiale.

Przekształcenia

W programach graficznych możemy nie tylko tworzyć nowe, ale także przekształcać gotowe obrazy. Mamy więc wpływ na ich wielkość i kształt, możemy zmieniać odległości i relacje pomiędzy ich elementami, stosując pochylanie, obrót, zmianę perspektywy, skalowanieskalowanieskalowanie, odbicie czy przekształcenie – a więc możemy robić wszystko, co powoduje, że obraz będzie postrzegany inaczej, niż został stworzony. Zapoznajmy się z wykorzystaniem przekształceń w programie Photoshop.

Photoshop oferuje wiele opcji transformacji obrazu, dostępnych w menu Edycja | Przekształć (można je również otworzyć, używając skrótu klawiszowego Ctrl + T). Należą do nich:

• Skala,

• Obrót,

• Pochyl,

• Zniekształć,

• Perspektywa,

• Wypaczenie,

• Obrót 180°,

• Obrót o 90° w prawo,

• Obrót o 90° w lewo,

• Odbij w poziomie,

• Odbij w pionie.

Po wybraniu któregoś z nich, wokół grafiki pojawią się niebieskie linie z białymi, kwadratowymi punktorami. Jeśli chwycimy taki punktor, możemy ręcznie manipulować obiektem (bez konieczności wpisywania konkretnych wartości), co znacznie ułatwia i przyspiesza pracę. Musimy pamiętać, że jeżeli przekształcenie nam odpowiada, akceptujemy je klawiszem Enter, a jak chcemy z niego zrezygnować, klikamy Esc.

Przekształcenia mogą odnosić się do zaznaczenia, całej warstwy i jej maski, wielu warstw, ścieżki, kształtu wektorowego, kanału alfa lub całego obrazu.

Pobierz plik, aby odtworzyć procesy omówione w materiale

Skala

Kiedy korzystamy z opcji Skala, obiekt jest powiększany lub zmniejszany w pionie i poziomie jednocześnie. Aby zablokować relację wymiarów podczas skalowania, klikamy przycisk Zachowaj stosunek kątów na górnym pasku narzędzi (ikonka łańcucha). Opcję tę możemy włączyć lub wyłączyć za pomocą klawisza Shift.

Obrót

Po wybraniu z menu opcji Obrót na pasku opcji pojawi się pole, w którym możemy określić kąt obrotu, co często jest przydatne, gdy chcemy obrócić obiekt o konkretną wartość. Możemy również chwycić za widoczne kwadratowe punktory i obrócić obiekt ręcznie – w takim wypadku wartość obrotu zostanie uzupełniona automatycznie. Dostępne są obroty do 180 stopni w prawo i w lewo – te drugie opisuje się wartością ujemną.

Pochyl

Pochylenie to często używana opcja, szczególnie przy prostych obiektach, np. elipsach czy prostokątach. Oczywiście można ją stosować również do dowolnych zdjęć lub wyciętych z nich elementów, jednak może powodować ona zniekształcenia i przy dużym stopniu psuć jakość grafiki.

Wybieramy w menu Edycja | Przekształć | Pochyl. Następnie chwytamy jeden z boków i pochylamy obiekty poziomo lub pionowo. Możemy też wprowadzić odpowiednie wartości na pasku opcji.

Zniekształć

Opcja Zniekształć pozwala nam na rozciąganie obiektu we wszystkich kierunkach. Łapiąc za punkty na obwodzie, możemy go pochylać, zmieniać jego perspektywę w dowolną stronę.

Perspektywa

Po wybraniu opcji Perspektywa możemy modyfikować sposób widzenia obiektu w oparciu o wybrany punkt zbiegu.

Wypaczenie

Narzędzie Wypaczenie pozwala zmieniać kształt obiektów poprzez przeciąganie ich punktów kontrolnych. Jest to jedyna opcja spośród dotychczas wymienionych, która po wybraniu nie ma dookoła obiektu standardowych linii z białymi kwadratami, a całą siatkę z okrągłymi punktami.

R1Lak2xxqr3nT

Ilustracja przedstawia czarną słuchawkę telefonu stacjonarnego na jasnoniebieskim tle. Słuchawka znajduje się w kwadracie podzielonym na 9 małych kwadratów. Na bokach dużego kwadratu są drobne kółka.

Narzędzie to ma wiele dodatkowych opcji które można wybrać z menu podręcznego, jak np. tryb wypaczenia, który a pozwala na wykorzystanie gotowej siatki przekształcającej obiekt w określony sposób (np. w łuk, cylinder, czy flagę).

Przekształcanie warstw

Znacznie częściej wykonuje się przekształcenie pojedynczych obiektów, niż całego obrazu. W przypadku warstw z maską, warto zwrócić uwagę, czy zaznaczona jest ikonka łańcucha pomiędzy warstwą a maską tej warstwy. Jeżeli nie, to obrót czy inne manipulacje zastosujemy tylko na warstwie lub masce – zależnie od tego, którą wcześniej zaznaczyliśmy. Ikona łańcucha uaktywnia się automatycznie przy tworzeniu maski, warto ją więc zostawić, by móc manipulować warstwą wraz z maską.

Gdy chcemy dokonać zmian na jednej, wybranej warstwie, upewniamy się, czy jest ona aktywna. W przypadku wielu warstw należy je zaznaczyć (jeśli są to warstwy sąsiadujące, używamy Shift, po czym klikamy pierwszą i ostatnią warstwę, natomiast w przypadku warstw nieleżących w bezpośrednim sąsiedztwie naciskamy Ctrl i klikamy kolejne warstwy). Możemy zaznaczone warstwy połączyć (klikamy je prawym przyciskiem myszy i wybieramy z menu kontekstowego Połącz). Wówczas zmiana właściwości jednej warstwy będzie implikowała modyfikacje warstw połączonych.

Słownik