Joanna Warońska Barabasz w kulturze XX wieku. Znaczenie postaci oraz sposób jej istnienia

Kim jest Barabasz dla XX‑wiecznej Europy? Takie pytanie zadają nie tylko chrześcijanie w czasie poprzedzającym Wielkanoc, ale także historycy zajmujący się początkami naszej ery oraz bibliści. To postać niezwykle intrygująca, a wrażenie to potęgują kolejne odkrycia i hipotezy na jej temat. […] W historii zbawienia postać ta została niemal całkowicie pozbawiona podmiotowości – w uznanych przez Kościół katolicki tekstach Ewangelii na nic nie ma wpływu i nie podejmuje żadnej decyzji. Zostaje całkowicie ubezwłasnowolniona, a powody działania tłumu nie do końca są jasne. Barabasz jest tym, za którego Chrystus umarł na krzyżu w sposób najbardziej dosłowny.

2 Źródło: Joanna Warońska, Barabasz w kulturze XX wieku. Znaczenie postaci oraz sposób jej istnienia, „Irydion. Literatura – Teatr – Kultura” 2017, nr 2, s. 145–146.

Ewangelia według św. Mateusza Mt 27, 15−26

15 A był zwyczaj, że na każde święto namiestnik uwalniał jednego więźnia, którego chcieli. 16 Trzymano zaś wtedy znacznego więźnia, imieniem Barabasz. 17 Gdy się więc zebrali, spytał ich Piłat: «Którego chcecie, żebym wam uwolnił, Barabasza czy Jezusa, zwanego Mesjaszem?» 18 Wiedział bowiem, że przez zawiść Go wydali. 19 A gdy on odbywał przewód sądowy, żona jego przysłała mu ostrzeżenie: «Nie miej nic do czynienia z tym Sprawiedliwym, bo dzisiaj we śnie wiele nacierpiałam się z Jego powodu». 20 Tymczasem arcykapłani i starsi namówili tłumy, żeby prosiły o Barabasza, a domagały się śmierci Jezusa. 21 Pytał ich namiestnik: «Którego z tych dwóch chcecie, żebym wam uwolnił?» Odpowiedzieli: «Barabasza». 22 Rzekł do nich Piłat: «Cóż więc mam uczynić z Jezusem, którego nazywają Mesjaszem?» Zawołali wszyscy: «Na krzyż z Nim!» 23 Namiestnik odpowiedział: «Cóż właściwie złego uczynił?» Lecz oni jeszcze głośniej krzyczeli: «Na krzyż z Nim!» 24 Piłat widząc, że nic nie osiąga, a wzburzenie raczej wzrasta, wziął wodę i umył ręce wobec tłumu, mówiąc: «Nie jestem winny krwi tego Sprawiedliwego. To wasza rzecz». 25 A cały lud zawołał: «Krew Jego na nas i na dzieci nasze».
26 Wówczas uwolnił im Barabasza, a Jezusa kazał ubiczować i wydał na ukrzyżowanie.

3 Źródło: Ewangelia według św. Mateusza, Mt 27, 15−26.

Ewangelia według św. Marka Mk 15, 7−15

7 A był tam jeden, zwany Barabaszem, uwięziony z buntownikami, którzy w rozruchu popełnili zabójstwo. 8 Tłum przyszedł i zaczął domagać się tego, co zawsze im czynił. 9 Piłat im odpowiedział: «Jeśli chcecie, uwolnię wam Króla Żydowskiego?» 10 Wiedział bowiem, że arcykapłani wydali Go przez zawiść. 11 Lecz arcykapłani podburzyli tłum, żeby uwolnił im raczej Barabasza. 12 Piłat ponownie ich zapytał: «Cóż więc mam uczynić z tym, którego nazywacie Królem Żydowskim?» 13 Odpowiedzieli mu krzykiem: «Ukrzyżuj Go!» 14 Piłat odparł: «Cóż więc złego uczynił?» Lecz oni jeszcze głośniej krzyczeli: «Ukrzyżuj Go!» 15 Wtedy Piłat, chcąc zadowolić tłum, uwolnił Barabasza, Jezusa zaś kazał ubiczować i wydał na ukrzyżowanie.

4 Źródło: Ewangelia według św. Marka, Mk 15, 7−15.

Ewangelia według św. Łukasza Łk 23, 19

19 Był on wtrącony do więzienia za jakiś rozruch powstały w mieście i za zabójstwo.

5 Źródło: Ewangelia według św. Łukasza, Łk 23, 19.

Joanna Dembińska-Pawelec Apokryfy w polskiej poezji współczesnej

R1WieYm0UxQp51

Rzeźba przedstawia górną część ciała atletycznie zbudowanego, dojrzałego mężczyznę, którego dłonie skute są kajdanami. Mężczyzna ma półdługie, falujące włosy i długą brodę. Na jego twarzy jest grymas - mężczyzna ma zmarszczone czoło i szeroko otwarte usta.

Niemal cały tekst jest zmyśloną opowieścią o przypuszczalnych losach Barabasza, przemilczanych i pominiętych w Ewangeliach […]. Wypowiedź apokryficznegoapokryficznyapokryficznego bohatera, naocznego świadka wydarzeń przed pałacem Piłata, zarysowuje katalog możliwych biografii tego więźnia zwolnionego w ramach amnestii paschalnej. Zmistyfikowanej opowieści o wielu potencjalnych perspektywach egzystencji Barabasza przeciwstawiona została bezwarunkowa konieczność losu Nazareńczyka, a różnorodnej potencji życia – jednoznaczny wyrok śmierci.

6 Źródło: Joanna Dembińska-Pawelec, Apokryfy w polskiej poezji współczesnej, „Pamiętnik Literacki” 2014, nr 4, s. 142–143.