ProtistyprotistyProtisty dzielimy na: samożywne (autotrofy), cudzożywne (heterotrofy) lub miksotroficzne (miksotrofy), tzn. cudzożywne w ciemności i samożywne (fotosyntetyzujące) w świetle.

Protisty samożywne są fotoautotrofami, tzn. wytwarzają potrzebne do życia związki organiczne w wyniku fotosyntezy. Mają one różne barwniki fotosyntetyczne oraz wytwarzają różne produkty fotosyntezy, które gromadzą jako materiał zapasowy.

Obecność specyficznych barwników fotosyntetycznych, które absorbują światło w nieco innym zakresie długości fali, warunkuje pionowe rozmieszczenie samożywnych protistów w zbiornikach wodnych.

Sposób pobierania pokarmu przez protisty cudzożywne zależy przede wszystkim od wielkości przyjmowanych cząsteczek pokarmowych i może się odbywać na drodze wchłaniania lub pinocytozy i fagocytozy.

Więcej informacji na temat fagocytozy znajdziesz tutaj.

Miksotrofy to organizmy zachowujące się zależnie od warunków raz jak samożywne (autotrofy), innym razem jak cudzożywne (heterotrofy). Przykładem może być euglena zielona (Euglena viridis), należąca do rodziny Euglenaceae. Organizm ten przy nieodpowiednich warunkach świetlnych zaczyna odżywiać się martwą materią organiczną.

Ze względu na niewielkie rozmiary, a przez to korzystny stosunek powierzchni do objętości, protisty nie potrzebują żadnych struktur do transportu gazów, a wymiana gazowa zachodzi całą powierzchnią ciała. Formy wolno żyjące oddychają tlenowo, natomiast pasożytypasożytpasożyty wewnętrzne – beztlenowo.

Protisty słodkowodne są hipertoniczne w stosunku do otaczającej je wody, a przez to narażone są na ciągły jej napływ do komórki. Pozbycie się nadmiaru wody zapewniają im wodniczki tętniącewodniczka tętniącawodniczki tętniące – specjalne organelle osmoregulacyjne, które po napełnieniu wodą kurczą się, usuwając jej nadmiar poza komórkę. Protisty morskie i pasożytnicze nie posiadają wodniczek tętniących: są izotoniczne w stosunku do otaczającego je środowiska i nie muszą przeprowadzać osmoregulacjiosmoregulacjaosmoregulacji.

Wydalanie zbędnych i toksycznych produktów przemiany materii, np. związków azotowych, u protistów cudzożywnych zachodzi albo na drodze dyfuzji (gatunki żyjące w wodach słonych i pasożytnicze), albo za pomocą wodniczek tętniących (formy słodkowodne).

RyYwup7spFjKX1

Zdjęcie przedstawia parę pantofelków w podłużnym, przypominającym podeszwę buta kształcie. Oba pantofelki mają czerwony kolor, okalają je niebieskawe rzęski. Jeden z nich jest w trakcie podziału - w środku jego ciała można zauważyć wyraźne przewężenie.

Protisty rozmnażają się bezpłciowo: organizmy jednokomórkowe przeprowadzają podział komórki, protisty wielokomórkowe natomiast wytwarzają zarodniki.

Istnieją również protisty rozmnażające się płciowo – z wytworzeniem gamet. Występuje u nich przemiana faz jądrowych i obserwuje się różne cykle życiowe: haploidalny, diploidalny oraz haplodiploidalny z przemianą pokoleń.

Więcej informacji na temat przemian pokoleń i przemian faz jądrowych znajdziesz tutaj.

Wyróżnia się też proces płciowy zwany koniugacją. Koniugacja nie jest sposobem rozmnażania, a tylko procesem wymiany genów między dwoma osobnikami. W jej wyniku zachodzi rekombinacja genów.

Więcej na temat koniugacji przeczytasz tutaj.

Odbieranie i przewodzenie bodźców zachodzi podobnie jak w komórkach zwierzęcych i warunkowane jest polaryzacją błony komórkowej (pellikulipellikulapellikuli). Pod wpływem bodźca, np. dotknięcia, pellikula ulega miejscowej depolaryzacji, która rozprzestrzenia się na wzór impulsu nerwowego, wywołując określoną reakcję. Protisty nie mają wyspecjalizowanych receptorów. Wyjątek stanowią eugleniny, u których występuje tzw. narząd światłoczuły. Tworzy go fotoreceptor odbierający bodźce świetlne i położona obok niego plamka oczna (stigma), będąca skupieniem barwnika ukierunkowującego światło na fotoreceptor.

Wśród protistów są zarówno organizmy osiadłe (np. brunatnice, krasnorosty), jak i ruchliwe. Te drugie (głównie jednokomórkowce) aktywnie zdobywają pokarm i reagują ruchem na działanie czynników środowiska. Reakcje ruchowe jednokomórkowców nazywane są taksjami.

Sposób poruszania się protistów zależy m.in. od struktury pellikuli okrywającej komórki. Jeśli jest ona cienka i elastyczna (np. ameby), komórki przyjmują postać pełzaka, który porusza się przy pomocy nibynóżeknibynóżkinibynóżek (pseudopodiów), będących wypustkami cytoplazmy o zmiennym kształcie. Gatunki o pellikuli sztywnej (np. orzęski) lub otoczone ścianą komórkową (tobołki) nie tworzą nibynóżek, a poruszają się dzięki obecności undulipodiówundulipodiaundulipodiów, do których zalicza się wici i krótsze od nich rzęski.

Wici i rzęski mają podobną budowę wewnętrzną i składają się z dziewięciu par mikrotubul obwodowych i jednej pary mikrotubul centralnych zakotwiczonych w cytoplazmie odcinkiem nazywanym ciałkiem podstawowym (kinetosomem). W kinetosomie nie występują włókna centralne. Wszystkie protisty mogą się również poruszać biernie, niesione prądem wody lub powietrza.

Słownik