Termin decyzjadecyzjadecyzja związany jest z sytuacją problemową, czyli taką, w której osoba lub grupa osób jest zmuszona świadomie wybierać między co najmniej dwoma rozwiązaniami (wariantami rozwiązania problemu). Decyzja zawsze dotyczy czasu przyszłego. Człowiek nie decyduje, co będzie np. jadł na kolację dwa tygodnie temu. Wyjątkiem są przepisy prawne obowiązujące wstecz.

Rodzaje decyzji

Decyzje indywidualne i grupowe

Najczęściej podejmuje się decyzje indywidualnie lub grupowo. Zalety i wady obu sposobów przedstawia poniższa tabela.

Informacja w procesie decyzji

Informacja jest treścią wiadomości przekazywanej przez nadawcę do odbiorcy odpowiednim językiem lub kodem. We współczesnej gospodarce uznaje się ją za szczególny rodzaj dobra ekonomicznego. Jest również podstawą komunikacji we współczesnym społeczeństwie.

Warunki podejmowania decyzji

W procesie decyzyjnymproces decyzyjnyprocesie decyzyjnym często występuje luka informacyjna, czyli niedostatek informacji będący różnicą między pulą informacji posiadanych, a pulą informacji potrzebnych do rozwiązania problemu decyzyjnego, co utrudnia wybór rozwiązania.

Podejmując decyzję, osoba może działać w:

1. warunkach pewności – najczęściej dotyczy to decyzji cyklicznych, często podejmowanych, codziennych. Podejmując je, osoba wie, jakie ma możliwości oraz jakie ograniczenia towarzyszą każdej z opcji.

2. warunkach ryzyka – możliwe jest tylko oszacowanie prawdopodobieństwa potencjalnych korzyści i kosztów związanych z poszczególnymi wariantami wyboru. Ważne są tutaj: umiejętność przewidywania potencjalnych wyników działania i intuicja. Podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka powiązane jest z umiarkowanym niebezpieczeństwem dokonania złego wyboru. Nie do końca bowiem wiadomo, jakie skutki przyniesie dana opcja.

3. warunkach niepewności – osoba nie zna wszystkich opcji wyboru, towarzyszących im następstw oraz ryzyka. W takiej sytuacji istnieje duże prawdopodobieństwo dokonania złego wyboru, a przez to konieczności poniesienia niechcianych konsekwencji. Należy więc zebrać jak najwięcej kluczowych informacji oraz podejść racjonalnie do decydowania. Prawidłowy osąd, dotychczasowe doświadczenie oraz intuicja nabierają w takich okolicznościach istotnego znaczenia.

Racjonalność w podejmowaniu decyzji

W procesie podejmowania decyzji racjonalność związana jest z formułowaniem kryteriów, dzięki którym będzie można porównać opcje rozwiązania problemu oraz wybrać najlepszą z nich. Racjonalność ma dwa wymiary: rzeczowy (zajmujący się wynikiem) oraz metodologiczny (zorientowany na ocenę postępowania). W codziennym podejmowaniu decyzji decydenci najczęściej muszą zmagać się z wieloma ograniczeniami dotyczącymi racjonalności: nieprzeanalizowaniem wszystkich posiadanych informacji i wszystkich możliwości rozwiązania, problemami ze sformułowaniem celu, utrudnioną oceną poszczególnych wariantów, ostatecznym wyborem niekoniecznie najlepszego rozwiązania.

Słownik