Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

W materiale omówimy sposoby wyznaczania wartości funkcji trygonometrycznych kąta, gdy dana jest wartość jednej funkcji trygonometrycznej.

Ważne!

Jeżeli:

  • α0°, 90°, to sinα>0, cosα>0 oraz tgα>0,

  • α90°, 180°, to sinα>0, cosα<0 oraz tgα<0,

  • α180°, 270°, to sinα<0, cosα<0 oraz tgα>0,

  • α270°, 360°, to sinα<0, cosα>0 oraz tgα<0.

Sposoby wyznaczania wartości funkcji trygonometrycznych

1. Z wykorzystaniem trójkąta prostokątnego

R1SRWQ11G1ZrS

sinα=ac, cosα=bc, tgα=ab,

sinβ=bc, cosβ=ac, tgβ=ba.

2. Z użyciem kąta skierowanego w prostokątnym układzie współrzędnych

RIJb6De4EtJ8R

sinα=yr, cosα=xr, tgα=yx oraz r=x2+y2.

3. Za pomocą podstawowych tożsamości trygonometrycznych

  • jedynka trygonometryczna: sin2α+cos2α=1,

  • wzór na tangens dowolnego kąta: tgα=sinαcosα, gdzie α90°+k·180° dla k.

Przykład 1

Wyznaczymy wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta ostregofunkcje trygonometryczne kąta ostregofunkcji trygonometrycznych kąta ostrego α, jeżeli sinα=27.

Rozwiązanie

Narysujmy trójkąt prostokątny i wprowadźmy oznaczenia, jak na rysunku.

R1OhlrlTBnrTJ

Korzystając z twierdzenia Pitagorasa, zapisujemy równanie:

x2+22=72.

Zatem x2=47, więc x=47.

Z definicji funkcji trygonometrycznych mamy, że:

cosα=477,

tgα=247=9447.

Przykład 2

Wyznaczymy wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta α, jeżeli α90°,180° oraz tgα=-34.

Rozwiązanie

Przedstawmy dane z zadania na rysunku w prostokątnym układzie współrzędnych.

RezZMCKXcgUH7

Zatem x=-4 oraz y=3.

Obliczamy r=-42+32=16+9=5.

Korzystając ze wzorów na sinα oraz cosα, otrzymujemy, że:

sinα=35 oraz cosα=-45.

Przykład 3

Wyznaczymy wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta α, jeżeli wiadomo, że cosα=15 oraz α270°, 360°.

Rozwiązanie

Po podstawieniu do wzoru na jedynkę trygonometryczną otrzymujemy, że sin2α+152=1.

Rozwiązując równanie otrzymujemy, że sin2α=2425, zatem sinα=265 lub sinα=-265.

Ponieważ α270°, 360°, więc sinα=-265.

Wobec tego tgα=sinαcosα=-26515=-26.

Przykład 4

Wyznaczymy wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta α, jeżeli tgα=5 oraz α180°, 270°.

Rozwiązanie

Korzystając ze wzoru tgα=sinαcosα, otrzymujemy, że 5=sinαcosα, więc sinα=5·cosα.

Otrzymaną zależność podstawiamy do tożsamości trygonometrycznejtożsamości trygonometrycznetożsamości trygonometrycznej - jedynki trygonometrycznej. Otrzymujemy równanie:

5·cosα2+cos2α=1.

Zatem 26·cos2α=1, więc cosα=2626 lub cosα=-2626.

Ponieważ α180°, 270°, więc cosα=-2626 oraz sinα=-52626.

Jeżeli dana jest wartość jednej funkcji trygonometrycznej kąta, to pozostałe przybliżone wartości możemy odczytać z tablic wartości funkcji trygonometrycznych.

Przykład 5

Wiadomo, że tgα=0,2679. Wyznaczymy wartość sinα oraz cosα.

Rozwiązanie

Z tablic wartości funkcji trygonometrycznych odczytujemy, że α=15°.

Następnie, korzystając z tablic wartości funkcji trygonometrycznych, odczytujemy, że:

sinα=0,2588 oraz cosα=0,9659.

Przykład 6

Wyznaczymy wartości funkcji trygonometrycznych kąta α, jeżeli tangens tego kąta jest 3 razy większy od cosinusa kąta oraz α0°, 90°.

Rozwiązanie

Z danych w zadaniu wynika, że tgα=3·cosα, zatem sinαcosα=3·cosα.

Z tej równości otrzymujemy, że cos2α=sinα3.

Po podstawieniu tego wzoru do wzoru na jedynkę trygonometryczną otrzymujemy równanie:

sin2α+sinα3=1.

Jeżeli zrobimy podstawienie t=sinα, to równanie jest postaci:

3t2+t-3=0.

Obliczamy Δ=12-4·3·-3=37.

Zatem t1=-1-376 oraz t2=-1+376.

Ponieważ t=sinα oraz t1<-1, zatem sinα=-1+376.

Wobec tego:

cos2α=-1+3763=-1+3718, czyli cosα=-1+3718,

tgα=3-1+3718.

Słownik

funkcje trygonometryczne kąta ostrego
funkcje trygonometryczne kąta ostrego

funkcje matematyczne wyrażające stosunek między długościami boków trójkąta prostokątnego względem miar jego kątów wewnętrznych

tożsamości trygonometryczne
tożsamości trygonometryczne

podstawowa zależność pomiędzy funkcjami trygonometrycznymi