Kto medytuje o życiu godziwym?

MedytacjemedytacjeMedytacje o życiu godziwym były emitowane jako cykl audycji radiowych z prof. Tadeuszem Kotarbińskim, drukowane w odcinkach o „Życiu Literackim”, następnie wydano je w 1966 roku w postaci książkowej. Stały się także kanwą spektaklu granego w gdańskim teatrze.

Pierwsza część Medytacji nosi tytuł PogwarkipogwarkiPogwarki na rozdrożach. W ten sposób Autor metaforycznie odniósł się do złożoności ludzkiej egzystencji, czyli wędrówki poprzez labirynt ścieżek porozwidlanych.

Do kogo Tadeusz Kotarbiński adresował miniwykłady?

Profesor wierzył, że rozumny namysł potrafi wesprzeć zagubione serce, czyli mógłby być pomocny dla osób wybierających umyślny kres zamiast dzielnego czynu, ukazując im alternatywy wobec samobójczej decyzji. Nie przekreślał możliwości naprawczego oddziaływania rzetelnego namysłu na ludzi, którzy lekceważą sobie ład społeczny. Do swoich rozważań zapraszał zwykłych, przyzwoitych ludzi, którzy gotowi są skorzystać z każdej okazji do nabrania lepszego rozeznania o wartościach.

Czym zajmuje się etyka?

Antyczna etykaetykaetyka skupiała się na kwestii szczęścia: jak je osiągać w obliczu nieuchronnej śmierci. Jednak fakt, że człowiek spędza życie wśród innych, determinował to, że jego wysiłki, by osiągnąć własne szczęście, siłą rzeczy dotyczyły też innych ludzi.

Dlatego naturalnym komponentem rozważań nad eudajmoniąeudajmoniaeudajmonią stała się etyka w sensie najwęższym – w ujęciu T. Kotarbińskiego – podejmująca kwestię sumienia. Odpowiadająca na pytanie, jakie działania są haniebne, a jakie czcigodne, jakie zalety warto w sobie rozwijać, a jakie tępić, skoro nasza kondycja moralna wpływa na jakość życia innych osób, a kondycja moralna innych osób wpływa na nasze życie.

Skoro właściwe cele życia i samowychowania zostaną wskazane – człowiek rozumny stara się osiągnąć je poprzez właściwie dobrane środki, w ten sposób rozwijając myśl prakseologicznąprakseologiaprakseologiczną. Konsekwentnie wiedziona myśl etyczna w jakiejś mierze zawsze osiąga trzy wymiary, dotykając kwestii szczęścia, sposobów działania i aktywności sumienia.

Jaki jest sens ludzkiego życia – jakie cele warto sobie stawiać?

R6WLpqWwiUw2J

Obraz przedstawia scenę rodzajową. Jest to fantazja artysty na temat dostatku w postaci jedzenia. Bruegel namalował w centralnej części obrazu trzech mężczyzn leżących wokół drzewa. Na drzewie zamontowany jest stół. Na nim widoczne są resztki jedzenia. Mężczyźni leżący pod stołem to: rycerz, uczony i wieśniak. Wszyscy śpią rozłożeni na ziemi. Głowa rycerza leży na poduszce. Głowa uczonego na futrzanej pelerynie, a głowa wieśniaka na cepie. Obok mężczyzn leżą należące do nich przedmioty: część zbroi, książka, papier. W lewym rogu obrazu widoczny jest giermek rycerza. Giermek czeka na możliwość pożywienia się plackami, które mogą spaść z dachu. Po prawej stronie znajduje się tuman kaszy, z którego wychyla się chłopiec. Dziecko trzyma łyżkę, jest gotowe na obżarstwo. Pomiędzy chłopem a uczonym widoczny jest „specjał”, który ma małe nóżki. Tak Bruegel wyobrażał sobie jedzenie, które samo wędruje po świecie i kusi ludzi.

Tadeusz Kotarbiński odróżnia pytanie o cel ludzkiego życia od pytania o sens ludzkiego życia. To pierwsze jest dla niego ujęciem metaforycznym. Wprost można mówić tylko o celu określonych działań, a żyć nie oznacza działać.

Ponadto można wyróżnić pytanie o cel życia w ogóle lub o cel życia konkretnej osoby. W pierwszym wypadku – zdaniem filozofa – czyni się założenie o istnieniu jakiejś siły kierowniczej w procesach życiowych (np. Boga) oraz w tym, że kierunkowość jest cechą nie tylko istnienia poszczególnych bytów, ale także całości złożonej z tych poszczególnych życiowych procesów – co wyraża się w koncepcji ewolucji.

Gdy człowiek poszukuje celu własnego, jednostkowego życia, może podążyć dwoma wyżej wskazanymi tropami. Może wskazać cel poprzez odwołanie się do jakiejś wyższej woli kierowniczej lub do sił nieosobowych kierujących życiem wszystkich żyć. Wszelako – zdaniem T. Kotarbińskiego – zazwyczaj rozważaniom o celu własnego życia oddają się ludzie:

I ten rodzaj poszukiwań – wg filozofa – nie znajdzie adekwatnych odpowiedzi na gruncie ogólnym, czyli na gruncie pytań i odpowiedzi o cel życia o ogóle.

Dlatego też należałoby raczej mówić o poszukiwaniu przez ludzi sensu własnego życia niż jego celu, poszukiwaniu tego, co nada znaczenie własnej egzystencji, co wyraża się w stawianiu sobie celów, na realizację których warto w stopniu najwyższym poświęcać czas i energię oraz własne talenty.

Jakie pytania sobie stawiamy?

Słownik