Przeczytaj
Kto medytuje o życiu godziwym?
MedytacjeMedytacje o życiu godziwym były emitowane jako cykl audycji radiowych z prof. Tadeuszem Kotarbińskim, drukowane w odcinkach o „Życiu Literackim”, następnie wydano je w 1966 roku w postaci książkowej. Stały się także kanwą spektaklu granego w gdańskim teatrze.
Pierwsza część Medytacji nosi tytuł PogwarkiPogwarki na rozdrożach. W ten sposób Autor metaforycznie odniósł się do złożoności ludzkiej egzystencji, czyli wędrówki poprzez labirynt ścieżek porozwidlanych.
Do kogo Tadeusz Kotarbiński adresował miniwykłady?
Medytacje o życiu godziwymDo każdego, kogo nęka to samo: Co robić, a czego nie robić w obliczu głównych danych powszechnego doświadczenia? A do nich należą: trwanie o długości skończonej, radość i cierpienie, współobecność istot zdolnych do przeżywania tych przeżyć, napór sił obcych, ukochanie kogoś lub czegoś, głos sumienia i zdolność do wyboru decyzji, działania niosącego ze sobą odpowiedzialność.
Profesor wierzył, że rozumny namysł potrafi wesprzeć zagubione serce, czyli mógłby być pomocny dla osób wybierających umyślny kres zamiast dzielnego czynu, ukazując im alternatywy wobec samobójczej decyzji. Nie przekreślał możliwości naprawczego oddziaływania rzetelnego namysłu na ludzi, którzy lekceważą sobie ład społeczny. Do swoich rozważań zapraszał zwykłych, przyzwoitych ludzi, którzy gotowi są skorzystać z każdej okazji do nabrania lepszego rozeznania o wartościach.
Czym zajmuje się etyka?
Antyczna etykaetyka skupiała się na kwestii szczęścia: jak je osiągać w obliczu nieuchronnej śmierci. Jednak fakt, że człowiek spędza życie wśród innych, determinował to, że jego wysiłki, by osiągnąć własne szczęście, siłą rzeczy dotyczyły też innych ludzi.
Dlatego naturalnym komponentem rozważań nad eudajmoniąeudajmonią stała się etyka w sensie najwęższym – w ujęciu T. Kotarbińskiego – podejmująca kwestię sumienia. Odpowiadająca na pytanie, jakie działania są haniebne, a jakie czcigodne, jakie zalety warto w sobie rozwijać, a jakie tępić, skoro nasza kondycja moralna wpływa na jakość życia innych osób, a kondycja moralna innych osób wpływa na nasze życie.
Skoro właściwe cele życia i samowychowania zostaną wskazane – człowiek rozumny stara się osiągnąć je poprzez właściwie dobrane środki, w ten sposób rozwijając myśl prakseologicznąprakseologiczną. Konsekwentnie wiedziona myśl etyczna w jakiejś mierze zawsze osiąga trzy wymiary, dotykając kwestii szczęścia, sposobów działania i aktywności sumienia.
Jaki jest sens ludzkiego życia – jakie cele warto sobie stawiać?
Tadeusz Kotarbiński odróżnia pytanie o cel ludzkiego życia od pytania o sens ludzkiego życia. To pierwsze jest dla niego ujęciem metaforycznym. Wprost można mówić tylko o celu określonych działań, a żyć nie oznacza działać.
Ponadto można wyróżnić pytanie o cel życia w ogóle lub o cel życia konkretnej osoby. W pierwszym wypadku – zdaniem filozofa – czyni się założenie o istnieniu jakiejś siły kierowniczej w procesach życiowych (np. Boga) oraz w tym, że kierunkowość jest cechą nie tylko istnienia poszczególnych bytów, ale także całości złożonej z tych poszczególnych życiowych procesów – co wyraża się w koncepcji ewolucji.
Gdy człowiek poszukuje celu własnego, jednostkowego życia, może podążyć dwoma wyżej wskazanymi tropami. Może wskazać cel poprzez odwołanie się do jakiejś wyższej woli kierowniczej lub do sił nieosobowych kierujących życiem wszystkich żyć. Wszelako – zdaniem T. Kotarbińskiego – zazwyczaj rozważaniom o celu własnego życia oddają się ludzie:
Medytacje o życiu godziwym(…) którym nie wystarcza zwykła wegetacja, zwykłe trwanie, zwykłe zabiegi o podtrzymanie egzystencji, albo których nie zadowala życie z dnia na dzień, albo którzy pragną, by ich działania przydały się komuś do czegoś, przy tym nie byle komu do byle czego, lecz komuś wyróżnionemu – do jakichś osiągnięć godnych poświęcenia im prac i wysiłków.
I ten rodzaj poszukiwań – wg filozofa – nie znajdzie adekwatnych odpowiedzi na gruncie ogólnym, czyli na gruncie pytań i odpowiedzi o cel życia o ogóle.
Dlatego też należałoby raczej mówić o poszukiwaniu przez ludzi sensu własnego życia niż jego celu, poszukiwaniu tego, co nada znaczenie własnej egzystencji, co wyraża się w stawianiu sobie celów, na realizację których warto w stopniu najwyższym poświęcać czas i energię oraz własne talenty.
Jakie pytania sobie stawiamy?
Słownik
dział filozofii obejmujący różnorodne teorie dotyczące ludzkiego działania ze względu na wartość dobra i zła
(gr. epsilonὐdeltaalfaiotamuomicronnuίalfa, eudaimonía) pojęcie wywodzące się ze starożytnej filozofii, oznaczające szczęście jako cel ludzkiego życia, rozmaicie szczegółowo dookreślane przez poszczególnych filozofów
o sensie filozoficznym to głębokie rozważania wybranego problemu, charakteryzujące się bardzo dużym skupieniem badacza; najbardziej znanym w piśmienniczej tradycji filozoficznej przykładem medytacji są Medytacje o pierwszej filozofii Kartezjusza
pogawędki, rozmówki
dział etyki obejmujący rozważania nad doborem środków do realizacji wybranych celów