O autorze

RAZvpNDlJoXLB1

Obraz przedstawia portret twarzy dojrzałego mężczyzny. Mężczyzna ma zmarszczki, wydatny nos i usta. Ma proste, krótkie włosy. Ubrany jest w koszulę i krawat. Mężczyzna trzyma w ustach papierosa.

Marek Hłasko urodził się na początku 1934 roku w Warszawie jako syn Macieja i Marii z Rosiaków. Ojciec przyszłego pisarza był prawnikiem, pracował w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Matka studiowała polonistykę, prawo i romanistykę, ale nie uzyskała żadnego dyplomu. Kiedy Marek miał trzy lata, jego rodzice rozwiedli się. Chłopiec został z matką. Niemal przez cały okres okupacji Maria Hłasko z synem mieszkała w Warszawie. Marek chodził do szkoły, a matka prowadziła stragan z artykułami spożywczymi. Po upadku powstania warszawskiego oboje tułali się po Polsce, mieszkali m.in. w Częstochowie, Białymstoku i Chorzowie, by w 1947 roku przenieść się do Wrocławia. Tu Maria po raz drugi wyszła za mąż.

Pierwsze problemy

W czasie tułaczki Marek Hłasko zaczął pisać pamiętnik, zapisał się też do harcerstwa. We Wrocławiu początkowo uczył się dobrze i uczęszczał na zbiórki harcerskie. Po paru miesiącach narastający konflikt z ojczymem odbił się jednak na jego zachowaniu i wynikach w nauce. Wyrzucono go z harcerstwa, dostał nawet skierowanie do domu wychowawczego. Ostatecznie za sprawą matki, która nie potrafiła sobie poradzić z niesfornym synem, został umieszczony w bursie Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Legnicy, gdzie spędził rok szkolny. Następnie kontynuował naukę w szkole średniej w Warszawie, ale został z niej wyrzucony za sprawianie kłopotów wychowawczych. Wrócił do Wrocławia, gdzie już jako 16‑latek podjął pracę kierowcy. Po roku przeprowadził się z matką i ojczymem do stolicy. Chwytał się różnych zajęć, najczęściej był kierowcą, nawiązał też współpracę z „Trybuną Ludu” jako korespondent robotniczy. Nieco później pisał także felietony dla tygodnika „Po prostu”.

Debiut

Jego literackim debiutem było opublikowanie opowiadania Baza Sokołowska na łamach „Sztandaru Młodych” w 1954 roku. Pierwsze sukcesy i stypendium przyznane przez Związek Literatów Polskich zachęciły go do dalszego pisania. Swoje opowiadania drukował m.in. w „Po prostu”, „Twórczości” i „Przeglądzie Kulturalnym”. W wersji książkowej opowiadania Marka Hłaski ukazały się w 1956 roku w zbiorze zatytułowanym Pierwszy krok w chmurach. Krytyka przyjęła tę publikację z entuzjazmem. Opowiadania zostały też ciepło przyjęte przez emigrację, m.in. przez Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego, który wystawił im jak najlepszą recenzję w londyńskich „Wiadomościach”. W tym okresie Hłasko pisał też scenariusze filmowe. Okres intensywnej pracy twórczej przerywały epizody pijatyk i burd, w których chętnie brał udział.

RRgKFAhW1NN701

Zdjęcie przedstawia dwóch mężczyzn siedzących na kanapie. Mężczyzna po lewej stronie trzyma w prawej dłoni palącego się papierosa. Ma rozpiętą koszulę. Lewą ręką obejmuje siedzącego obok mężczyznę.

W 1958 roku pisarz przyjechał do Paryża na zaproszenie Instytutu Literackiego Jerzego Giedroycia. Kontakty ze środowiskiem emigracyjnym nie mogły nie odbić się na decyzjach władz. Nie przedłużono mu paszportu, zapewne też po powrocie do kraju nie mógłby już wyjechać za granicę. Pisarz otrzymał azylazylazyl w Berlinie Zachodnim. Od tej pory mieszkał i tworzył w krajach Europy Zachodniej, Izraelu i Stanach Zjednoczonych. Był związany uczuciowo m.in. z aktorką Sonją Ziemann oraz Agnieszką Osiecką.

W 1969 roku pisarz popełnił samobójstwo w Wiesbaden.

Cechy twórczości

W twórczości Marka Hłaski, odbieranej początkowo jako manifest indywidualizmu nowego pokolenia pisarzy ’56pokolenie pisarzy ’56pokolenia pisarzy ’56, znajdziemy pesymistyczną wizję zastanej rzeczywistości. Świat przedstawiony jest brzydki, brutalny i wrogi, a bohaterowie opowiadań to zbuntowani, odrzuceni przez społeczeństwo samotnicy, przeżywający rozterki i dramaty egzystencjalne. W świecie, w którym upadły wartości, a przetrwało zaledwie kilka z nich, jak na przykład młodość, przyjaźń, miłość i wierność, możemy rozpoznać powszechny smutek epoki PRLPRLPRL.

Jedno z pierwszych opowiadań Hłaski, Baza Sokołowska, zostało utrzymane w konwencji socrealistycznej. W Ósmym dniu tygodnia brzydkie, przesycone złem i brudem otoczenie odziera z piękna także uczucie łączące Agnieszkę i Piotra. Podobnie w Pierwszym kroku w chmurach. Miłość młodych i pięknych ludzi zostaje w tym utworze odarta z niewinności za sprawą okrutnego i wulgarnego zachowania obcych ludzi. Motyw upodlonej miłości i straconych złudzeń powraca w twórczości Hłaski bardzo często, stając się znakiem przeraźliwej samotności młodych ludzi w smutnych czasach Polski Ludowej.

Słownik